22 - 12 - 2024
شکست سیاستگذاری راجدی بگیرید
رییس‌جمهور، مسعود پزشکیان که حالا بیش از چهارماه از ریاستش بر نهاد دولت و ریاست‌جمهوری سپری شده است از هر سو زیر تیغ نقدهای تند قرار دارد. گروهی از اقتصاددانان ایرانی که نام «نهادگرا» بر خود گذاشته‌اند نیز در این مدت بارها و بارها نقدهای تند و تیز بر کارنامه پزشکیان را با شهروندان و افکار عمومی در میان گذاشته‌اند.
فرشاد مومنی، اقتصاددان نهادگرا که پیگیرترین منتقد سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها در سال‌های اخیر بوده و هست در نشست بررسی مشارکت ملی و بازسازی ظرفیت دولت، ضمن طرح مباحث کلی درباره اقتصاد رقابتی و انتقاد از اینکه چرا «ناترازی» را به‌جای بحران به کار گرفته‌اید از پزشکیان خواسته است به مساله نرخ ارز توجه بیشتری داشته باشد.
مومنی در بخشی از سخنانش گفته است، اسم بحران ساختاری سقوط و افول کیفیت تصمیم‌گیری را ناترازی گذاشته‌اند. ناترازی برای آنهاست که می‌خواهند یک مغازه را با چرتکه اداره کنند و دخل و خرجشان را تنها با منطق حسابداری می‌سنجند. این وضعیت ناترازی نیست. شما با یک پدیده به‌غایت پیچیده چندبعدی روبه‌رو هستید که ریشه‌های عمیقی دارد. شما با گفتن ناترازی از پدیده شکست سیاستگذاری، تاریخ‌زدایی می‌کنید. شما سیاست‌های غلط برای اداره کشور در دستور کار قرار دادید که کمر ما را شکسته است.
مومنی پرسید: چرا باید آنچه ده‌ها بار آزمون شده و در همه آنها دیدید واردات‌چی‌ها، رباخوارها و دلال‌ها و سوداگران چاق‌تر و گرفتاری‌های دولت و خانوارهای ایرانی بیشتر شده، دوباره تکرار شود. ببینید، در همین چند ماهی که بر سر کار آمده‌اید، چقدر به نرخ ارز اضافه کردید. در همین سه، چهارماهه، اندازه افزایش نرخ ارز صورت گرفته، چند هزار برابر اندازه نرخ ارز سال‌های جنگ است. چرا این قدر همه چیز از دستتان در رفته است!؟
این اقتصاددان توضیح داد: دولتی در سال‌های جنگ هشت سال در برابر دشمن بیرونی ایستاد و از نرخ ارز محافظت کرد، آن نرخ ارز نبود که مقدس بود، بلکه قدرت خرید زحمت‌کشان ایران بود که مقدس بود. آقای پزشکیان که برای ایشان واقعا احترام قائل هستم، بگویند با این کارهایی که درباره قیمت ارز، بنزین و بقیه کالاها و خدمات دولتی که پیوسته افزایش می‌یابد، چشم‌انداز شش‌ماهه به ما بدهند. بگویند انتظار دارند تا شش‌ماه آینده چه دستاوردی حاصل شود و بعد به ما بگویند اگر این دستاوردها حاصل نشد، چه کسی پاسخگوست. آیا روشن است که چه کسانی این سیاست‌ها را پخت و پز کردند که بعد پاسخگو باشند و مسوولیت کارشان را بر عهده بگیرند. چرا آنچه مقدرات کشور را رقم می‌زند باید این میزان غیرشفاف باشد!؟
شکست سیاستگذاری را جدی بگیرید
مومنی اضافه کرد: در این وضعیتی که اسرائیل آتش به پا می‌کند و سوریه را با خاک یکسان کرده و اکنون به سمت یمن رفته و گفت‌و‌گوهایی تهدیدآمیز درباره ایران دارد، باید راه نجات را برای کشور بررسی کنیم. به قاعده آخرین دستاوردهای اندیشه‌ای توسعه، راه نجات برانگیختن عزم همگانی از طریق باز کردن راه برای مشارکت همه مردم در سرنوشت خودشان و به ویژه مشارکت دانایان برای ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری‌ها در کشور است. این شکست سیاستگذاری را جدی بگیرید. این مساله کوچکی نیست که در 35سال گذشته، شما هر سیاست راهبردی اقتصادی که اتخاذ کردید شکست خورده و درباره هر مساله‌ای که نظام تصمیم‌گیری‌های اساسی کشور، حیثیت گرو گذاشته، شدت شکست بیشتر بوده است. مانند شوک حامل‌های انرژی که اکنون در دستور کار عزیزان است.
رییس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، با بیان اینکه با لفظ مجعول ناترازی، از شکست سیاستگذاری تاریخ‌زدایی نکنید، تاکید کرد: با این لفظ مجعول، آینده‌سوزی را از طریق استمرار اکنون زدگی، تداوم نبخشید. جامعه و حکومت اکنون‌زده، آن است که رابطه‌اش را با تاریخ قطع کرده و نسبت به اقتضائات آینده هم بی‌اعتنایی می‌کند. از هر دو بعد مورد اشاره، در سطح کل قوه عاقله کشور گزارش 10صفحه‌ای درباره انتظارات از رفع گرفتاری‌های گذشته و چشم‌انداز روشن آینده ارائه دهند. همه‌چیز را ناترازی می‌بینید و تصور می‌کنید برای تراز کردنش به هر شیوه و هر بهای ممکن پول درمی‌آورید.
این شیوه اداره اصولی کشور نیست
مومنی ادامه داد: نمی‌توانید از طریق این عنوان مجعول، از بحران‌های اصلی کشور حساسیت‌زدایی کنید و نسبت به این گستره و عمقی که فساد و نابرابری‌های ناموجه و وابستگی‌های فزاینده ذلت آور به دنیای خارج در اثر شوک درمانی و ضربه‌های مهلک به تولیدکننده‌ها، پیدا کرده، بی‌اعتنا باشید. تا زمانی که اینها را در مرکز توجه قرار ندهید، نمی‌توانید از عهده گرفتاری‌ها برآیید. به چه زبانی به شما بگوییم که شما بساطی به پا کرده‌اید که اکنون هر تولیدکننده باشرفی که اهتمام به عمق‌بخشی به توان ساخت داخلی داشته باشد ورشکسته می‌شود و هر کس که ادای تولید درآورد و مونتاژکاری کند و خدا می‌داند در آن چه فسادها و صورت‌حساب‌سازی‌هایی وجود دارد، مورد توجه قرار می‌گیرد. با عنوان مجعول ناترازی، از اینها حساسیت‌زدایی نکنید. خیلی تلخ و غم‌انگیز است که فرد شماره یک اجرایی کشور در سازمان برنامه‌ریزی بنشیند و درباره اینکه چرا روزانه 20میلیون لیتر سوخت این کشور گم می‌شود اظهار عجز و بی‌اطلاعی کند. چه کسانی به ایشان مشاوره می‌دهند!؟ ایشان که نباید این صحبت‌ها را در فضای عمومی مطرح کند! شما مسوولید و خودتان تعهد دادید که اینها را برطرف می‌کنید! اینکه شیوه اداره اصولی کشور نیست!
جلب اعتماد مردم و دانایان
رییس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه هیچ عنصری به اندازه جلب اعتماد مردم، متفکران و دانایان، نجات‌دهنده کشور نیست، ادامه داد: به آقای رییس‌جمهور که درباه قاچاق سوخت این‌گونه می‌گویند می‌گویم کانون اصلی بحران در حامل‌های انرژی کشور هم در قسمت عرضه حامل‌های انرژی‌ست اما شما با بازی قیمت، مصرف‌کننده‌ها را تنبیه می‌کنید. گزارش‌های ترازنامه انرژی کشور را بخوانید، در آنجا می‌گوید روزانه بیش از 3/1میلیون بشکه معادل نفت در فرآیندهای تولید، توزیع و انتقال حامل‌های انرژی تلف می‌شود. مصرف‌کننده مظلوم این کشور، هنوز نوبت ایفای نقشش نرسیده، اما وقتی می‌خواهید تنبیه کنید، تنبیه را متوجه مردم می‌کنید! این اقدامی ظالمانه و ضدتوسعه‌ای است. بالابودن قیمت تمام شده به دلیل بی‌کیفیتی و فسادها در قسمت عرضه است.
مومنی با بیان اینکه رییس‌جمهور به جای قطع برق نهاد ریاست‌جمهوری، برای برون‌رفت از این بحران برنامه ارائه کند، اظهار داشت: به مشاوران آقای رییس‌جمهور توصیه می‌کنم که به ایشان بگویند شیوه‌های مواجهه با مسائل مانند یک شهروند عادی، زیبنده مقام ریاست جمهوری نیست.
سال 1402تعداد مشترکان جدید برق در بخش تجاری 16 برابر بخش تولید بود
مومنی افزود: اگر صنعت برق ایران قادر نیست برق را به اندازه تقاضا تامین کند، چرا تا این میزان مجوز اشتراک جدید به صورت افراطی می‌دهد!؟ مشفقانه از آقای رییس‌جمهور می‌خواهم ببینند از روزی که شوک‌های قیمتی به حامل‌ها وارد شد، سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌ها و تاسیسات مرتبط کمتر شد یا بیشتر شد!؟ اینها ده‌ها بار تجربه شده، به اسم اینکه می‌خواهیم سرمایه‌گذاری کنیم گران و حادترین بحران‌های سرمایه‌گذاری را به عرضه‌کنندگان حامل‌های انرژی تحمیل کردند. به وزارت نیرو بگویید گزارشی بدهد که چرا سال 1402، تعداد مشترکان بخش تجاری جدیدی که پذیرفته، حدود 16برابر مشترکان تولیدکننده جدید است!؟ همه جایش، غیرعادی و فاقد توجیه است. آیا ما واحدهای تجاری واسطه‌گر در کشور کم داریم که این میزان به آنها سر لطف دارید!؟
مومنی با بیان اینکه مهندس بحرینیان، گزارش وزارت نیرو با عنوان «34 سال انرژی کشور» را بررسی کرده بود که نشان می‌دهد در دوره 34ساله از 1367 تا 1400، در کل دوره بعد از انقلاب، فقط در دوره مسوولیت مهندس موسوی است که قیمت برق برای تولیدکننده‌ها، از قیمت برق برای واحدهای تجاری ارزان تر درنظرگرفته شده، گفت: نام ماجرای افزایش به‌طور متوسط 550درصدی قیمت حامل‌های انرژی در سال 1389 را هدفمندسازی گذاشته بودند. تمامش بر فریب و دروغ بنا می‌شود. بازی هر آنچه منافع رانتی و شوک درمانی تنبیه‌کننده عامه مردم و تولیدکننده‌ها را داشته باشد، همین است. آقای رییس‌جمهور گزارش آبان1403 دیوان محاسبات را بگیرند که نشان می‌دهد 81میلیون ایرانی یارانه دریافت کردند. اینکه مرتب گزارش می‌دهند ما شناسایی کردیم و در حال حذف هستیم، به چه معناست!؟
باید رابطه مردم با حکومت اصلاح شود
مومنی گفت: اگر ایران بخواهد نجات پیدا کند، باید رابطه مردم با حکومت اصلاح شود، با مردم صادق باشید و مردمتان را رشید بدانید. آقای رییس‌جمهور، گزارش وضعیت فقرا در سال 1403 را از دستگاه‌های ذیربط بگیرید! برای سال 1404، تنها از باب اینکه گزارش‌های رسمی می‌گویند نزدیک به 60درصد کل جمعیت ایران قادر نیستند حداقل کالری لازم برای حفظ سلامتشان را دریافت کنند. بازی قیمتی با مواد غذایی، به همان اندازه که ضدتوسعه‌ای است ظالمانه هم هست. آقای رییس‌جمهور منطق اینکه 3میلیارد دلار از میزان ارز واردات کالاهای اساسی را کاهش داده و به واردات خودروی لوکس اختصاص داده چیست!؟
سال 1404 خدمات سلامت افزایش قیمتی بیش از 50 درصد را تجربه خواهند کرد
این اقتصاددان با بیان اینکه آقای رییس‌جمهور گزارشی درباره چشم‌انداز هزینه‌های سلامت در سال آینده بدهند، گفت: برآوردهای تخصصی سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حیطه اقتصاد سلامت نشان می‌دهد در سال 1404 خدمات سلامت افزایش قیمتی بیش از 50درصد را تجربه خواهند کرد. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد این مساله درباره آموزش نیز مطرح است. اگر می‌خواهید کشور نجات پیدا کند، بازی با قیمت راه نجات نیست، نهادهای بهره‌کش را به نهادهای مشوق تولید تبدیل کنید. باید باب سفله‌گزینی در مسوولان کشور و ترجیح افراد کم‌کیفیت اما بیش از حد متملق و چاپلوس و محافظه‌کار بازنگری اساسی شود تا توان اندیشه‌ای و عملی دولت افزایش یابد و از سوی دیگر به مردم برگردند و با مردم روراست باشند.
مثل حرفه‌ای‌ها سرمایه‌گذاری کنید!
مومنی با تاکید بر اینکه باید سیستم‌های رانتی مبتنی‌بر حذف تغییر کند تا ایران نجات یابد، افزود: در دولت آقای رییسی می‌گفتند ما می‌خواهیم با حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی، با رانت موجود در آن مقابله کنیم. اما من با اسلوب روش‌شناختی توماس پیکتی در کتاب سرمایه در قرن بیست‌ویکم نشان دادم رانت ناشی از سیاست تورم‌زا، 360برابر رانت حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی است. مناسبات رانتی مشوق فساد، نابرابرهای ناموجه و وابستگی‌های ذلت‌آور به دنیای خارج است و باید خط قرمز اصلی دولت برای توانمندسازی حکومت و بازگرداندن اعتماد ملت، پرهیز از سیاست‌های تورم‌زا قرار گیرد.
نوش‌دارو قبل از مرگ سهراب کارایی دارد
این استاد دانشگاه در پایان گفت: آن گشودگی ملی به روی دانایان کشور باید در دستور کار قرار گیرد. با رویکرد حذف‌های سفله‌پرورانه و رانت‌محور امکان ندارد ایران نجات پیدا کند و همه این تقاضاها یک محور دارد و آن این است که نوش‌دارو قبل از مرگ سهراب کارایی دارد و اگر تعللی در این باره مشاهده شود، همه ما زیان خواهیم کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد