اگر رییسی به جای مسکو به برلین می‌رفت

احسان شادی- این روزها گروهی از سیاستمداران ایرانی که ارکان قدرت در نهادهای قانونی را در اختیار دارند به همراه هواداران تندروی خود کوشش گسترده‌ای دارند شهروندان ایرانی را متقاعد کنند دوستی راهبردی با روسیه منافع ایرانیان را برآورده می‌کند. این گروه هوادار سرسخت دوستی راهبردی با نظام سیاسی روسیه برای این خواست خود چند استدلال دارند: نخستین استدلال آنها این است که این کشور (روسیه) همانند ایران، با نظام سیاسی آمریکا و اصولا با غرب ناسازگار است بنابراین با نظام سیاسی ایران که او هم با مبانی فرهنگ غرب ناسازگار است، در یک مسیر قرار دارند. دومین استدلال هواداران روسیه در درون نظام سیاسی ایران این است که روسیه دارنده یکی از پیشرفته‌ترین ارتش‌های دنیاست و می‌تواند با انتقال این تجهیزات به ایران کمک کند تا در برابر یورش احتمالی غرب ایستادگی کند. سومین استدلال این است که روسیه همسایه ایران است و می‌توان و باید، از ظرفیت‌های اقتصادی این همسایه بزرگ برای فرار از تحریم استفاده کرد. با دقت بیشتر در ماهیت این استدلال‌ها به نظر می‌رسد استدلال آنها مبانی مستحکمی ندارد و بر اساس استواری برپا نشده است. به طور مثال روسیه در همه سال‌های تازه‌سپری‌شده هرگز تازه‌ترین سلاح‌های جنگی خود را به ایران نداده است. این در حالی است که به کشور‌هایی عملگرا مانند ترکیه تجهیزات مدرن داده است. از سوی دیگر تجربه نشان داده که روسیه به دلیل ذات اروپایی و نیز عملگرایی افراطی خود در صورتی که غرب روی خوش نشان دهد، به سرعت به این بلوک می‌پیوندد. از طرف دیگر واقعیت این است که اقتصاد روسیه نیازهای کالایی و نیز نیازهای ماشین‌آلات و مواد اولیه صنعتی ایران را نمی‌تواند برآورده کند چون فاقد ساختار اقتصاد صنعتی مدرن است. همچنین این کشور در همه سال‌ها نشان داده است نمی‌خواهد واردات از ایران را جانشین واردات حتی ترکیه کند. به همین دلایل است که اقتصاددانان باور دارند روسیه کشور بی‌فایده‌ای است. بر اساس یک نظریه قدیمی و نیز انبوه تجربه بشری، کشوری که توانایی تجارت دوجانبه در کالای موردنیاز شهروندان یکدیگر را ندارد، نمی‌تواند دوست باشد. واقعیت این است که روسیه از این نظر همانند کره‌شمالی است با تفاوت‌هایی که البته پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، در این کشور پدیدار شد، حالا همان دستاوردها از سوی پوتین در حال نابودی است. کشور روسیه نمی‌تواند با ایران به صورت راهبردی مشارکت کند زیرا دو کشور، اقتصادی شبیه هم دارند و نیازهای همدیگر را برآورده نمی‌کنند. تصور کنید اگر رییسی به جای روسیه به آلمان رفته بود، به جای دیدار خشک و جدی با ولادیمیر پوتین، با انبوهی از مدیران شرکت‌های بزرگ صنعتی و بازرگانی و سرمایه‌گذاری روبه‌رو می‌شد و با دستی پر و با منفعت برای ایرانیان به کشور برمی‌گشت. کشور آلمان دهه‌هاست که با اقتصاد ایران همکاری دارد و شماری از واحدها و صنایع ایران با تجهیزات و ماشین‌آلات این کشور تجهیز شده است. کاش رییس دولت‌های ایران روزی به جای سفرهای کم فایده به روسیه و کوبا و نیکاراگویه، به کشورهایی مثل آلمان، ژاپن و کره‌جنوبی می‌رفتند و نفت و گاز می‌فروختند و تکنولوژی وارد می‌کردند.