بودجه در غبار

الهه بيگي*
بودجه سالانه هر کشور از جمله ایران مهم‌ترین سند سیاسی- ‌اقتصادی است که زندگی شهروندان و نیز کسب‌وکار بنگاه‌ها و دولت را با دگرگونی روبه‌رو می‌کند. به دلیل اهمیت بودجه‌های سالانه است که در اقتصاد سیاست، بودجه‌ای در کنار سیاست پولی و سیاست مالی قرار گرفته و بودجه‌ریزی به مهم‌ترین فعالیت دولتي تبدیل شده است. در ایران نیز دهه‌های پشت سرهمی را می‌بینیم که هر سال دولت با سختی بودجه سال بعد را آماده می‌کند و برای تصویب به مجلس می‌دهد. مطابق اصل120 قانون‌‌اساسی رییس‌جمهور اختیار‌دار اصلی در تهیه و اجرای بودجه است اما همین قانون‌اساسی به مجلس نیز اختیار داده در کلیات و در تبصره‌هايش لایحه بودجه نظر اصلاحی و تکمیلی بدهد.
این مقوله که پس از انقلاب اسلامی به یک مساله تبدیل شده در حال حاضر نیز دردسر‌ساز شده است. بخشی از دردسرها به نگاه‌های متفاوت بودجه‌ریزان و نهاد دولت با اعضای مجلس برمی‌گردد و بخشی از آن نیز به دگرگونی‌های پرشتابی که از آبان امسال در ایران پدیدار شده‌اند. دولت و سازمان بودجه‌ریزی ضمن اینکه نگاه حمايتگرانه به شهروندان و گروه‌های کم‌درآمد دارند اما به این نتیجه رسیده‌اند که در اجرا باید راه‌های تازه در رسیدگی به گروه‌های کم‌درآمد پیدا کرد. سازمان برنامه‌ریزی و نیز دولت می‌گویند می‌توان با واقعی‌تر کردن قیمت دلارهایی که برای واردات در نظر گرفته شده است برای دولت درآمد تازه به دست آورد و همان را به گروه‌های کم‌درآمد داد. اعضای مجلس و هیات عالی نظارت در مجمع تشخیص مصلحت اما این نگاه را قبول ندارند و باور دارند باید دلار ترجیحی همچنان پابرجا باشد و این يك مساله‌ای است که باید برایش راه‌حل کارشناسی پیدا کرد. از سوی دیگر سیاست خارجی ایران در ماه‌های تازه‌سپری‌شده گونه‌ای آرایش یافته که قیمت دلار در بازار آزاد را بسیار افزایش داده و سیاست دولت برای جلوگیری از رانت و فساد ارزی قیمت دلار در بازار توافقی را نیز افزایش داده است. علاوه‌بر این شرایط صادرات نفت به نظر می‌رسد سخت‌تر و فقدان وزير اقتصاد نیز مزید بر علت خواهد شد تا بودجه با دشواری‌های تازه رخ‌داده مواجه شود و غبار بر بودجه بنشیند. در اين وضعيت بهتر است از اوج گرفتن سياست‌هاي رویا‌گونه دوری کرده و بودجه1404 را روی زمین بنویسیم‌. در معادله بودجه سال بعد باید به سویی رفت که به شهروندان آسیب نرسد.
*سردبیر