7 - 08 - 2023
بازی دو سر برد سعودی‌ها در جنگ اوکراین
گروه بین‌الملل- روز گذشته دومین روز از نشست صلح اوکراین در جده عربستان برگزار شد؛ نشستی که با حضور مشاوران امنیت ملی و نمایندگان ۴۲ کشور از روز شنبه آغاز به کار کرده و در نهایت اعلام شد که یک طرح
۱۰ ماده‌ای به منظور پایان جنگ در اوکراین آماده شده است.
هر چند که گفته می‌شود این نشست با موافقت غرب و حضور نمایندگان چین توانسته یک نقش دیپلماتیک قابل ملاحظه به عربستان سعودی در عرصه بین‌المللی اعطا کند، اما نکته مهم این است که روس‌ها در این نشست حضور نداشته‌اند. البته روسیه اعلام کرده که مذاکرات در جده را به دقت زیر نظر خواهد داشت، اما به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، مسکو از ابتکارات صلح استقبال می‌کند، اما انتظار ندارد اوکراینی‌ها مایل به نتیجه‌رسیدن مذاکرات باشند. طبق اعلام منابع خبری، روز نخست نشست در حالی برگزار شد که قرار بود در روز دوم، یعنی یکشنبه، نمایندگان کشورها به صورت دوجانبه با اوکراینی‌ها گفت‌وگو و رایزنی کنند. با این حال سلسو آموریم مشاور ریاست‌جمهوری برزیل و رییس هیات این کشور در نشست جده به صراحت اعلام کرده که هرگونه مذاکرات واقعی باید شامل تمامی طرف‌ها باشد. اگرچه اوکراین بزرگ‌ترین قربانی است، اما اگر صلح واقعی می‌خواهیم، باید مسکو هم در این روند مشارکت داشته باشد. وی همچنین تاکید کرد: این صرفا یک درگیری بین روسیه و اوکراین نیست، بلکه فصلی از رقابت دیرینه میان روسیه و غرب است.
سود اقتصادی و برد دیپلماتیک
در همین رابطه است که بسیاری از ناظران معتقدند با توجه به تحولات در جنگ، احتمال برقراری صلح یا حتی آتش‌بس در آینده‌ای نزدیک میان اوکراین و روسیه بعید است. از این رو نشست صلح اوکراین در جده عربستان نه صرفا برای رسیدن به یک نتیجه مشخص، بلکه بیشتر به عنوان یک امتیاز دیپلماتیک مهم برای عربستان سعودی تلقی می‌شود، چراکه سعودی‌ها همزمان با تلاش برای تنش‌زدایی در منطقه به دنبال ایفای یک نقش صلح‌ساز در سطح بین‌المللی نیز هستند. جایی که علاوه بر غرب و آمریکا به عنوان متحدان سنتی سعودی‌ها، ریاض به دنبال متوازن‌سازی روابط خود با سایر بازیگران مهم مانند چین و روسیه است.
طبق گزارشی که سایت ژئوپلیتیک در این خصوص منتشر کرده، از زمان آغاز جنگ بین اوکراین و روسیه، چندین کشور از جمله آمریکا، چین، هند و کشورهای عربی از آن سود برده‌اند. آمریکا با فروش تسلیحات، نفت و گاز با قیمت‌های بالا در سطح جهانی، از این وضعیت بهره برده است. چین نیز با خرید نفت، گاز و سایر منابع از روسیه با قیمت‌های پایین‌تر و با استفاده از ارز چینی از این درگیری استفاده کرده. علاوه بر این هندی‌ها نفت روسیه را با روپیه خریده، پالایش کرده و به سایر کشورها فروخته‌اند.
از سوی دیگر در شرایطی که روس‌ها در این جنگ تحت تحریم‌های همه‌جانبه قرار گرفته و برآورد می‌شود که روزانه در حدود یک میلیارد دلار هزینه جنگ را می‌پردازند، از اوکراین جنگزده نیز زیرساختی باقی نمانده است. همزمان اروپایی‌ها هم با توجه به توقف صادرات گاز و انرژی از روسیه با چالش‌های مهم اقتصادی مواجه شدهاند. با این حال به گفته برخی از تحلیلگران، مهم‌ترین برندگان جنگ با توجه به تحولات ژئوپلیتیکی که درگیری‌ها در اوکراین رقم زده، کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس هستند.
به عنوان مثال عربستان سعودی در طول جنگ یک‌ساله اوکراین، بیشترین درآمد را از فروش نفت به دست آورد است، به طوری که برخی از رسانه‌های این کشور اعلام کردند سعودی‌ها برای سال ۲۰۲۲ با مازاد بودجه روبه‌رو شدهاند.
طبق آمارهای منتشر‌شده در ماه‌های ابتدایی حمله روسیه به اوکراین، عربستان در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی‌‌اش افزایش یافته که بیشترین میزان رشد در طول ۱۰ سال گذشته برای این کشور بوده است. همچنین در سایه جنگ و بالا رفتن قیمت نفت، سعودی‌ها سال گذشته ۳۱۱ میلیارد دلار از فروش نفت درآمد کسب کرده‌اند که این رقم در سال قبل از آن ۲۰۶ میلیارد دلار بوده است.
در همین راستا به نظر می‌رسد عربستان سعودی یک بازی دو سر برد را به واسطه جنگ اوکراین در پیش گرفته، یعنی علاوه بر منافع اقتصادی، با توجه به مناسباتی که با آمریکا، روسیه و چین به طور همزمان دارند، حالا به دنبال گرفتن امتیازات دیپلماتیک از غرب و شرق بوده و در عین حال تلاش می‌کنند با معرفی خود به عنوان یک بازیگر صلح‌ساز، وزن ژئوپلیتیکی ریاض را نیز افزایش دهند.