19 - 11 - 2023
ایران؛ گذرگاه ترانزیت کالا
پیشنهاد ترکمنستان برای ایجاد منطقه مشترک اقتصادی با ایران
گروه بازرگانی- معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امورخارجه درهمایش اقتصادی تجار و بازرگانان ایران و ترکمنستان اعلام کرد که روابط تجاری ایران و ترکمنستان در دولت قبل تقریبا متوقف‌شده بود، به‌طوری که حجم تجارت ایران با این کشور که به ۶میلیارد دلار رسیده بود و پس از آنکه مشکلاتی در مورد مسائل گاز رخ داد، مبادلات دو کشور به ۱۲۰میلیون دلار کاهش یافت، اما در دولت سیزدهم حجم تجارت دو کشور رشد بسیار خوبی داشته است، به طوری که هدفگذاری تجارت ۳ میلیارد دلاری بین ایران و ترکمنستان در دستور کار قرار دارد.
به طور کلی می‌توان گفت، بیشترین ارزش تجاری ایران در سال ۱۳۹۰ و با حجم ۱۰۶ میلیارد دلار به ثبت رسیده است. از این عدد ۴۴ میلیارد دلار مربوط به صادرات و ۶۲ میلیارد دلار مربوط به واردات بوده است. به این ترتیب بخش عظیمی از این رکورد تجاری تحت تاثیر آمار بالای واردات به ثبت رسیده است. ارزش صادرات ایران از سال ۱۳۹۷ به بعد کاهش یافت، این روند در سال ۱۴۰۰ متوقف شد و میزان صادرات کشور به حدود ۴۹ میلیارد دلار رسید. میزان واردات نیز در سالی که گذشت پس از کاهشی که در سال‌های قبل داشت از مرز ۵۳ میلیارد دلار عبور کرد.
در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۲۳ میلیون تن کالای ایرانی به دیگر کشورها صادر شد که از نظر وزنی افزایش ۹ درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۴۰ درصدی را به ثبت رساند. همچنین در این مدت حدود ۴۱ میلیون تن کالا به ایران وارد شد که از نظر وزنی افزایش ۳۶ درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. تراز تجاری ایران در این سال برای سومین سال پی در پی منفی باقی ماند. در سال ۱۴۰۰، پنج کشور چین، عراق، ترکیه، امارات‌متحده عربی و افغانستان اصلی‌ترین مقاصد صادراتی ایران بوده‌اند، به طوری که حدود ۷۵ درصد کالاهای ایرانی به این کشور صادر شد. چین با سهم ۲۹ درصدی اصلی‌ترین وارد‌کننده کالا از ایران در این سال بود.
عمده‌ترین مبادی واردات ایران در سال ۱۴۰۰ نیز به ترتیب امارات‌متحده عربی، چین، ترکیه، آلمان و روسیه بوده‌اند. امارات با سهم ۳۱ درصدی اصلی‌ترین صادرکننده کالا به ایران در سال گذشته لقب گرفته است. در میان کالاهای صادراتی، گاز طبیعی مایع‌شده، متانول، پلی‌اتیلن، اوره و شمش‌آهن و فولاد اصلی‌ترین کالاهایی بوده که به کشورهای دیگر صادر شده است. در میان کالاهای وارداتی نیز گوشی تلفن همراه، ذرت دامی، گندم معمولی، دانه سویا، روغن آفتابگردان و کنجاله بیشترین واردات به ایران را داشته‌اند.
حال معاون رییس کابینه و وزیر امور خارجه ترکمنستان از علاقه‌مندی کشورش برای توسعه روابط با ایران و پیشنهاد ایجاد منطقه اقتصادی مشترک خبر داد و از شرکت‌های ایرانی برای حضور در پروژه‌های ترکمنستان دعوت کرد. رشید مردوف در مراسم افتتاحیه همایش اقتصادی تجار و بازرگانان ایران و ترکمنستان، اظهار کرد: مشارکت طرف ایرانی با ترکیب گسترده در این همایش نشان از علاقه‌مندی ایران به ترکمنستان دارد. وی افزود: تبادل‌نظر برای توسعه مبادلات تجاری، جست‌وجو برای مسیرهای جدید همکاری و به‌کارگیری ظرفیت‌های دو کشور، اهداف برگزاری این نشست است تا فرصت‌های گسترده‌ای برای سرمایه‌گذاری فراهم کنیم.
وزیر امور خارجه ترکمنستان با بیان اینکه روابط تجاری ایران و ترکمنستان رشد مستمری دارد، گفت: ترکمنستان اقداماتی را برای تحقق اهداف راهبردی دو کشور انجام می‌دهد. رشید مردوف ادامه داد: اقدامات لازم را برای افزایش حجم تجارت به عمل می‌آوریم و در حوزه نفت و گاز و بخش‌های دیگر ظرفیت عظیمی در ترکمنستان وجود دارد. وی با اشاره به اینکه یکی از اولویت‌های ترکمنستان ارتقای همکاری با ایران است، تاکید کرد: ترکمنستان دارای اقتصاد فعال، ذخایر طبیعی گاز و نفت و غیره است که فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران ایرانی فراهم می‌کند. وزیر امور خارجه ترکمنستان اعلام کرد: این کشور اقدامات لازم را برای افزایش حجم تجارت با ایران انجام خواهند داد. وی با اشاره به نقش بازارچه‌های مرزی در رشد تجارت، بیان کرد: بازارچه‌های مرزی باجگیران در مرز دو کشور فعال است و ایجاد منطقه اقتصادی مشترک در منطقه سرخس و اینچه‌برون را به ایران پیشنهاد می‌دهیم.
مردوف با بیان اینکه بخش خصوصی دو کشور در رشد مبادلات تجاری اهمیت دارد، گفت: در دوره‌های قبلی صادرات گاز به ایران تجارب خوبی کسب کرده‌ایم و این تجربه‌ها مبنای مناسبی برای صادرات گاز به ایران و افزایش آن است. وزیر خارجه ترکمنستان ادامه داد: امروز سوآپ گاز به کشور ثالث در حال انجام است و ترکمنستان برای افزایش آن و گسترش بیش از پیش همکاری‌ها با ایران آمادگی دارد. رشید مردوف اضافه کرد: برای افزایش صادرات گاز به ایران با وزیر راه‌وشهرسازی مذاکره انجام می‌دهیم. رییس کابینه وزرای ترکمنستان با بیان اینکه شرکت‌های ایرانی فناوری بالایی در اختیار دارند، گفت: از شرکت‌های ایرانی درخواست می‌کنم با ما همکاری کنند. وی با اشاره به پتانسیل ترکمنستان در حوزه گاز و پتروشیمی تاکید کرد: تاکنون چند میلیارد دلار در توسعه تولید فرآورده‌های نفت و گاز سرمایه‌گذاری شده است و پروژه‌هایی در این بخش برای سرمایه‌گذاری داریم که آماده‌ایم با برادران ایرانی در این بخش‌ها همکاری کنیم.
رشید مردوف به همکاری‌های برقی ایران و ترکمنستان اشاره کرد و گفت: ساخت خط انتقال برق با قدرت ۴۰۰ کیلووات توسط شرکت ایرانی در حال انجام است. وی اظهار کرد: از شرکت‌های ایرانی می‌خواهیم در احداث جاده و ورود تجهیزات و فناوری‌های جدید به ما کمک کنند.
وزیر امور خارجه ترکمنستان گفت: امروز انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا اهمیت ویژه‌ای دارند که می‌توانیم با شرکت‌های ایرانی همکاری داشته باشیم. وی با اشاره به اینکه شهر جدید «آرکادا» براساس سیستم شهرسازی هوشمند و بالاترین استانداردهای بین‌المللی در سال ۲۰۱۴ ساخته شده است، گفت: فاز ۲ شهر عشق‌آباد طراحی شده و بخش‌های صنعتی آن برای حضور شرکت‌های ایرانی از مسائل مهم است.
رشید مردوف تاکید کرد: همکاری با شرکت‌های ایرانی از اهداف ترکمنستان است و در حوزه حمل‌و‌نقل و ارتباطات سال‌ها همکاری‌هایی داشتیم و تاکید داریم این همکاری‌ها ادامه داشته باشد. وی درباره همکاری‌ها در بخش کشاورزی با ایران افزود: برای کشت، افزایش بازده، اصلاح بذر و بهینه‌سازی مصرف برنامه داریم که در این راستا برای توسعه روابط تجاری با ایران پیشنهاد می‌دهیم.
ترکمنستان شریک راهبردی ایران
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه کشورمان با بیان اینکه اولویت دولت سیزدهم توسعه روابط با کشورهای همسایه است، گفت: ترکمنستان شریک راهبردی ایران در حوزه سیاسی و اقتصادی است.
مهدی صفری در همایش تجاری ایران و ترکمنستان اظهار کرد: تا سال ۲۰۰۵ میزان تجارت ایران و ترکمنستان به پنج میلیارد دلار رسید که اگر همان روند ادامه می‌یافت، امروز به ۱۰ میلیارد دلار می‌رسید. وی افزود: به دلیل مسائلی، روند رشد تجارت ایران و ترکمنستان متوقف شد. معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه کشورمان تاکید کرد: ترکمنستان تنها کشوری است که با جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکل و اختلاف مرزی ندارد و این کشور شریک راهبردی ایران در حوزه سیاسی و اقتصادی است. صفری تاکید کرد: زمانی که دولت سیزدهم بر سرکار آمد، آیت‌الله رییسی رییس‌جمهوری اولویت خود را توسعه روابط با همسایگان قرار داد. وی ادامه داد: نخستین سفر رییس‌جمهوری ایران به ترکمنستان انجام شد و پس از آن ارزش تجارت دو کشور با رشد خوبی به ۵۰۰ میلیون دلار رسید. معاون وزیر خارجه ابراز امیدواری کرد که تجارت ایران و ترکمنستان به پنج میلیارد دلار و سپس به ۱۰ میلیارد دلار برسد. صفری اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ سال گدشته رشد بسیار عالی از جمله در حوزه خدمات فنی و مهندسی داشته و صادرات این بخش ترکیب با فناوری‌های مدرن است، البته ترکمنستان هم رشد خوبی داشته است. وی اظهار کرد: امروز ایران بر لبه فناوری حرکت می‌کند و به عنوان مثال پروژه‌هایی را در آمریکای‌لاتین در حال اجرا دارد که بازدهی کاری آن کشور را در کنترل ایستگاه‌ها، مسیرها و فشار گاز ۲۵ درصد افزایش داده و فاز نخست این پروژه ۱۰۰ میلیون دلار و فاز آخر آن ۲/۱ میلیارد دلار است.
معاون وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه ایران امروز می‌تواند به راحتی در بخش پتروشیمی و پالایشگاه لایسنس بدهد، گفت: جمهوری اسلامی ایران در تولید داروهای سرطانی به‌ویژه سرطان خون یدطولایی دارد و در این زمینه در آمریکای‌لاتین توانستیم شرکت آمریکایی را کنار زده و برنده یک مناقصه شویم. صفری گفت: از ترکمنستان می‌خواهیم به شرکت‌های ایرانی در بخش‌های ساختمان، جاده، پل‌سازی، انرژی، مخابرات و غیره پروژه بدهد و در قبال آن گاز تهاتر انجام شود؛ در این صورت حجم تجارت دو کشور به ۱۰ میلیارد دلار خواهد رسید. وی گفت: ایران مسیری ارزان در کریدور شمال- جنوب برای حمل بار و ترانزیت کالاست.