بزرگ‌ترین مجموعه سنگ‌نگاره‌های جهان به حال خود رها شده است

ایلنا- در تیمره بیش از ۲۱‌هزار سنگ‌نگاره وجود دارد که قدمت بعضی از آنها به 40‌هزار سال می‌رسد. با این حال توجهی به چنین مجموعه عظیمی از هنر باستانی ایران نمی‌شود به‌طوری که از ایجاد یک پایگاه ملی در جهت حفاظت از این سرمایه فرهنگی ایران طفره می‌روند.
شاید اغراق نباشد اگر از تیمره به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه‌دار جهان که دارای هزاران سنگ‌نگاره و بوم‌صخره‌ای است، نام ببریم. نقش‌هایی که تا همین چندسال پیش مردم محلی تصور می‌کردند چوپانان آنها را به تصویر کشیده‌اند و کسی نمی‌دانست این نقش‌های نمادین متعلق به انسان‌های نخستین بوده‌اند که شرایط زیست خود را بدون داشتن زبان مشخص و خط به‌تصویر کشیده‌اند. حالا اما این مجموعه عظیم از هنر بومیان ایران بدون داشتن برنامه حفاظتی فراموش شده است تا جایی که اگر آگاهی‌رسانی انجمن تیمره و جامعه محلی نبود این نقوش برای همیشه از بین می‌رفت.
رسول مجیدی، مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره گلپایگان و راهنمای گردشگری و پژوهشگر و راهنمای تخصصی سنگ‌نگاره‌های تیمره درخصوص وضعیت این محوطه گسترده باستانی می‌گوید: تیمره تا چنددهه پیش یک‌منطقه کاملا ناشناخته بود تا اینکه اوایل دهه‌۷۰ دکترمرتضی فرهادی با نگارش کتاب موزه‌هایی در باد، تیمره را به مردم ایران و جهان شناساند. در واقع پس از انتشار این کتاب بود که دوستان دیگر شروع به نگارش کتاب و مقاله از تیمره کردند و جسته‌وگریخته به شناسایی و معرفی این سنگ‌نگاره‌ها پرداختند. با وجود این هنوز تیمره آنطور که باید شناخته نشده بود.
او گفت: تا اینکه ما به روستا و زادگاه پدری خود یعنی غرقاب بازگشتیم و شروع به فعالیت کردیم. سال ۹۴ بود که چهار گردشگر و پژوهشگر ایتالیایی به‌واسطه کتابی که از دکترفرهادی خوانده بودند وارد منطقه شدند و نمی‌دانستند برای دیدن سنگ‌نگاره‌ها کجا باید بروند. وقتی بنده به عنوان راهنما آنها را به تیمره بردم آنها از دیدن این حجم از سنگ‌نگاره‌ها شگفت‌زده شدند به‌طوری که وقتی برگشتند از ما خواستند که این محوطه عظیم از سنگ‌نگاره‌ها را حفظ کنیم و تاکید کردند که این آثار بسیار ارزشمند است.
مجیدی می‌گوید: تا آن زمان ما از اهمیت و ارزش تیمره بی‌خبر بودیم و صحبت‌های این پژوهشگران ایتالیایی بود که مسیر زندگی من و دوستان را تغییر داد و شروع کردیم به خواندن کتاب‌های تاریخی و گذراندن دوره‌های گردشگری. در آن زمان که در منطقه شروع به کار کردیم بسیاری از مردم نسبت به فعالیت ما موضع می‌گرفتند و ما را مورد تمسخر قرار می‌دادند. آنها می‌گفتند این نقش را چوپان‌ها کشیده‌اند یا اینکه خودتان نقاشی کرده‌اید اما بعد از مطالعات و معرفی متوجه شدند که این نقش‌ها نه‌فقط در ایران که در بسیاری از نقاط دنیا وجود دارد که به‌درستی حفاظت می‌شود و گردشگران بسیاری از نقاط دنیا برای دیدن نقش‌ها به این مناطق سفر می‌کنند.
او گفت: از آن زمان به بعد شروع کردیم به آوردن گردشگر و کم‌کم نگاه‌های مردم و جامعه محلی به منطقه تیمره جلب شد. گردشگران آمدند و بعد باستان‌شناسان، نگاه مردم تغییر پیدا کرده بود که با چالش جدیدی دیگر مواجه شدیم. فعالیت معدنکاران و معدن‌کاوی در منطقه سنگ‌نگاره‌های تیمره را در معرض آسیب جدی قرار داده بود.
بزرگ‌ترین موزه روباز جهان در تصاحب معدنکاران!
مجیدی ادامه داد: ۵ معدن بزرگ که سنگ سیلیس استخراج می‌کردند تا در صنعت شیشه‌سازی فولاد استفاده کنند، در این منطقه فعالیت می‌کردند. فعالیت معد‌کاران داشت این مجموعه عظیم باستانی را نابود می‌کرد تا اینکه با پیگیری‌های بسیار توانستیم فعالیت ۳معدن را متوقف کنیم اما هنوز 2معدن دیگر باقی مانده‌اند.
او گفت: تمام اتفاقاتی که در جهت حفاظت از سنگ‌نگاره‌های تیمره افتاده توسط انجمن مردم‌نهاد و جامعه محلی بوده است. مسوولان میراث فرهنگی در این سال‌ها سه‌منطقه را در تیمره ثبت ملی کرده‌اند و متاسفانه هیچ برنامه حفاظتی دیگری برای این منطقه باستانی نداشته‌اند. هرچند که برخی مسوولان در دوره‌های مختلفی نگاه ویژه‌ای هم به این منطقه داشته‌اند اما با تغییرات مدیریتی آنها هم رفتند و هیچ برنامه ماندگاری ایجاد نشد.
مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره گلپایگان با اشاره به اینکه نگاه مردم نسبت به تیمره کاملا تغییر داشته و جنبه حفاظتی پیدا کرده است، ادامه داد: در این سال‌ها تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا مردم نسبت به سنگ‌نگاره‌های تیمره حساس شوند و نگاه حفاظتی در آنها شکل بگیرد. با این سرمایه اجتماعی که هم‌اکنون ایجاد شده درصورتی که فعالیت معادن متوقف و زیرساخت‌های مناسبی نیز ایجاد شود توانایی داریم تا منطقه را کاملا گردشگرپذیر کنیم. درحال‌حاضر عربستان با داشتن ۴۰۰بوم‌صخره‌ای کارهای تاثیرگذار و زیربنایی بسیاری کرده است اما در ایران هزاران‌هزار بوم‌صخره‌ای داریم که هیچ برنامه‌ای برای حفاظت و معرفی آن به جهان نداریم.
میراث فرهنگی از ایجاد پایگاه ملی سر باز می‌زند
مجیدی گفت: سه‌سال است که هیچ گردشگر خارجی نداریم و باستان‌شناسانی که به این منطقه می‌آیند می‌گویند اینجا چقدر عجیب و دارای پتانسیل است اما تمام این گفته‌ها در حد یک نگاه اجمالی و گزارش باقی می‌ماند و اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.
این فعال میراث فرهنگی به ایجاد پایگاه ملی تیمره اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال‌حاضر تیمره نیازمند پایگاه ملی است اما پس از پیگیری‌های بسیاری که انجام داده‌ایم به ما گفته‌اند که یک نیرو می‌دهیم ولی انجمن تیمره حقوق آن نیرو را متعهد شود در حالی که فعالیت‌های انجمن‌های مردم‌نهاد به‌هیچ‌وجه اقتصادی نیست و تعهدات مالی و مسائل اقتصادی در چارچوب فعالیت آنها نیست.