15 - 11 - 2021
انتظار جامعه از تریبون جمعه
آرزو فرشید- «اگر مردم کشور ما و شهرها خدا را در نظر میگرفتند، مبتلا به مشکلات معیشتی نمیشدند» این سخنی است که حجتالاسلام کاظم صدیقی جمعه گذشته از پشت تریبون نماز جمعه گفت و خیلیها را مکدر کرد. شاهدش آنکه روزنامه جمهوری اسلامی در واکنش به آن نوشت: «معلوم نیست مردم ایران چه گناهی کردهاند که عدهای حتی در خطبه نمازجمعه، ناکارآمدیها را به گردن آنها میاندازند.»
انداختن گناه اوضاع سخت فعلی به گردن مردم اما توام بود با دفاع تریبونداران جمعه از دولت. مقصود این گزارش ارزیابی عملکرد دولت نیست اما دفاع جدی از تریبون مورد بحث در حالی که دولت هنوز ابتدای راه است و به باور تحلیلگران برای ایجاد تحول در زمینههای اقتصادی و معیشتی زمان بیشتری نیاز دارد، شایبه برخورد سیاسی ائمهجمعه با دولتها را ایجاد کرد. وقتی آقای صدیقی گفت: «پرداخت به موقع حقوقها بدون استقراض از بانکها، نتیجه امداد الهی است» یا وقتی کار متراکم رییسی را نتیجه امداد خدا دانست؛ همچنین وقتی آیتالله علمالهدی تاکید کرد که مشکلات موجود در سه ماه و صد روز حل نخواهد شد یا به نقل از دیگری گفت که عملکرد رییسجمهوری دو واحد درس علوم سیاسی است.
این حرفها و آنچه از زبان سایر ائمه جمعه در هفتههای اخیر بیان شده البته با واکنشهایی همراه شد؛ مثلا محمد علی ابطحی، فعال سیاسی اصلاحطلب در صفحه توئیتر خود به همین شیوه خودمانی نوشت: «آقای رییسی سلام. میگما حال که شانس شما نماز جمعهها دوباره راه افتاده، نمیشه توقع داشت به پدرخانم چیزی بگین ولی تو گعدههاتون به مثل آقای صدیقی و اون آقای خاتمی بگین از شما تعریف نکنند! خودتون حتما دلیلشو میدونید.»
انتقادات حتی از دوربین رسانه ملی هم منعکس شد البته نه با این تند و تیزی. مثلا دلاوری مجری تلویزیون گفت: «اظهاراتی در نمازجمعه مطرح شد که خیلی باعث تعجب بود. خیلی وارد نمیشویم اما لازم است یادآوری کنیم که انتظار جامعه امروز و نسل جوان از نماز جمعه، انتظار بسیاری پیشرویی است. یعنی نماز جمعه به عنوان یک رسانه در کنار دهها رسانه دیگر تولید محتوا میکند و انتظار جامعه بسیار معتقد حزباللهی هم این است که خطیب جمعه اگر مثلا درباره موضوع آب اظهارنظر میکند به میزان منابع آب، نحوه هدررفت آب در ایران، مخاطراتی که منابع آب را در ایران تهدید میکند، اشراف کامل داشته باشند و حتی میتوانند برای خود مشاور بگیرند که اینها را برایشان توضیح دهد. انتظار دارند که خطیب دقیقا روی نقطهای که مساله است، دست بگذارد. زمانه، زمانه بسیار پیشرو و نسل، نسل بسیار پیشرویی است و شنیدن برخی صحبتها گاهی تعجب آفرین است. نه فقط برای کسانی که ممکن است منتقد جدی رسانه نمازجمعه باشند بلکه برای کسانی که خیلی هم معتقد هستند. انتظارات خیلی بالا رفته و لازم است که با این انتظارات در ذهن و زبان خطبا هم اتفاقات مهم افتد.»
ماجرای انتظار از نماز جمعه اما به همینجا ختم نمیشود، چرا که در هفتههای اخیر شاهد مناقشه جدی بین طیفهای مختلف اصولگرایی در این باره بودهایم. مثلا احمد راهدار عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم در برنامه جهانآرا گفته بود: «چرا تریبون نمازجمعه نمیتواند برای نظام سرمایه اجتماعی بسازد؟» بعد از آن هم امیرحسین ثابتی مجری این برنامه یک نظرسنجی درباره امامان جمعه تهران و اثرشان بر جایگاه واقعی نمازجمعه و افزایش مطالبهگری از مسوولان منتشر کرد که بر اساس آن بیش از ۷۰ درصد مخاطبان به این اثرگذاری اعتقادی نداشتند!
اینجا بود که محمد جواد باقری ارومی امامجمعه اسالم در جوابی خطاب به ثابتی نوشت: «اینکه به نام عدالتخواهی خطبههای نمازجمعه را بیاثر بخوانید و خواهان نهضت تحول در نماز جمعه باشید، خلاف انصاف است.»
ماجرا اما بعد از آن بیشتر سروصدا کرد و رییس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در برنامه ثریا در دفاع از رویه فعلی خطبای جمعه تاکید کرد که نماز جمعه جای تهمتزدن نیست. ثابتی هم دوباره جواب داد که «چه کسی گفته در نماز جمعه تهمت بزنید؟ حرف ما این است که چرا در نماز جمعه از مسوولان مطالبه جدی نمیشود؟»
در میانه این دعوای درونجریانی اصولگرایان بر سر اهمیت مطالبهگری از تریبون جمعه بود که یکباره همه تقصیرها گردن مردم افتاد و آنچه تاکنون انجام شده، امداد الهی تلقی شد و خلاصه مساله، ابعاد متفاوتی یافت.
در این نوشتار به دعوای عدالتخواهان و سایر اصولگرایان یا علت اصرارشان به اهمیت مطالبهگری و اینکه چرا قبلا کاری به این کارها نداشتند، کاری نداریم. هدف از این گزارش بررسی همان انتظاری است که جامعه پیشرو فعلی از خطبههای جمعه دارد و در رسانه ملی هم به آن اشاره شد. آنچه در ادامه میخوانید، نظر برخی روحانیون با گرایشهای سیاسی متفاوت درباره اهمیت جایگاه نمازجمعه و انتظار جامعه از این تریبون است:
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد