6 - 02 - 2017
برگ برنده دموکراسی در آمریکا
امید پورعزیز
پس از چند روز کشوقوس فرمان جنجالی ترامپ در ارتباط با لغو موقت صدور ویزا برای هفت کشور جهان، قاضی ایالت واشنگتن در تصمیمی متهورانه رای به توقف موقت این فرمان رییسجمهور داد. البته بدون تردید رییسجمهور آمریکا قدرتمندترین فرد در این کشور است اما حتی او نیز ملزم است در قبال حکم دادگاه عالی ایالتی از قانون تبعیت کند. این حد از دعواها و چالشهای سیاسی و قانونی در بسیاری از کشورها، پشت دیوار امنیتی گرفتار و آبستن حوادث متعدد میشد اما چون در آمریکا نهایتا منشا قدرت، مردم هستند هیچ مقامی از حاشیه امنیت مضاعفی برخوردار نیست. البته ترامپ طبق قانون میتواند تقاضای تجدیدنظر داده و در دادگاه دیگری حکم قاضی ایالتی واشنگتن را نقض کند اما حتی این روند هم نه با حکم رییسجمهور یا وزیر دادگستریاش بلکه باید توسط دادگاه مستقل دیگری انجام شود.
اصولا دموکراسی که یک مدل ساخته بشر در عرصه حکومتداری است در طول تاریخ و به مرور رشد یافته تا به این حد فعلیاش رسیده است اما تفکر و سیاستهای دونالد ترامپ عملا تبدیل به یک چالش جدی برای سازوکار و نهادهای فعلی دموکراسی آمریکایی شده است و مسلما آمریکاییها با کسب تجربه از این موقعیت خطیر و محک خوردن نهادهای دموکراتیکشان، هم برای خود و هم برای جامعه جهانی تجربیات بهتری در زمینه سنجش میزان کارایی این نهادها بهدست خواهند آورد. یکی از مهمترین چالشها در اغلب کشورهای دموکراتیک دنیا میزان استقلال دستگاه قضایی این کشورهاست که در چنین موقعیتهایی بهتر خودش را نشان میدهد. مسلما با تغییرات اساسی در دستگاه سیاسی آمریکا تقریبا همه پستها و مسوولیت کلیدی نیز تغییر خواهد کرد و چهبسا بسیاری از سیاستگذاریها هم دچار تحول شود اما یکی از وظایف خطیر نهادهای دموکراتیک در هر کشوری تلاش در جهت حداقل تغییرات در سطح نهادهای قضایی و علیالخصوص قضات عالیرتبه با تغییر سیاستمداران است. این مساله بسیار حائز اهمیت است که نباید وابستگی مستقیم سیاسی بین قضات و سیاستمداران و صاحبان قدرت وجود داشته باشد. اجتناب از این مساله حتی در کشورهای دموکراتیک نیز همواره محل مناقشه است، حال چه رسد به کشورهایی که از شفافیت کمتری در زمینه دموکراسی برخوردار هستند و عملا چالش چندانی هم بین حکام دارای قدرت و نهادهای قضایی بروز نمییابد و رابطه اساسا به صورت سلسلهمراتبی تعیین میشود. البته این میزان از توسعهیافتگی در تفکیک نهاد قدرت و نهاد قضا امری کاملا نسبی و بیشتر متوجه جزییات است. چنانچه در آمریکا نیز در چنین موقعیتهای حساسی خودش را نشان میدهد و چهبسا پس از خوابیدن غائله تجربیات مفیدتری حاصل شده و حتی بتوان قوانین را در این زمینه ارتقا داد.
البته لازم به ذکر است که قاضی دادگاه سیاتل در ایالت واشنگتن هم باید استدلالات قانونی و واضحی برای صدور این حکم ارائه دهد و چنانچه به هر دلیلی متهم به سیاسیکاری در این زمینه شود، اولا حکم او نقض میشود، ثانیا اعتبار او نیز زیر سوال میرود. همه این اتفاقها در کشوری رخ میدهد که خود را یکی از مدعیان و الگوی دموکراسی در جهان میپندارد بنابراین این تجارب برای تمام مردم جهان قابل تامل و عبرتآموز خواهد بود چون دموکراسی هیچ دستورالعمل قطعی و ابدی ندارد و بهواسطه همین تجربیات بشری بوده است که جهان تاکنون به این حد از بالندگی و کارکرد سازنده دموکراسی دست یافته است. دونالد ترامپ باید بداند شاید با برخی سیاسیکاریها و بدهبستانهای سیاسی با جمهوریخواهان کنگره بتواند عرصه را برای بسیاری از دموکراتها و سیاستهای مدنظرشان تنگ کند ولی این به آن معنا نیست که آنها قادر باشند تحت لوای قدرت قابل توجه ریاستجمهوری، هر شیوه سلیقهای یا مغایر با اصول قانون اساسی را نهادینه کرده و بهکل رقبا را از میدان به در کنند. دونالد ترامپ در ذات خود مستعد است که به یک دیکتاتور تمامعیار تبدیل شود اما اهرمهای کارآمد دموکراسی باعث شده برخلاف تمایلش ناچار به پایبندی به قانون شود. البته مسلما دموکراسی آمریکایی نیز مانند هر کشور صاحب دموکراسی دیگر، عاری از اشکال نیست اما لااقل در کنار سرکش بودن طیفی از آمریکاییها، انسداد قطعی برای بهبود امور و تغییر شرایط غیردموکراتیک و مغایر حقوق بشر در این کشور وجود ندارد و همواره برای بهبود شرایط امیدی هست.
[email protected]
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد