ایران؛ مسیر صادرات گاز روسیه به عمان

گروه انرژی- صادرات گاز به پاکستان که عملیاتی نشد، خط لوله‌ای که در این مسیر کشیده شده، بلااستفاده مانده است. این را رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران اعلام و تاکید کرده که برنامه شرکت ملی گاز این است که از این خط خالی برای صادرات گاز به عمان استفاده شود.
موضوع صادرات گاز به عمان از دولت حسن روحانی مطرح بود اما در یک سال اخیر بسیار پربحث بوده است. به دلیل کمبود گاز تولیدی در کشور کندی در اجرای این طرح دیده می‌شود، هرچند طرف عمانی خواستار این صادرات است و از سویی توصیه‌های کارشناسی به دولت این است که با اجرای این طرح می‌تواند ظرفیت‌های خالی ال‌ان‌جی در این کشور را فعال کند، زیرا عمان دارای پلنت‌های تولید ال‌ان‌جی است و با توجه به اینکه مصرف داخلی این کشور اضافه شده و از آن سو تولید هم کم شده بخشی از ظرفیت تولید ال‌ان‌جی این کشور معطل مانده است.
کارشناسان می‌گویند چنانچه ایران بتواند مساله انتقال گاز به این کشور را حل کند؛ می‌تواند از ظرفیت معطل این کشور در حوزه ال‌ان‌جی استفاده و گاز خود را تبدیل به ال‌ان‌جی و وارد بازار بین‌المللی کند، همچنین می‌تواند تجربه خوبی برای ایران باشد تا قبل از اینکه شرایط فراهم شود و بتواند پلنت‌های ال‌ان‌جی را داخل کشور بسازد، در زمینه نحوه بازاریابی و تجارت گاز طبیعی مایع‌شده در بازارهای بین‌المللی تجربه به دست بیاورد.
به نظر می‌رسد، کلیات این طرح مورد اجماع در دولت است. با این حال روند کار به دلیل مشکلات ناشی از کمبود گاز تولیدی گره خورده است، اما از آنجا که سال گذشته تفاهمنامه ۴۰ میلیارد دلاری با روسیه امضا شد که بخشی از این تفاهمنامه در حوزه نفت و گاز بود، به نظر می‌رسد گازی که قرار است از این مسیر صادر شود، سوآپ گازی با روسیه است.
رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در تشریح جزئیات این طرح به ایلنا گفته است که برنامه این شرکت برای صادرات گاز استفاده از خط لوله میناب تا کوه ‌مبارک است.
او می‌گوید: گاز از خط هفتم سراسری تامین شده و به ظرفیت ۱۱۰ میلیون متر مکعب است که از عسلویه آغاز شده و تا مرز پاکستان ادامه دارد، مصرف گاز هرمزگان، کرمان و سیستان‌و‌بلوچستان و صادرات گاز به پاکستان روی این خط تعریف شده است.
با توجه به اینکه صادرات گاز به پاکستان عملیاتی نشد، ظرفیت این خط خالی مانده است. این خط لوله قرار است برای انتقال گاز به کوه‌مبارک و یا جاسک برای تامین تاسیسات داخل کشور اجرا شود و از طرفی قرار است مانوری برای تقویت مذاکرات صادرات گاز به عمان باشد.
نوشادی تصریح کرد: ما سال‌ها قبل مسیر صادرات گاز به کشور عمان را مطالعه کرده‌ایم و اکنون در حال شروع مذاکرات هستیم، پروژه در ۲ قطعه با حدود طول ۲۰۰ کیلومتر تعریف شده که قطعه اول از میناب تا سیریک به طول ۱۲۰ کیلومتر بوده و ۸۷ درصد پیشرفت دارد و قطعه دوم از سیریک تا کوه‌مبارک به طول ۸۰ کیلومتر است و از اسفند شروع به کار کرده‌ایم.
به گفته وی، از مزایای این خط این است که در عرصه بین‌الملل به عنوان گزینه صادرات گاز به عمان تعریف می‌شود، حال آنکه بیشتر استفاده داخلی دارد. در قطعه اول قرار است به نیروگاه مستقر در منطقه و شهرهای در مسیر استان هرمزگان و در انتها در منطقه جاسک به پالایشگاه و مجتمع پتروشیمی گازرسانی شود.
ناترازی گاز مساله‌ساز است؟
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران این پروژه را اجرایی شدن پروژه سوآپ گاز از روسیه عنوان کرده و می‌گوید: موضوع ناترازی گاز خللی در اجرای احتمالی صادرات به عمان ایجاد نخواهد کرد، یعنی قرار است گاز وارد کشور شده و از این منطقه صادر شود و در واقع ما نه واردکننده و نه صادرکننده صرف هستیم، اما از مزایای سوآپ و ترانزیت استفاده می‌کنیم، به عبارت دیگر موضوع یک موازنه و مبحث اقتصادی است و با این استراتژی در هزینه حمل و زمان صرفه‌جویی خواهیم کرد.
نوشادی یادآور شد: ما برنامه‌هایی برای سوآپ گاز داریم که مطالعات آن را انجام می‌دهیم و یکی از آنها هم صادرات گاز به عمان است اما اکنون پروژه اجرایی این است ما گاز را تا سرحد مرز خواهیم برد. در واقع این خط ایجاد ظرفیت برای مصرف داخل کشور است.
وی گفت: این گاز از خط هفتم سراسری تامین‌شده و به ظرفیت ۱۱۰ میلیون متر مکعب است که از عسلویه آغاز و تا مرز پاکستان ادامه دارد، مصرف گاز هرمزگان، کرمان و سیستان‌و‌بلوچستان و صادرات گاز به پاکستان روی این خط تعریف شده است، با توجه به اینکه صادرات گاز به پاکستان عملیاتی نشد، ظرفیت این خط خالی مانده است.
حل مشکل گاز خراسان جنوبی
ناترازی گاز در دو زمستان گذشته، شرایط سختی را پیش‌روی ایران قرار داد. این موضوع به خصوص در زمستان گذشته باعث شد که گاز در شمال‌شرق کشور برای روزها قطع شود.
به نظر می‌رسد، سوآپ گاز با روسیه قرار است مشکل کمبود گاز در زمستان را حل کند. آنطور که نوشادی توضیح می‌دهد: امسال باتوجه به اتفاقی که در خراسان‌جنوبی رخ داد طرحی را برای تکمیل کمربند شرقی یعنی اتصال خطوط خراسان‌جنوبی و سیستان‌و‌بلوچستان تعریف کردیم که از دوراهی دشتک نزدیک زابل خط را به سربیشه و نهبندان در جنوب خراسان متصل می‌کنیم، همه اینها استفاده از ظرفیت خط لوله هفتم سراسری است.
او اضافه کرد: فعلا پروژه‌های سمت ایران اجرایی می‌شود، ضمن اینکه دریای عمان جزو آب‌های عمیق است و دیر یا زود باید وارد تکنولوژی آب‌های عمیق شویم، در عسلویه ما صاحب تکنولوژی حفاری انتقال و توزیع در آب‌های عمیق زیر ۱۰۰ متر هستیم، در دریای عمان عمق بیش از هزار متر است، باید برای برداشت منابع خزر و هیدرات‌های گازی دریای عمان به تدریج وارد آب‌های عمیق شده و خودمان را برای استفاده از ظرفیت انتقال گاز آماده کنیم.
این مقام شرکت گاز با اشاره به کارشکنی و مانع‌تراشی‌های آمریکا برای اجرای پروژه‌های گازی در منطقه گفت: مثلا خط نورد استریم ۱ و ۲ بعد از اینکه آمریکا نتوانست مانع اجرا شود، آلمان و روسیه توافق کردند که احداث خط انجام شود اما در آستانه راه‌اندازی هر دو خط منفجر شد که متهم ردیف اول هم آمریکا بوده است، بنابراین برخی کشورهای همسایه حاضرند «ال‌ان‌جی» گران بخرند اما از ایران گاز طبیعی ارزان را وارد نکنند، آمریکا هر چه بتواند ممانعت می‌کند و در این بین پاکستان، ترکمنستان، عمان و دیگر کشورها نیز از فشارهای نامتعارف و متعارف آمریکا بی‌نصیب نیستند.
تحریم‌ها مانع نیستند
کارشناسان می‌گویند، احداث خط لوله از آب‌های عمیق هم که به عمان منتهی شود در عمق ۹۰۰ متری است و تعداد شرکت‌هایی که می‌توانند این خط را احداث کنند از تعداد انگشتان دست بیشتر نیست. از سویی، همه این شرکت‌ها اروپایی و آمریکایی هستند و با توجه به تحریم‌ها امکان همکاری با این کشورها برای احداث خط لوله و انتقال گاز ایران به عمان وجود ندارد.
البته در روزهای اخیر روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به خصوص بعد از آشتی دیپلماتیک ایران و عربستان رو به بهبود است، با این حال کارشناسان می‌گویند حتی اگر قرارداد منعقد کنیم احداث خط لوله در آب‌های کم‌عمق منوط به بهبود روابط ما با کشورهای منطقه است و برای اینکه امکان لوله‌گذاری در آب‌های عمیق را نیز داشته باشیم باید تحریم‌ها لغو شود تا بتوانیم برای جذب شرکت‌هایی که امکان لوله‌گذاری در آب‌های عمیق را دارند، اقدام کنیم.
رضا نوشادی در این رابطه و با اشاره به تکنولوژی مورد نیاز برای اجرای خط لوله در آب‌های عمیق عمان می‌گوید: قرار نیست تمام تکنولوژی از داخل کشور تامین شود بهرحال ما یک درصد از جمعیت ۸ میلیاردی جهان هستیم که در برخی اقلام هم باید نیازمان را از خارج از کشور تامین و از دستاوردهای بشری استفاده کنیم، کما اینکه برای ایستگاه جریان‌سنجی مرز بازرگان و به‌روزرسانی تاسیسات صادرات گاز به ترکیه برخی تکنولوژی را از آمریکا وارد کرده‌ایم.