انحصار‌طلبی به سبک اردوغان

مهدی مطهرنیا*
حمله ترکیه به سوریه می‌تواند نقطه عطفی در شکل دادن به آینده سوریه از سوی قدرت‌های بزرگ جهانی قلمداد شود. به عبارت دیگر ایالات متحده آمریکا با بیرون کشیدن نیروهای خود از سوریه زمینه‌های اصطکاک میان ایران، ترکیه، روسیه و دیگر کشورهای پیرامونی چون عربستان، مصر و اسراییل را با آنکارا به وجود آورده است و در عین حال توجه‌ها را به سوریه جلب کرده و در تلاش است زمینه‌های ایجاد یک حرکت معنادار برای عبور از‌ هارتلند نو به سمت نو‌هارتلند را برای آمریکا فراهم کند.
هارتلند نو یعنی بخش غربی ‌هارتلند بزرگ در قرن بیست و یکم چندان اهمیت استراتژیکی برای آمریکا ندارد. در اینجا تلاش خواهد شد نیروهای رقیب آمریکا درگیر نوعی اصطکاک طولانی‌مدت در مناطق جغرافیایی هدف چون سوریه، یمن و حتی عربستان و کناره‌های مدیترانه برای اسراییل باشد، اما نگاه آمریکا به‌ هارتلند نو یعنی فلات ایران و حد فاصل فلات ایران از تنگه هرمز تا خلیج عدن به عنوان هلال ‌هارتلند و ریملند بزرگ است.
بنابراین آنچه اکنون در شمال سوریه در حال وقوع است، ایجاد نقاط اصطکاک در سوریه با برگ ترکیه در جهت شکل دادن به آینده منطقه و عزیمت به دوره‌ای دیگر از محتوابخشی حضور قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در قالب‌های جدیدی است که در آینده بیش از امروز خود را به نمایش خواهد گذاشت.
اکنون ما در دوران‌گذاری به سر می‌بریم که ممکن است جغرافیای نه تنها منطقه بلکه هندسه جهانی قدرت تغییر و تحولاتی محتمل را پذیرا شود و از این جهت نمی‌توان به لایه‌های رویی این فعالیت‌ها به تنهایی توجه داشت.
به هر تقدیر امروز کردهای سوریه به عنوان یک قوم پیشرو در مبارزه برای آزادی در منطقه سوریه و مقابله‌گر با تروریسمی که تحت عنوان داعش خود را به نمایش گذاشت، تحت ظلم و ستمی آشکار قرار گرفته و جهان نسبت به این نکته حساس است و در ذیل این نکته حساسیت‌برانگیز و مثبت از منظر افکار عمومی از اینکه خواهان ایجاد فضای صلح و تمام کردن حملات ترکیه به سوریه هستند باید به این نکته توجه کرد که اینها هزینه‌هایی است که جهان برای نوعی زایش جدید می‌پردازد و در اینجا باز سیاست‌بازان و سیاستمداران بین‌المللی در کشورهای گوناگون بیش از هر چیز به منافع و آینده جایگاه قدرت خود برای امتیاز گرفتن‌های متفاوت در جهان پیش رو می‌اندیشند.
آنچه در باب این مساله می‌توان گفت این است که فشارهای بین‌المللی می‌تواند حرکت ترکیه را کندتر سازد، اما ترکیه تا زمانی که از نظر اجرایی قدرت‌های بزرگ جهانی به ویژه آمریکا مانعی عینی سر راه آن قرار ندهد، تلاش خواهد کرد از این وضعیت برزخ‌گونه برای کشتار و فتح مناطقی که مدنظر دارد، استفاده کند و از این وضعیت به نفع آنکارا و شخص اردوغان به عنوان کسی که اکنون تمایلات انحصار‌طلبانه‌اش چه در داخل ترکیه و چه در داخل منطقه به خوبی مشخص شده است، خود را نمایان می‌کند.
*کارشناس مسائل بین‌الملل