20 - 01 - 2025
تاثیر عرضه اوراق دولتی و رشد نرخ بهره بر بازار سرمایه
امیرمهدی عطری*
در ماههای اخیر تحولات قابلتوجهی در بازارهای مالی کشور رخ داده که تاثیرات مهمی بر روند سرمایهگذاری و جریان نقدینگی داشته است. یکی از مهمترین این تحولات، افزایش نرخ بهره اوراق دولتی به بالای 33درصد است که در عین رشد بازار سرمایه، تناقضات و پیامدهای متعددی را به همراه داشته است. این نرخ در حالی به این سطح رسیده که در اواسط آبانماه 1403 حدود 29درصد بود. این افزایش، همراه با سیاستهای عرضه اوراق دولتی و واکنشهای متناقض بازیگران اقتصادی، به تغییرات معناداری در جریان نقدینگی و رفتار سرمایهگذاران منجر شده است.
عرضه اوراق دولتی با نرخ غیرشفاف
یکی از موضوعات اساسی که نگرانیهایی را برای فعالان بازار ایجاد کرده، نحوه عرضه اوراق دولتی است. نرخ بهره اوراق، بهعنوان شاخصی کلیدی در بازارهای مالی باید شفاف و براساس سیاستهای منطقی تعیین شود اما در ماههای اخیر، شاهد آن بودهایم که این نرخ به طور مداوم و بدون شفافیت کافی افزایش یافته است. این روند، بهخصوص زمانی که نرخ بهره اوراق دولتی از 33درصد عبور کرد، سیگنالهای متناقضی را به بازار سرمایه و سایر بازارها ارسال کرد. افزایش نرخ بهره اوراق، اگرچه ممکن است به جذب سرمایهگذاران ریسکگریز کمک کند اما در عین حال، ریسک خروج نقدینگی از بازار سهام را به همراه دارد.
عدم پذیرش درخواست بانکها در عملیات بازار باز بانک مرکزی
سیاستهای بانک مرکزی نیز نقش قابلتوجهی در تغییرات اخیر ایفا کرده است. در ماههای اخیر بانک مرکزی از پذیرش درخواستهای بانکها در عملیات بازار باز خودداری کرده است. این اقدام، فشار مضاعفی را بر بانکها وارد و آنها را وادار به عرضه اوراق در بازار سرمایه کرده است. چنین سیاستهایی میتواند به افزایش نرخ بهره و کاهش جذابیت بازار سرمایه برای سرمایهگذاران خرد منجر شود. در واقع این رویکرد بانک مرکزی بهجای ایجاد تعادل در بازار پول، فشارهای تورمی را افزایش داده و زمینهساز خروج نقدینگی از بخشهای مولد اقتصاد شده است.
عرضه اوراق توسط بانکها در بازار سرمایه
از سوی دیگر بانکها با عرضه اوراق دولتی در بازار سرمایه، تاثیر قابلتوجهی بر ساختار این بازار داشتهاند. این اقدام در عمل موجب افزایش نرخ بهره در بازار سرمایه و کاهش انگیزه سرمایهگذاران برای خرید سهام میشود. در نتیجه فشار فروش در بازار سرمایه افزایش یافته و روند رو به رشد شاخصها با چالشهایی مواجه میشود. این مساله، در کنار سایر عوامل، به نااطمینانی در میان سرمایهگذاران دامن زده و برخی از آنان را به خروج از بازار سرمایه ترغیب میکند.
خروج نقدینگی از صندوقهای درآمد ثابت
با رشد بازار سهام، صندوقهای درآمد ثابت که تا پیش از این بهعنوان مقصدی امن برای سرمایهگذاران شناخته میشدند، با خروج قابلتوجه نقدینگی مواجه شدهاند؛ این موضوع باعث افزایش عرضه اوراق دولتی و یکی از دلایل افزایش نرخ بهره در این مدت بوده است.تحولات اخیر در عرضه اوراق دولتی و سیاستهای پولی، بازتابی از چالشهای ساختاری اقتصاد کشور است. افزایش نرخ بهره اوراق دولتی، اگرچه میتواند به جذب نقدینگی کوتاهمدت کمک کند اما در بلندمدت تبعاتی چون کاهش جذابیت بازار سرمایه و کاهش اعتماد سرمایهگذاران را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، سیاستهای غیرشفاف و عدم هماهنگی بین بانک مرکزی و دولت، فشارهای مضاعفی را بر بخشهای مختلف اقتصادی وارد کرده است.
برای بهبود شرایط ضروری است که سیاستگذاران به شفافیت بیشتر در تعیین نرخ بهره اوراق دولتی توجه کرده و از رویکردهای تکبعدی پرهیز کنند. همچنین ایجاد تعادل بین نرخ بهره، نقدینگی و رشد اقتصادی، مستلزم هماهنگی بین سیاستهای مالی و پولی است. تنها در این صورت میتوان انتظار داشت که بازار سرمایه به رشد پایدار خود ادامه دهد و نقدینگی به جای خروج از بازار، به سمت فعالیتهای مولد هدایت شود.
* کارشناس ارشد اوراق بدهی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد