بدهی‌های نجومی دولت سیزدهم

«جهان صنعت » – دولت‌های حسن روحانی و نیز مرحوم ابراهیم رییسی ناگزیر شدند برای اداره دولت و جامعه از منابع گوناگون به‌ویژه از منابع بانک‌ها مطابق با مجوزهای داده‌شده اعتبار بگیرند. علاوه‌بر این، دولت‌های یادشده به دلیل فقدان منابع درآمدهای پایدار رویکرد انتشار اوراق بهادار دولتی را در دستور کار قرار دادند. این وضعیت حالا به دولت پزشکیان رسیده است و این دولت در وضعیتی که خاورمیانه به نقطه جوش رسیده و نیز در حالی که درآمدهای حاصل از صادرات نفت به سختی به کشور می‌آید و تبدیل به ریال می‌شود، باید علاوه‌بر تامین منابع پایدار، بدهی‌های قبلی را نیز تسویه کند. ادامه وضعیت فعلی که می‌تواند به انباشت بدهی‌های بزرگ دولت و شرکت‌های دولتی منجر شود را می‌توان همانند دوره‌ای دانست که در یونان بدهی‌های دولت روندی فزاینده را تجربه می‌کرد. براساس اطلاعات ثبت‌شده در سامانه ثبت بدهی‌های دولت تا پایان اسفندماه 1402 این بدهی‌ها به عدد شگفت‌انگیز 1367‌هزار‌میلیارد تومان رسیده است.
ارقام ارائه‌شده از سوی اداره مدیریت ریسک، تدوین راهبردها و پایش پایداری بدهی‌های دولت وابسته به وزارت اقتصاد مازاد بدهی‌ها بر مطالبات شرکت‌های دولتی در 29/12/1402 نسبت به دوره پیش از آن 7/42‌درصد منفی شده است.
در ادامه گزارش یادشده را که روز 28شهریورماه امسال منتشر شده است، می‌خوانید:
گزارش حاضر در راستای ایفای وظایف مرکز مدیریت بدهی‌های عمومی و روابط مالی دولت در حوزه اطلاع‌رسانی، شفاف‌سازی و ارتقای دانش عمومی در زمینه مدیریت بدهی‌های عمومی تهیه شده است. مخاطبان محترم می‌توانند از طریق وبگاه مرکز یا راه‌اندازی سامانه «سخن» روی تلفن همراه، نسخ قبلی خبرنامه را دریافت و همچنین از طریق پست الکترونیکی که صفحات اول و آخر خبرنامه درج شده است، نظرات و پیشنهادات سازنده خود را ارسال کنند. عمده اقلام و داده‌های اطلاعاتی در این خبرنامه از ادارات داخلی مرکز (ادارات گزارشگری بدهی‌ها و مطالبات عمومی، حسابداری کل و روابط مالی دولت، تامین مالی و اوراق بهادار اسلامی، مدیریت نقدینگی و بازاریابی اوراق بهادار اسلامی، ساماندهی و تهاتر بدهی‌ها و مطالبات دولتی و اداره حسابرسی داخلی و بررسی‌های ویژه) دریافت شده است.
وضعیت کلان بدهی‌ها
در راستای انجام تکالیف قانونی مندرج در ماده (۱) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ و ماده (۳) آیین‌نامه اجرایی آن موضوع تصویب‌نامه شماره ۶۱۲۴۰/ت ۵۲۲۳۰ هـ مورخ 17/5/1394 هیات محترم وزیران، گزارش جامع بدهی‌ها و مطالبات دولت و شرکت‌های دولتی باید در مقاطع فصلی و سالانه براساس آخرین اطلاعات درج‌شده توسط دستگاه‌های اجرایی در سامانه مدیریت اطلاعات بدهی‌ها و مطالبات دولت (سماد) تهیه و به مراجع قانونی ذی‌ربط ارائه شود. اضافه می‌کند، از آبان‌ماه ۱۳۹۴ تاکنون بالغ بر ۴۲ گزارش جامع فصلی سالانه تهیه و جهت ارائه به مراجع ذی‌ربط برای رییس‌جمهور محترم ارسال شده است. این گزارش‌ها بر مبنای اطلاعات ثبت‌شده (حدود 195000فقره گزارش) توسط بیش از ۵۰۰۰ نقطه گزارشگری از سراسر کشور و مستند به تراز مالی آنها، پس از بررسی و پالایش تهیه و تجمیع شده است.
شایان ذکر است، براساس اطلاعات ثبت‌شده در سامانه فوق‌الذکر تا پایان اسفند سال ۱۴۰۲، بدهی‌ها و مطالبات دولت برحسب طبقات مندرج در ماده (۱) قانون مذکور به ترتیب مبلغ 367/1‌هزار‌ میلیارد تومان و مبلغ ۷۳۷‌هزار‌ میلیارد تومان است.
میزان بدهی‌های دولت به تفکیک سیال و غیرسیال
آن دسته از بدهی‌های دولت که به صورت اوراق بهادار بوده و قابلیت معامله در بازار سرمایه را دارد بدهی‌های سیال و سایر بدهی‌های دولت به صورت غیرسیال است. لازم به ذکر است بدهی‌های سیال، شامل میزان اصل اوراق واگذارشده و سود محقق‌شده پرداخت نشده است که در دفاتر دولت به عنوان بدهی قطعی ثبت شده است.
نسبت بدهی‌های سیال به کل بدهی‌های دولت
افزایش نسبت مذکور به منزله تبدیل تدریجی بدهی‌های غیرسیال به اوراق است که ضمن ارتقای شفافیت در حوزه بدهی‌های بخش عمومی، منجر به افزایش کارایی و قابلیت اتکای نسبت‌های پایداری بدهی‌های دولت می‌شود.
عملکرد بالای برخی ماه‌ها به دلیل انتشار اسناد خزانه اسلامی بوده است. اسناد مذکور به صورت یکجا منتشر و به تدریج از طریق دستگاه‌های اجرایی دارای سهمیه به طلبکاران دولت واگذار می‌شود و بنابراین از محل انتشار اوراق مذکور وجوه نقد به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز نمی‌شود. با توجه به واگذاری تدریجی طلبکاران دولت نیز به مرور و در صورت نیاز به تامین منابع مالی، نقدی اقدام به فروش اسناد خود در بازار سرمایه می‌کنند. هفته گذشته وزارت امور اقتصادی و دارایی به نیابت از دولت اقدام به تامین منابع نقدی به مبلغ 126752‌میلیارد ریال از طریق انتشار اوراق بهادار اسلامی کرده است. ضمنا مبالغ مربوط به بانک مرکزی صرفا بابت انجام عملیات توافق خرید و بازخرید اوراق دولت (ریپو و ریپومعکوس) است.
نتیجه عرضه هفتگی اوراق بهادار دولتی منتهی به تاریخ 28/06/1403
حسب تصمیمات اتخاذشده در راستای تامین مالی بهینه عرضه هفتگی اوراق بهادار اسلامی منتهی به مورخ 28/06/1403 برگزار شد که طی آن ضمن برگزاری حراج و اخذ سفارش‌های خرید اوراق از متقاضیان در سامانه‌های بازار بین‌بانکی کارگزاری بانک مرکزی و مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مجموعا مبلغ 126752‌میلیارد ریال اوراق به فروش رسید.