بنزین گران مردم را فقیرتر می‌کند

هستی عبادی- روی میز وزیر نفت این روزها طرح‌های مختلفی برای جبران ناترازی بنزین قرار دارد. فشار واردات 5‌میلیارد دلاری بنزین به بودجه عمومی دولت، موضوع کوچکی نیست که بتوان با یک طرح و شاید لایحه‌ای برای جابه‌جایی منابع ردیف‌های بودجه آن را حل‌وفصل کرد؛ کار از این حرف‌ها گذشته و وزیر نفت برای حل ناترازی‌ها باید تصمیم قطعی بگیرد.
از نظارت بر مرزها برای جلوگیری از قاچاق سوخت تا خروج خودروهای فرسوده و حتی اختصاص بنزین به هر کارت ملی به جای خودرو، همگی راهکارهایی است که برای جبران ناترازی بنزین مطرح شده، ولی هیچ‌کدام به نتیجه نرسیده است. مرزهای گسترده و قیمت پایین بنزین و سایر فرآورده‌ها، قاچاق را تحت هیچ شرایطی- مگر واقعی‌شدن قیمت‌ها- حذف نمی‌کند. خروج خودروهای فرسوده هم به دلیل توان ناکافی خودروسازان، مردم و بانک‌ها سال‌هاست روی زمین مانده و عزمی هم در این رابطه دیده نمی‌شود.
طرح اختصاص بنزین شهروندی هم با وجودی که طرفداران زیادی دارد، به دلیل سازوکار غیراقتصادی آن قابل اجرا نیست. دیگر طرح‌های اجراشده مثل تولید بنزین از متانول هم باوجودی که از دولت قبل دستور اجرای آن داده شد، مخالفان بسیاری دارد.
این روزها برخی پیشنهادها برای کیفی‌سازی تولید بنزین پالایشگاه‌ها مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد این پیشنهاد هم به دلیل نداشتن تکنولوژی روز دنیا قابل اجرا نیست. برمبنای این طرح پیشنهاد شده از میزان نفتی که وارد پالایشگاه‌ها می‌شود مازوت کمتر و بنزین بیشتری تولید شود. با این حال بنا‌به گفته کارشناسان، اجرای این طرح هم به دلیل دانش فنی پیچیده و بالا قابل اجرا نیست.
پیشنهاد دیگری که این روزها مطرح شده، اجازه واردات خودرو است. پیشنهادی که غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس مطرح کرد. تاجگردون گفته بود که «دولت باید برای همراه کردن مردم مشکلات واردات خودرو، برجام، اینترنت و… را حل کند تا جامعه به افزایش قیمت انرژی تن دهد.»
افزایش قیمت بنزین صلاح نیست
هدایت‌الله خادمی، نماینده سابق مجلس درباره پیشنهاد آزاد‌سازی واردات خودرو و سپس افزایش قیمت بنزین به «جهان‌صنعت» گفت: این تنها یک بخشی از ماجراست؛ وقتی می‌گویند بنزین را در ایران که بالاخره از نظر جمع نفت و گازمان، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکربوری جهان هستیم برابر با آلمان و انگلیس باشد، خب همان خدماتی که توی انگلیس و آلمان به مردم‌شان می‌دهند باید به مردم ایران نیز داده شود. اگر قرار است قیمت بنزین هم‌اندازه با این کشورها باشد پس امکاناتی مثل جاده‌ها، مترو‌ها، درآمدها، سطح ایمنی کشور و سایر شرایط نیز باید یکسان شود.
او افزود: همانطور که می‌دانید بنزین ما از نظر کیفیتی نیز با بنزینی که در خارج از کشور توزیع می‌شود کاملا متفاوت است از نظر اوکتان و سولفور و غیره. بنابراین مقایسه آنها مثل مقایسه بنز و پراید است. خادمی تصریح کرد: موضوع بعدی خودرو است؛ قیمت خودرو و شرایط خرید خودرو در خارج از ایران بسیار راحت‌تر و ارزان‌تر است در حالی که همان خودرو در ایران حدود ۲۰برابر گران‌تر به فروش می‌رسد. گرانی جای خود ولی مشکل کیفیت ماشین‌ها هم مطرح است؛ خودرو‌هایی که تحویل مردم می‌دهند در واقع گاری‌هایی هستند با ۴چرخ که سالانه جان هزاران نفر را می‌گیرد و مصرف سوخت بسیار بالایی دارند. این یعنی فقط مردم درحال پرداخت هزینه هستند و دولت نیز ناکارآمدی سازمان‌های زیرمجموعه خودش را مثل خودروسازی‌ها گردن مصرف زیاد مردم می‌اندازد.
نماینده پیشین مجلس با بیان اینکه اقتصاد یک آیتم به‌تنهایی نیست که با درست کردن یک مورد فکر کنیم مشکل حل خواهد شد، یادآور شد: اقتصاد یک مجموعه‌ای از اقلام است که پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد که اگر به هریک از آنها دست بزنیم اثرش را روی ده‌ها قلم دیگر که استفاده روزانه مردم هستند، می‌گذارد. در نتیجه تورم ایجاد شده و باعث کاهش نرخ ریال و توان خرید مردم می‌شود که باز هم در نتیجه آن فقط مردم بدبخت‌تر و فقیرتر می‌شوند. او با تاکید براینکه اقتصاد یک مجموعه‌ای از موضوعات است که باید حل شود منتها آقایان می‌خواهند ناکارآمدی دولت را از جیب مردم بپردازند، گفت: در حالی که حکام باید امکانات و ابزار کشور خودمان و کشورهای دیگر را در دست بگیرند ‌بهترین نوع حکمرانی را انجام دهند تا مردم را به آرامش و آسایش برسانند. ولی به جای آن وزرایی که قبلا این مشکلات را به‌وجود آوردند، نه‌تنها مورد پرسش قرار نگرفتند، بلکه الان در جاهای دیگری نیز مشغول به فعالیت هستند. خادمی گفت: اقتصاد این نیست؛ اقتصاد این نیست که شما قیمت یک قلم را افزایش بدهی و توقع داشته باشی که مشکلات حل شوند. این موضوع در حسابداری منطقی است که وقتی قیمت یک چیزی ۴ریال افزایش پیدا کند درست است ولی در اقتصاد این روش جواب نمی‌دهد. وقتی ۲ریال اضافه کنی تاثیر اساسی روی همه چیز می‌گذارد. او افزود: این افکار را تفکر قرون وسطایی می‌گویند؛ کسانی که هیچ آشنایی با اقتصاد و دنیای امروز و پیچیدگی‌های اقتصادی امروز ندارند این حرف‌ها را می‌زنند و فکر می‌کنند به این نحو می‌توانند موضوعات مردم را حل کنند. البته می‌دانند که حل نخواهد نشد ولی خب ناتوان و ناکارآمدند و چیز دیگری به ذهن‌شان نمی‌رسد. درواقع دولتمردان ما دارند بد عمل می‌کنند؛ افزایش قیمت بنزین شاید در کوتاه‌مدت کمی تاثیرگذار باشد ولی آیا با توجه به این تورم روزافزون و ارزش کم نرخ ریال، سال دیگر هم این قیمت مناسب است؟ کسانی که چنین پیشنهاداتی می‌دهند فقط فکر می‌کنند از این ستون به اون ستون فرج است.
او گفت: به نظر من نباید این کار را بکنند. ابتدا باید مسائل مهم‌تری را مثل اشتغال جوانانی که الان به اسنپ و تاکسی رو آورده‌اند حل کنند و بعد به چنین اقداماتی دست بزنند. وگرنه نتیجه همه اینها چیزی جز فقیرتر شدن مردم نخواهد بود.
پارامترهایی که نادیده گرفته می‌شوند
حسن مرادی، کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید کرد: معتقدیم ارزانی قیمت بنزین در اثر یک‌سری عوامل است؛ یکی از عوامل ارزانی بنزین این است که دولت نمی‌خواهد و نمی‌تواند گران کند. ما با معضل مصرف بالای خودروهای فرسوده روبه‌رو هستیم.
او افزود: اگر قرار باشد ناترازی بنزین حل شود، به یک پارامتر و به یک عامل بستگی ندارد و عواملی باید دست به دست هم بدهند تا مشکل حل‌وفصل شود. مثلا قاچاق سوخت و اینکه حجم بالایی از تولید بنزین پالایشگاه‌های کشور به علت پایین بودن قیمت قاچاق می‌شود.
مرادی تصریح کرد: به نظر من آقای تاجگردون اگرچه حرف درستی زده، اما تنها به یکی از این پارامترها اشاره کرده است. مثلا الان در بحث دوگانه‌سوزها یک حرکت خوبی شد و خیلی از وسایل نقلیه دوگانه شدند اما سرویس و خدماتی که باید به مردم ارائه شود، نمی‌شود.
نماینده پیشین مجلس خاطرنشان کرد: متاسفانه سیستم خدمات مسافر در کشور ما ایرادات بزرگی دارد و فقط نام مدیریت تاکسیرانی را یدک می‌کشد، در حالی که مدیریتی وجود ندارد؛ این مساله هم باید ساماندهی شود. نتیجه مدیریت بخش‌های مختلف است که ناگهان در کاهش مصرف و ناترازی خود را نشان می‌دهد. اینکه فقط یک عامل را ملاک حل ناترازی قرار دهیم، به نظرم درست نیست و نمی‌تواند بلندمدت راهگشا باشد.
او گفت: باید به سایر پارامترها هم همزمان توجه شود تا دولت بتواند قیمت بنزین را مناسب‌سازی کرده و به اصلاح یا به قول بعضی‌ها جراحی اقتصادی را انجام دهد.