ایران در محاصره ناترازی‌ها

الهه بیگی*
دردناک‌ترین مقوله درباره اقتصاد ایران و نیز روزگار کسب‌وکار و معیشت مردم این است که اداره‌کنندگان جامعه به هر دلیل ژرفا و گستردگی مصیبت‌های وارد شده را یا نمی‌بینند یا می‌بینند و از کنار آن عبور می‌کنند.این وضعیت عجیب که شاید تنها در برخی کشورها خودنمایی می‌کند در پویش زمان به «عدم تعادل»‌هایی منجر شده و ناترازی‌هایی پدیدار کرده است که ادامه‌دار شدن آنها می‌تواند کل کشور را با خطر مواجه کند. به‌طور مثال ناترازی و عدم تعادل در مصرف و تولید آب را می‌توان یادآور شد که در همین چند سال تازه سپری شده به یک مقوله ترسناک تبدیل شده و شهروندان ایرانی را تکه‌پاره کرده و جنگ‌های احتمالی آینده را می‌توان از دریچه این ناترازی دید. منابع آب ایران به دلیل ندیدن واقعیت‌ها به ناترازی اصلاح‌ناپذیر تبدیل شده است.
ناترازی در مصرف و تولید برق که در همین روزها ایرانیان را در تنگنا و فشار قرار داده و تولید صنعتی را با آسیب جدی مواجه کرده است نیز همانند ناترازی آب به یک مقوله مجادله‌آمیز تبدیل خواهد شد. ناترازی در منابع مالی مثل درآمدها و هزینه‌های دولت که در نهایت به کسری بودجه منجر شده و از همان مسیر به تورم‌‌های بالا می‌رسد نیز یک ناترازی بزرگ است.
کارشناسان و اقتصاددانان هوادار جریان علمی- کارشناسی دانش اقتصاد باور دارند که این ناترازی‌ها در ایران از اقتصاد سیاسی ایران سرچشمه می‌گیرد. به عبارت دیگر «دخالت‌های سیاستمداران در اقتصاد و در کارکرد متغیرهای اقتصادی» که همان اقتصاد سیاسی است ناترازی‌ها را بر جامعه ایران تحمیل کرده است.
مدیران سیاسی باور دارند می‌توانند با دادن دستور و امریه متغیرهای اقتصادی را تابع تصمیم‌های سیاسی کرد اما این تصور غلط کار ایران را به اینجا کشانده که ناترازی‌های ایران و ایرانیان را محاصره کرده است. ناترازی منابع بانکی، ناترازی در تجارت خارجی، ناترازی در توزیع ثروت و درآمد ملی، ناترازی دخل و خرج دولت و انواع دیگر ناترازی شرایطی معماگونه برای کشور پدیدار کرده است که اگر حل نشود می‌تواند مصیبت بزرگ را پیش‌روی این سرزمین قرار دهد. معما این است که دولت‌های ایران خود را مسوول توزیع کالای ارزان به مردم می‌دانند ولی توجه ندارند که این راهبرد تنها و تنها با ناترازی‌ها به دست می‌آید. به این معنی که چون سرمایه‌گذاری در بخش‌های اصلی اقتصاد انجام نمی‌شود همان منابع را بین شمار بیشتری از شهروندان توزیع و شهروندان را فقیرتر می‌کنیم. ناترازی‌های برشمرده شده در بالا را چگونه می‌توان برطرف کرد؟ یک راه این است- این راه ضرورتی انکارناشدنی است- که اعتماد ایرانیان به دولت و نهادهای حکومتی افزایش یابد و مردم قبول کنند که حرف مدیران قابل اعتماد است. یک راه دیگر این است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران برداشته شود. ایران در محاصره ناترازی‌ها را نمی‌توان با حرف و شعار برطرف کرد.
*سردبیر