5 - 04 - 2020
بازی واشنگتن در زمین ورشو
دکتر صلاحالدین هرسنی*- با خبری که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا بابت برگزاری نشست ورشو در تاریخ ۱۳ و ۱۴ فوریه داده است، تلاشهای ایالات متحده برای پروژه ایرانهراسی و ایرانآزاری وارد فاز جدیدی شده است. آنگونه که پمپئو خاطرنشان کرده است، نشست ورشو به جهت تمرکز بر ثبات صلح و آزادی و امنیت در خاورمیانه تشکیل میشود تا از رهگذر آن این اطمینان حاصل شود که ایران یک نقشآفرین بیثباتکننده در منطقه نیست.
رسانهای شدن خبر نشست قریبالوقوع ورشو پای پرسشهایی را به میان آورده است و آن، اینکه چرا لهستان برای میزبانی از اجلاس ضدایرانی آمریکا و متحدان انتخاب شد و دیگر آنکه واشنگتن از نشست ورشو چه اهدافی را دنبال میکند؟
با واکاوی مناسبات وقت حاضر واشنگتن با کشورهای اروپای شرقی دو دلیل را میتوان برای انتخاب لهستان در میزبانی نشست ضدایرانی واشنگتن و متحدان اقامه کرد؛ دلیل اول در ارتباط با همسویی مواضع دولت راستگرای لهستان با ترامپ است، به این معنی که آندرزیج دودا، دولت راستگرای کنونی لهستان روابط بسیار نزدیکی با ترامپ دارد. این روابط و نزدیکی به حدی است که گفته شده آندرزیج دودا خواستار استقرار نظامیان آمریکایی در پایگاهی به نام دژ ترامپ در خاک خود شده است. البته صرف این راستگرایی را نمیتوان همه دلیل انتخاب لهستان برای میزبانی اهداف واشنگتن دانست. لهستان تحت تاثیر مطالبات ادعایی و البته ایذایی دو کشور دیگر اروپا یعنی هلند و دانمارک، بازی کردن در زمین واشنگتن را نسبت به بازی در زمین تهران ترجیح داده است.
دلیل دوم انتخاب لهستان برای میزبانی نشست ضدایرانی در ارتباط با تغییرات به وجود آمده در معادلات و مناسبات کشورهای اروپای شرقی با واشنگتن و مسکو است. واقعیت آن است که بسیاری از کشورهای اروپای شرقی با طلوع فصل جدید جنگ سرد ناچار موجودیت خود در نزدیکی یا دوری از دو بلوک قدرت عصر یعنی واشنگتن- مسکو دیدهاند. در این ارتباط لهستان به عنوان یکی از کشورهای اقماری بلوک سوسیالیست، در فصل جنگ سرد ناچار شد خود را به اردوگاه واشنگتن نزدیک کند. حتی این کشور در کنار جمهوری چک، رومانی و ترکیه در ژانویه ۲۰۰۷ اجازه داد واشنگتن سپر دفاع موشکی خود را برای جلوگیری از تمایلات و تحرکات توسعهطلبانه نئوتزار کرملین یعنی ولادیمر پوتین مستقر کند. در حقیقت از فردای روزی که لهستان مجوز استقرار سامانه موشکی را به واشنگتن داد، به خاطر احساس خطر از روسیه، موثر بودن راهبردهای امنیتی و دفاعی خود را در شیفت راهبردی به سوی آمریکا میداند و همسویی با واشنگتن را مطلوبتر از ماندن زیر چتر کرملین میداند. از سوی دیگر لهستان عضو ناتو است و بیمیل نیست که برای جلوگیری از اقدمات ایذایی مسکو اسب تروای واشنگتن در اروپای شرقی و حوزه بالتیک باشد.
اما هدفی که آمریکا از نشست ورشو دنبال میکند، بعد دیگر ماجراست. آمریکا از نشست ورشو به دنبال ایجاد اجماع منطقهای و بینالمللی علیه ایران است به این معنی که تلاش دارد از رهگذر نشست ورشو، اجماعسازی علیه ایران را از خاورمیانه به اروپا انتقال و گسترش دهد. انگیزه واشنگتن در این هدف اختلافی است که با تروئیکای اروپایی برجام دارد. به این ترتیب نشست ورشو را باید پاسخی به این نیاز واشگتن دانست تا بتواند با ورود به اختلافات اروپا، مساله ایران را بینالمللی و عمق شکاف در اتحادیه اروپا را عمیقتر کند. هدف غایی این تلاش واشنگتن مانعتراشی برای اروپا در مساله سازوکار مالی است. اروپا وعده آن را برای برقراری برجام به ایران داده است.
به نظر میرسد عزم آمریکا با اقدامات و طرحهایی که از سوی پمپئو، بولتون و همچنین همافزایی از سوی مجموعههای عبری- عربی انجام و ارائه میشود، جدی است. حال باید دید که آیا اهداف مورد نظر در نشست ورشو محقق میشود و به دنبال آن تهران چه واکنشی را از خود نشان میدهد؟
*مدرس علوم سیاسی و روابط بینالملل
S.Harsani.k@gmail.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد