ایرلاین هفت دست، هواپیما هیچی!

«جهان‌صنعت»- ایران چیزی حدود ۳۲۴‌فروند هواپیمای مسافربری در اختیار دارد که بیشتر از نیمی از این هواپیماها زمینگیر هستند و غالب هواپیماهای عملیاتی نیز فرسوده و از رده خارج به شمار می‌آیند اما با این حال در سال‌های گذشته مجوزهای قارچ‌گونه برای تاسیس شرکت هواپیمایی صادر شده است. به گونه‌ای که برخی ایرلاین‌ها کمتر از چهار هواپیما در اختیار دارند.
در مقابل غول‌های صنعت هوایی جهان بسیار کمتر از ایران ایرلاین دارند اما شرکت‌های هوایی بزرگ با ناوگانی که گاه چند برابر ناوگان هوایی ایران است، فعالیت می‌کنند.
صدور مجوز قارچ‌گونه برای ایجاد ایرلاین بارها به چالش کشیده شده است. در ابتدای دهه نود خورشیدی علی نیکزاد، وزیر راه‌و‌شهرسازی دولت محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی عجیبی گفت که «راه‌اندازی شركت‌های هواپیمایی انحصاری نیست و هر كس تمایل داشته باشد می‌تواند درخواست خود را ارائه كند»!
او در ادامه توضیح داد: «به كسانی كه بتوانند حداقل چهار فروند هواپیمای مورد تایید برای انجام پروازهایشان داشته باشند مجوز AOC ارائه می‌شود تا نسبت به تكمیل و افزایش هواپیما براساس شرایط و مجوزهای سازمان هواپیمایی كشوری اقدام كنند.»
این قانون عجیب سبب شد که رشد قارچ‌گونه ایرلاین‌های ضعیف با حداقل ناوگان و کیفیت و خدمات شکل بگیرد و ماجرا تا آنجا پیش برود که حتی کارخانه‌ها و تیم‌های فوتبال برای پروازهای اختصاصی خود اقدام به خرید یکی، دو فروند هواپیما کنند و درخواست تاسیس ایرلاین دهند و شمار قابل توجهی از افراد غیرمتخصص به این ترتیب به صنعت هوایی کشور تزریق شود.
این اتفاقات در حالی رخ داد که ایران حدود ۳۲۴‌فروند هواپیمای مسافربری در اختیار دارد که بخش اعظم آن زمینگیر است. اعدادی که در سال‌های اخیر درباره شمار هواپیماهای عملیاتی ذکر شده، بسیار متناقض است و بین ۷۰ تا ۱۶۰فروند هواپیما را در‌بر می‌گیرد. گذشته از این میانگین سن هواپیماهای فعال در خطوط مسافربری ایران به ۲۵‌سال می‌رسید که با واردات هواپیمای نو در زمان اجرای برجام این میانگین سنی به ۱۵‌سال کاهش یافت. هرچند که هواپیماهایی با سن نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ هم در خطوط هوایی ایران وجود دارد.
جالب اینکه با وضعیت گفته شده، تعداد ایرلاین‌های کشور به ۲۴‌ایرلاین می‌رسد؛ ایرلاین‌های کوچکی که گاه تنها با دو تا پنج هواپیما فعالیت می‌کنند. این در حالی است که شمار ایرلاین‌های غول‌های صنعت هوایی جهان از ایران کمتر است!
چین با جمعیت حدود یک میلیارد و 400میلیون نفر و بازار هوایی بین‌المللی تنها پنج ایرلاین مسافربری دارد. چاینا ساوترن که سومین شرکت هواپیمایی بزرگ جهان و بزرگ‌ترین ناوگان هوایی آسیا را در اختیار دارد با ۸۶۰‌فروند هواپیما و پرواز به ۲۲۴‌مقصد پروازی در جهان یکی از این ایرلاین‌های چینی است.
چاینا ایسترن با ۵۸۱فروند هواپیما، ایر چاینا با ۴۴۴‌فروند هواپیما،‌ هاینان ایرلاینز با ۲۲۵‌هواپیما، شنژن ایرلاینز با ۱۹۴‌فروند هواپیما و کاتای پسیفیک با ۱۷۱‌فروند هواپیما، ایرلاین‌های چین به شمار می‌آیند.
هند هم با یک میلیارد و ۵۰۰‌میلیون نفر جمعیت تنها چهار ایرلاین دارد. ايراينديا، جت ايرويز، اسپايس جت و اينديگو این ایرلاین‌ها هستند که فقط تعداد ۲۴۲‌هزار و ۳۶۵‌صندلي برای پروازهاي خارجي در هر هفته اختصاص داده‌اند.
این ماجرا تنها به هند و چین محدود نمی‌شود و ترکیه که یکی از بزرگ‌ترین صنایع هوایی جهان را در اختیار دارد و صاحب بزرگ‌ترین فرودگاه جهان با 5/‏76‌میلیون مترمربع مساحت است، تنها ۱۶ایرلاین دارد که دو ایرلاین را تعطیل و در سایر ایرلاین‌ها ادغام کرده است. ترکیش ایرلاینز با ۳۶۵‌فروند هواپیما، پگاسوس ایرلاینز با ۹۴‌فروند هواپیما، سان اکسپرس ایرلاینز با ۷۰‌فروند هواپیما و آنادولو جت با ۶۶‌فروند هواپیما بزرگ‌ترین ایرلاین‌های ترکیه به شمار می‌آیند.
امارات هم که با شرکت هواپیمایی امارات در فهرست ۱۰‌شرکت هوایی برتر جهان قرار دارد، مشابه ترکیه تقریبا با همین تعداد ایرلاین فعالیت می‌کند و اگر از ایرلاین‌ها کارگو را حذف کنیم حدود ۱۸‌شرکت هواپیمایی در این کشور فعالیت می‌کنند.‌
شرکت هواپیمایی امارات ۴۰۰‌هواپیما در اختیار دارد و فلای دوبی با ۱۰۰‌فروند هواپیما و هواپیمایی اتحاد با ۹۳‌فروند و ایر عربیا با ۵۶‌فروند هواپیما بزرگ‌ترین ایرلاین‌های امارات به شمار می‌آیند.
متخصصان صنعت هوایی ورود تعداد زیادی ایرلاین‌های خرد با حداقل امکانات را به صنعت هوایی کشور یک آسیب جدی می‌دانند و معتقدند که باید ایرلاین‌های کوچک در هم ادغام شوند و بساط اینگونه مجوزها جمع شود.