انتقام بزرگ

فریدون مجلسی*- توطئه در فرودگاه بغداد که منجر به قتل و شهادت سردار سلیمانی و المهندس فرمانده مشهور حشدالشعبی شد، ظاهرا ادامه عملیات انتقامی آمریکا به بهانه حمله موشکی به پایگاه ارتش آمریکا در کرکوک بود که منجر به قتل یک شهروند آمریکایی شد؛ شهروندی که او را پیمانکار ارتش آمریکا اعلام کردند. تصور نمی‌رود منظور از پیمانکار، متصدی عملیات ساختمانی و تعمیراتی بوده باشد. می‌دانیم که آمریکا بسیاری از عملیات نظامی خود را در افغانستان و عراق و شاید جاهای دیگر به سازمان‌هایی پیمانکاری مانند شرکت بلک‌واتر واگذار کرده است که در واقع هویت نظامی دارند. واکنش اولیه آمریکا در انتقام قتل یک آمریکایی حمله به سه پایگاه حشدالشعبی در عراق و سوریه منجر به قتل ۲۵ نفر از فرماندهان و افراد حشدالشعبی شد. این عملیات گسترده منجر به محاصره و تخریب در اطراف سفارت آمریکا در بغداد شد که با دخالت مقامات عراقی منجر به رفع محاصره شد، اما با توجه به اینکه سخن از عملیات انتقامی از سوی حشدالشعبی بود و سردار سلیمانی نیز در این باب هشداری داده بود، آمریکایی‌ها دست به کار شده و با پیش‌بینی این عملیات، بخش عمده کارکنان سفارت خود را کاهش دادند.
به نظر می‌رسد آنان به راستی نگران عملیات انتقامی از سوی حشدالشعبی و احتمالا با همفکری سردار سلیمانی بوده‌اند و سفرهای معمولا محرمانه او را زیر نظر داشته‌اند. از همین رو وقتی او در بازدیدی میدانی به بغداد وارد شد و در بخش بار فرودگاه بغداد از سوی المهندس معاون فرمانده حشدالشعبی مورد استقبال قرار گرفت، یک پهپاد آمریکایی شلیک کرده و منجر به قتل ۱۵ نفر از افراد قطعا معتبر حشدالشعبی شد.
سفر سردار سلیمانی و دیدار او با فرماندهان حشدالشعبی در چنین شرایطی حتما مربوط به موضع‌گیری مشترک بعدی در واکنش نسبت به حمله آمریکا به پایگاه‌های حشدالشعبی بوده است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که آمریکایی‌ها نگران چنان واکنشی بوده‌اند که این‌گونه به مقابله با آن برخاستند.
اینکه حشدالشعبی واقعا در حمله موشکی به پایگاه آمریکایی در کرکوک نقش داشته است یا خیر جای تردید دارد، زیرا تصور نمی‌رود چنان اقدامی برای حشدالشعبی سودمند بوده باشد یا اگر کار آنان می‌بود، فکر مقابله با واکنش آمریکا را نکرده باشند. آن حمله می‌توانست کار بقایای داعش باشد که سود مشخص آنان برانگیختن واکنشی شدید علیه بزرگ‌ترین دشمن‌شان یعنی حشدالشعبی بود، که چنین هم شد. آن حمله همچنین می‌توانست نتیجه عوامل اسراییل یا عربستان باشد که مشوق اقدام حاد آمریکا علیه نیروهای هوادار جمهوری اسلامی در عراق بوده و مایل هستند پای آمریکا را به جنگ با ایران بکشانند.
عملیات انفجاری تحریک‌آمیز و در عین حال کنترل شده در فجیره و آرامکو نیز ریشه مشخصی نداشتند و بدون پاسخ ماندند. نمی‌توان مسوولیت آن عملیات را برعهده جمهوری اسلامی دانست، اما برخی بیانات تبلیغاتی از سوی تریبون‌هایی در ایران می‌توانست بهانه تلقی شود ولی ساقط کردن دفاعی پهپاد پیشرفته آمریکایی در ساحل دریای عمان مشخصا و با اعلام رسمی توسط سپاه پاسداران انجام شد که گرچه ظاهرا تا آستانه واکنش ترامپ پیش رفت اما آن نیز در آن زمان بی‌پاسخ ماند. نمی‌توان آن سکوت را نشانه بی‌تفاوتی و انفعال ترامپ در قبال جمهوری اسلامی تلقی کرد. تروریست نامیدن سپاه قدس و حشدالشعبی نشانه آن بود که آمریکا برای خود این آزادی عمل را قائل است که افراد و سران این نیروها می‌توانند اهداف شخصی شلیک آنان واقع شوند خصوصا آنکه پس از شکست داعش توسط همین نیروهای محلی، آمریکایی‌ها دیگر دلیلی بر ادامه نفوذ آنان نمی‌دیدند. خصوصا آنکه نگران نزدیکی نظامی جمهوری اسلامی و دولتی در عراق هستند که متحد ایدئولوژیک جمهوری اسلامی باشد. در این باب نگرانی خصومت‌آمیز اسراییل و عربستان از آمریکا هم بیشتر است. لذا صرف‌نظر از اینکه بهانه آمریکا تا چه اندازه اصیل بوده باشد، می‌توان هدف اصلی آمریکا را وارد شدن به مرحله نهایی ستیز با حشدالشعبی و نفوذ جمهوری اسلامی تلقی کرد؛ اقدامی که از سوی دموکرات‌های آمریکا هم مورد انتقاد قرار گرفته است. اما یکی از سناتورهای آمریکایی اعلام کرده در صورتی که واکنش انتقامی ایران به منافع آن کشور آسیب برساند، هدف بعدی می‌تواند پالایشگاه‌های نفتی ایران باشد!
بدیهی است جمهوری اسلامی نیز اهداف منطقه‌ای دیگری را در نظر خواهد داشت و اقدامات نظامی می‌تواند به صورت تصاعدی موجب تخریب بزرگی در منطقه شود که گمان نمی‌رود اسراییل و آمریکا به خاطر آن متاسف شوند. به همین دلیل لازم است واکنش‌ها حساب‌شده‌تر و با شکیبایی همراه باشد.
* دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل بین‌الملل