بورس در مه!

بازار سهام و اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که آرامش و ثبات آن تحت تاثیر تنش‌های مداوم سیاسی و اقتصادی به نظر دست‌نیافتنی می‌آید. هر بار که فضای اقتصادی و سیاسی به سمت آرامش نسبی حرکت می‌کند، تهدیدهای جدیدی مطرح می‌شود و وضعیت را به حالت اولیه بازمی‌گرداند. این تهدیدها که گاه به شکل جنگ‌های رسانه‌ای و گاه به شکل حملات واقعی بروز می‌کنند، در سال‌های اخیر ثبات اقتصادی کشور را به چالش کشیده‌اند و فضای ناپایدارتری را بر بازار تحمیل کرده‌اند. پس از حمله اخیر اسرائیل به یکی از اهداف در ایران، سطح تهدیدهای ایران در رسانه‌ها نیز افزایش یافته و مقامات با لحن‌های تندتری در این مورد صحبت کرده‌اند. برخی تحلیلگران اقتصادی به نوسانات بازارهای دلار و طلا توجه کرده‌اند تا بتوانند نشانه‌های احتمالی از یک بحران قریب‌الوقوع را بیابند اما تاکنون این بازارها تغییر خاصی که به وقوع درگیری‌های قریب‌الوقوع اشاره کند، نشان نداده‌اند. با این حال، نمی‌توان تنها به این نوسانات اکتفا کرد و انتظار داشت که این بازارها به ‌صورت دقیق هشداردهنده یک درگیری باشند. فضای عدم اطمینان و ناپایداری همچنان بر بازار سرمایه سنگینی می‌کند.
در کنار این تنش‌های سیاسی، هفته جاری با رویداد مهم دیگری نیز روبه‌رو است؛ انتخابات آمریکا. این انتخابات که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند انتظارات تورمی در ایران و سایر کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار دهد، به یکی از عوامل کلیدی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. در یک سال گذشته، ایرانیان حجم زیادی از طلا خریداری کرده‌اند تا از سرمایه خود در برابر کاهش ارزش ریال و تورم محافظت کنند. با این حال، همچنان بسیاری از سرمایه‌گذاران امیدوارند که تقاضا برای خرید دلار و طلا به شکل شدیدی افزایش نیابد و بازارهای مالی بتوانند از ثبات نسبی برخوردار بمانند. در این میان، بازار سهام ایران برخلاف پیش‌بینی‌ها دیروز با جذابیت کمتری مواجه بود؛ ارزش کل معاملات حدود ۴۳۰۰‌میلیارد تومان ثبت شد و ۷۰‌درصد از نمادهای بازار با کاهش ارزش به کار خود پایان دادند، همچنین ۲۶۱‌نماد در صف فروش قرار گرفتند که به وضوح نشان‌دهنده جو ناپایدار و ناپسند در بازار سهام بود.
روز گذشته، بازار سرمایه در شرایطی به کار خود پایان داد که جو غالب آن منفی و تحت تاثیر خروج سرمایه‌های حقیقی بود. شاخص کل بورس با رشد اندک ۵۰۶۸‌واحدی به ۲۰۶۱۲۹۲واحد رسید و تغییر ۲۵‌صدم درصدی را تجربه کرد. شاخص هم‌وزن نیز با افزایش ۳۲‌واحدی و تغییر ۲۵صدم درصدی به ۶۷۰۴۹۸‌واحد رسید. این تغییرات کوچک نشان‌دهنده تردید و عدم تمایل قوی به خرید در بین سرمایه‌گذاران است.
در حوزه معاملات، بازار سهام با حجم معاملاتی معادل ۱۴۶۰۰‌میلیارد تومان به‌ عنوان بزرگ‌ترین بخش بازار عمل کرد. سهم معاملات سهام و حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی نیز ۱۰۵۰۰‌میلیارد تومان و سهام و حق‌تقدم به تنهایی ۹۳۰۰میلیارد تومان بود. این اعداد نشان‌دهنده تمرکز بیشتر معاملات در بخش سهام و حق‌تقدم است، در حالی که صندوق‌های درآمد ثابت با حجم ۹۵۳‌میلیارد تومان در مقایسه با سایر بخش‌ها در سطح پایین‌تری قرار داشتند.
روز گذشته خروج پول حقیقی در بازار به‌ طور مشهودی قابل‌ مشاهده بود. در نمادهای بزرگ، خروج پول به میزان ۱۹۸‌میلیارد تومان ثبت شد که این موضوع نشان از کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی و تمایل آنها به خروج از بازار دارد. از سوی دیگر، تنها تعداد کمی از نمادها در صف خرید قرار گرفتند و ۲۶۱‌نماد در صف فروش ماندند. این وضعیت از جو نامطمئن و تردیدآمیز در بازار حکایت دارد. ارزش سفارش‌های فروش در پنج خط اول به ۶۳۴‌میلیارد تومان رسید، در حالی که ارزش سفارش‌های خرید تنها ۲۸۳‌میلیارد تومان بود. این عدم تعادل میان خریداران و فروشندگان نشان‌دهنده تمایل بیشتر به فروش و کمبود تقاضا برای خرید در شرایط کنونی است.
در بازار روز گذشته، تعداد زیادی از نمادها با نوسانات بالا مواجه بودند که این موضوع می‌تواند ناشی از وضعیت بی‌ثبات بازار و تاثیرگذاری اخبار و عوامل خارجی باشد. نمادهایی که بیشترین نوسان را داشتند، به ترتیب شامل نمادهای سایه‌بالا، سایه‌پایین و دو‌جهته بودند که این نشان‌دهنده شرایط پرریسک بازار است. آمارها حاکی از آن است که حدود ۷۰‌درصد از نمادها در محدوده منفی بسته شدند و تنها ۳۰‌درصد در محدوده مثبت قرار داشتند. این آمار به وضوح نشان‌دهنده جو منفی و تمایل کلی بازار به فروش است. در بخش معاملات خرد، حجم فروش حقیقی‌ها از خریدشان بیشتر بود که این به معنای خروج سرمایه‌های حقیقی از بازار است. تعداد خریداران حقیقی ۱۱۲۳۶۲‌نفر بود، در حالی که تعداد فروشندگان حقیقی به ۱۱۴۹۶۵‌نفر رسید. از نظر ارزش معاملات نیز فروش حقیقی‌ها به ۶۲۵۹‌میلیارد تومان و خرید حقیقی‌ها به ۶۱۴۸میلیارد تومان رسید.
نرخ ورود و خروج پول نیز نشان‌دهنده تمایل بیشتر به خروج سرمایه بود. آمارها حاکی از آن است که بیشتر نمادهای نزولی به صف فروش پیوستند و این نشان‌دهنده جو ناپایدار و نگرانی از آینده بازار است. روند معاملات نشان‌دهنده این است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند با نقد کردن سرمایه خود، از شرایط نامطمئن کنونی دوری کنند و به این ترتیب، فشار فروش در بازار به وضوح دیده می‌شود. از سوی دیگر، تعداد نمادهای مثبت و حجم خرید به میزان قابل‌ توجهی کمتر از نمادهای منفی و حجم فروش بود که این نیز نشان از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به شرایط کنونی بازار دارد.
به طور کلی، بازار روز گذشته تحت تاثیر خروج سرمایه‌های حقیقی و عدم تمایل به خرید در شرایط ناپایدار قرار داشت. این وضعیت با تعداد زیاد نمادهای منفی و صف‌های فروش بیشتر تشدید شد و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران به دلیل وضعیت نامطمئن سیاسی و اقتصادی، تمایلی به ورود پول جدید به بازار ندارند. این شرایط می‌تواند ناشی از نگرانی‌های موجود در خصوص عوامل سیاسی و اقتصادی در کشور و همچنین وضعیت نامشخص بازارهای جهانی باشد. با توجه به این موارد، بازار سرمایه همچنان نیازمند حمایت‌های بیشتر و تصمیمات اقتصادی قوی‌تر است تا بتواند از وضعیت کنونی خارج شود و اعتماد سرمایه‌گذاران را به خود بازگرداند.
مهم‌ترین رویدادهای هفته جاری
این هفته با مجموعه‌ای از رویدادهای مهم همراه است که هرکدام به ‌نوبه خود می‌توانند بر بازار تاثیرگذار باشند. یکی از این رویدادها، نتیجه انتخابات آمریکاست که بسیاری از تحلیلگران و سرمایه‌گذاران آن را عاملی تعیین‌کننده برای بازارهای جهانی می‌دانند. این انتخابات می‌تواند بر سیاست‌های داخلی و خارجی آمریکا و در نتیجه بر روند اقتصادی کشورهایی مانند ایران تاثیر بگذارد. واکنش‌های پس از حمله اسرائیل و احتمال پاسخ ایران به این اقدام نیز از دیگر چالش‌های فعلی و رویدادهای خبرساز بازار به شمار می‌رود.
رویدادهای اقتصادی نیز می‌توانند بر وضعیت بازار موثر باشند. بررسی بودجه کشور، تغییرات نرخ دلار نیما و نرخ بهره از جمله مسائل اقتصادی مهم این هفته هستند. صحبت‌های اخیر همتی، رییس سابق بانک مرکزی نیز نشان از اهمیت وضعیت نرخ ارز داشت و به ‌وضوح مشخص شد که این موضوع همچنان به ‌صورت یک مساله‌ جدی مطرح است.
برگزاری نمایشگاه بورس در کیش و سخنرانی‌هایی که در این رویداد انجام خواهد شد، به ‌عنوان رویدادهای با‌اهمیت برای بازار سرمایه در نظر گرفته می‌شود. با توجه به تمامی این رویدادها و اخبار، به ‌نظر می‌رسد این هفته یکی از پرخبرترین و ویژه‌ترین هفته‌های اخیر برای بازار سرمایه باشد.
بازار و وضعیت شاخص‌ها
بازار در روز چهارشنبه و حتی در ساعات ابتدایی روز گذشته حال‌وهوای مثبت‌تری داشت، اما روز گذشته با تغییراتی همراه شد که به وضوح نشان‌دهنده‌ تاثیرات اخبار منفی سیاسی بر بازار بود. روز چهارشنبه با آرامش نسبی در فضای سیاسی، چشم‌انداز کاهش نرخ بهره، رشد نرخ نیما و حمایت حقوقی‌ها و صندوق‌های مختلف از بازار، شرایط مثبتی را برای بازار به ارمغان آورد و اخبار خوب از گروه خودرویی نیز به نوبه خود باعث شد تا حال بازار بهبود یابد. با این وجود، از عصر پنجشنبه خبرهای جدید در مورد تنش‌های سیاسی باعث شد که این روند مثبت تغییر کند و روز گذشته بسیاری از سرمایه‌گذاران این تغییر را به‌ وضوح روی تابلوها مشاهده کردند.
نگرانی از تشدید مارپیچ جنگی
وضعیت موجود نشان از نگرانی‌ها از تشدید وضعیت مارپیچ جنگی دارد. اصطلاح مارپیچ جنگی به وضعیتی اشاره دارد که در آن درگیری‌ها و واکنش‌ها به صورت پله‌پله و متناوب تشدید می‌شوند و این شرایط به‌طور مستقیم بازارهای مالی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تجربه نشان داده که بازارهای مالی اغلب بازنده اصلی این تنش‌ها هستند و در بهترین حالت به وضعیت تعلیق و ناپایداری دچار می‌شوند. در روزهای گذشته، بسیاری از سرمایه‌گذاران به این نتیجه رسیدند که ادامه این روند ممکن است به تشدید این مارپیچ منجر شود و از این ‌رو واکنش‌های آنها در بازار به ‌صورت فروش در منفی‌ها نمود پیدا کرد. البته بسیاری بر این باورند که تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا، احتمال وقوع رویدادهای خاص کم است و بعد از این انتخابات نیز وضعیت دقیق‌تر سنجیده خواهد شد. با این حال، این فضای عدم اطمینان و احتمال رویارویی نظامی بار دیگر سطح ریسک در بازار را افزایش داده و باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح دهند که فعلا به نظاره بنشینند.

انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر بازارهای ایران
علی عباسی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» به تحلیل وضعیت نرخ دلار نیما و تاثیرات آن بر اقتصاد ایران پرداخت. وی اظهار داشت: نرخ دلار نیما یکی از موضوعات کلیدی است که در روزها و هفته‌های آینده به شدت مورد توجه خواهد بود. بخش قابل‌ توجهی از درآمدهای بودجه‌ای دولت در سال آینده وابسته به نرخ دلار نیما است، به همین دلیل هرگونه تغییر در مدل فروش ارز دولتی و نرخ ارز صادراتی می‌تواند تاثیرات زیادی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
عباسی با اشاره به صحبت‌های اخیر درباره بازار ارز توافقی افزود: راه‌اندازی بازار ارز توافقی که فرزین، رییس بانک مرکزی آن را مطرح کرده و تخصیص ۴۰درصد از ارز را به آن نسبت داده است، می‌تواند در تنظیم بازار ارز نقش داشته باشد اما آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد که برخی از این ادعاها همچنان با واقعیت فاصله دارند و موضوع بازار توافقی همچنان جای بحث و بررسی بیشتری دارد.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در انتظار نتایج انتخابات آمریکا هستند تا بسته به تاثیرات احتمالی ناشی از انتخابات، تصمیمات خود را در مورد سرنوشت نرخ نیما و احتمال نزدیک‌سازی آن به نرخ دلار بازار آزاد اتخاذ کنند. اگر نرخ نیما به نرخ بازار آزاد نزدیک شود، احتمال افزایش انتظارات تورمی و تاثیرات آن بر سایر بازارها وجود دارد و این تغییرات می‌تواند ماه‌های آتی را برای اقتصاد ایران به چالش بکشد.
عباسی در بخش دیگری از گفت‌وگو به موضوع انتخابات آمریکا و اثرات احتمالی آن بر بازارهای ایران پرداخت و گفت: انتخابات آمریکا از جمله رویدادهای مهم بین‌المللی است که به شدت بر اقتصاد و بازارهای ایران تاثیرگذار خواهد بود. احتمال انتخاب مجدد ترامپ، اگرچه در بازارهای طلا و دلار تاثیر مثبتی داشته است اما بورس ایران به دلیل افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، واکنش متفاوتی نشان داده است.
او توضیح داد: از دیدگاه برخی تحلیلگران، انتخاب ترامپ ممکن است به افزایش فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران منجر شود. این شرایط اگرچه می‌تواند با افزایش نرخ ارز، درآمدهای صادراتی شرکت‌های ایرانی را افزایش دهد و به رشد بازار منجر شود اما در عین حال ریسک‌های بالاتری را برای اقتصاد ایران ایجاد می‌کند.
وی افزود: در یک سناریوی خوش‌بینانه، حضور ترامپ می‌تواند منجر به افزایش نرخ تسعیر ارز در بودجه و به تبع آن رشد درآمد شرکت‌های صادرکننده شود. این امر می‌تواند به سود شرکت‌های بورسی و جبران کسری بودجه دولت منجر شود. با این حال، این سناریو به شدت وابسته به تصمیمات اقتصادی عقلانی و ثبات سیاسی است و اگر تنش‌های سیاسی افزایش یابد، ریسک‌های بازار نیز به مراتب بیشتر خواهد شد.
چشم‌انداز بازار سرمایه ایران
در پایان گفت‌وگو، عباسی به وضعیت کلی بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه ایران در حال حاضر در شرایطی پیچیده و ناپایدار قرار دارد. از یک سو، تنش‌های سیاسی و احتمال وقوع درگیری‌های نظامی و از سوی دیگر، عدم قطعیت در مورد نرخ بهره و نرخ ارز، فضای پرریسک و ناپایداری را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است.
او افزود: در چنین شرایطی، بازار سرمایه به حمایت بیشتر حقوقی‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا بتواند از این وضعیت ناپایدار خارج شود و اعتماد سرمایه‌گذاران را بازیابد.
عباسی با تاکید بر اهمیت اطلاعات دقیق و به‌روز برای سرمایه‌گذاران گفت: در این شرایط پرابهام و پرریسک، سیاستگذاران و سازمان بورس باید با آماده‌سازی بسته‌های حمایتی مناسب از وقوع بحران‌های احتمالی جلوگیری کنند. سرمایه‌گذاران نیز نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق و تحلیل‌های به‌روز هستند تا بتوانند در این فضای نامطمئن، تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را به بهترین شکل ممکن اتخاذ کنند.