امنیت غذایی جهان زیر تیغ

«جهان‌صنعت»- افزایش دمای زمین تاثیرات مخربی روی صنعت کشاورزی دارد. از یک طرف افزایش دما باعث می‌شود تا تولید بسیاری از محصولات امکان‌پذیر نباشد، زیرا شرایط جوی مناسب برای تولید محصولات خاصی وجود نخواهد داشت. از طرف دیگر افزایش دمای زمین به‌خصوص در نیمکره جنوبی یا کشورهای گرمسیر بحران‌های بسیار زیادی را به‌همراه می‌آورد و راندمان تولید محصولات کشاورزی را تا ۳۰‌درصد کاهش می‌دهد. این کشورها هم‌اکنون هم با مشکل دمای بالا و بارش‌های کم روبه‌رو هستند و بیشتر شدن متوسط دمای زمین می‌تواند این معضل را بزرگ‌تر کند.
پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی روی امنیت غذایی جهان به‌اندازه‌ای فراگیر است که جهان را با بحران بسیار جدی تولید و تامین مواد غذایی روبه‌رو می‌کند. شواهد علمی نشان می‌دهد که بروز خشکسالی‌ها، افزایش دما و تولید گاز‌های گلخانه‌ای به علت فعالیت‌های اقتصادی انسان باعث گرم شدن کره‌ زمین و ایجاد پدیده تغییر اقلیم شده ‌است. بنابراین ضروری است پیامدهای تغییر اقلیم شناسایی شده و سیاست‌های مناسبی برای مقابله با آن وضع شود. یکی از پیامدهای مهم تغییر اقلیم می‌تواند روی امنیت غذایی باشد. به نوعی امنیت غذایی به تغییرات اقلیم وابسته است، زیرا هر تغییری در فاکتورهای اقلیمی به‌طور مستقیم همه مولفه‌های غذایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بنابراین سیاست‌های جلوگیری از آسیب‌های افزایش دما نظیر توسعه گلخانه‌ها و اقداماتی جهت مدیریت بهینه منابع آب و تخصیص متوازن این منابع بین سال‌ها برای جلوگیری آثار منفی نوسانات بارش ضروری است.
سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در این خصوص نوشت: افزایش دمای زمین باعث می‌شود تا بارندگی‌ها کاهش پیدا کند. کاهش بارندگی و خشکسالی باعث کاهش توان تولید محصولات می‌شود و تامین غذای دنیا را با چالش روبه‌رو خواهد کرد. آسیب دیگری که تغییرات جوی به صنعت کشاورزی وارد می‌کند، از طریق فرسایش خاک و کاهش سطح مواد معدنی و مواد مغذی موجود در خاک است. پدیده فرسایش در جریان افزایش دمای زمین و افزایش میزان بادها و طوفان‌ها در دنیا اتفاق می‌افتد و به تدریج باعث می‌شود تا بخش بیشتری از زمین‌ها در دنیا به جرگه زمین‌های بایر و غیرقابل کشت در دنیا تبدیل شود و توان تولید محصولات کشاورزی کاهش چشمگیری پیدا کند.
در این راستا، صندوق بین‌المللی پول، تاثیر گرمایش زمین بر اقتصاد کشورهای جهان را بررسی و آن را تهدید جدی برای امنیت غذایی عنوان کرد.
رییس صندوق بین‌المللی پول، با تاکید بر اینکه تمرکز بیشتری روی نقش گرمایش زمین بر اقتصاد جهان خواهد شد، گفت: با ترسیم نقشه‌های نهادهای بین‌المللی برای کمک به تمرکز سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز، رشد جهانی تقویت خواهد شد. وی گفت: صندوق بین‌المللی پول، تغییرات آب‌وهوایی را به عنوان یک خطر اساسی برای ثبات اقتصادی و مالی می‌بیند. البته این بحران می‌تواند به تهدید امنیت غذایی به‌خصوص کشورهای در حال توسعه دامن بزند.
اگر بحران تغییرات اقلیمی گسترش یابد، تولید و واردات به صورت همزمان آسیب می‌بیند.
کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول در نشست سازگاری با آب‌وهوا گفت که تولید و به‌طور کل اقتصاد جهانی می‌تواند به‌طور متوسط سالانه 7/0‌درصد در 15‌سال آینده افزایش یابد و اگر قیمت کربن به‌طور پیوسته افزایش پیدا کند و سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت سبز گسترش بیشتر شود، میلیون‌ها شغل ایجاد خواهد شد.
خطر تغییرات اقلیمی برای ثبات اقتصادی کشورها
به گفته رییس صندوق بین‌المللی پول، تغییرات اقلیمی یک خطر اساسی برای ثبات اقتصادی و مالی جهان است، اقدامات آب‌وهوایی فرصتی برای تقویت رشد، به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا و ایجاد مشاغل سبز جدید باید به صورت جدی دنبال شود. وی گفت: صندوق بین‌المللی پول در حال انجام اقداماتی در چهار زمینه برای تسریع گذر به اقتصاد جدید کم‌کربن و مقاوم در برابر آب و هواست.
رییس صندوق بین‌المللی پول افزود: صندوق امسال برنامه «داشبورد تغییرات آب‌وهوایی» جدیدی را برای ردیابی تاثیرات اقتصادی خطرات آب‌وهوایی و اقدامات اتخاذشده برای کاهش آنها راه‌اندازی خواهد کرد که گامی کلیدی برای اطمینان از تغییر مورد نیاز است.
همکاری مشترک صندوق بین‌المللی پول با بانک جهانی
جورجیوا گفت: حل بحران آب‌وهوایی یک اولویت حیاتی است. به همین دلیل صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به صورت مشترک پروژه‌هایی برای حل این مشکل در دست اقدام دارند.
رییس صندوق بین‌المللی پول با اشاره به اینکه صندوق در حال بررسی تاثیر عوامل آب‌وهوایی در اقتصاد کشورهای جهان است، گفت: ارزیابی‌های سالانه وضعیت اقتصادی کشورها نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای جهان در برابر این بحران آسیب‌پذیر شده‌اند.
افزایش بودجه کنترل تغییرات اقلیمی از سوی بانک جهانی
جورجیوا تاکید کرد: بانک جهانی، بزرگ‌ترین تامین‌کننده مالی دنیا، با توسعه زیرساخت‌های حل بحران آب و هوایی بودجه پروژه‌های کنترل تغییرات اقلیم را 50درصد نسبت به 4سال گذشته افزایش داده است و قصد دارد این روند را برای پنج سال آینده حفظ کند.
در این شرایط چه می‌توان کرد
اما فائو برای مقابله با این بحران راهکارهایی هم ارائه داده است. فائو در گزارش اخیرش نوشت: «تغییرات جوی و پدیده گرمایش زمین بحرانی جدی برای صنعت کشاورزی و زندگی انسان‌ها روی زمین ایجاد می‌کند و در این شرایط این سوال پیش می‌آید که برای مقابله با آن چه می‌توان کرد؟ در درجه اول باید در نظر گرفت که مسوولیت اصلی مقابله با تغییرات جوی روی دوش دولت‌ها و سیاستگذاران کشورها است به همین دلیل بود که در سال ۲۰۱۵ میلادی سران کشورهای دنیا برای مقابله با تغییرات جوی پیمان زیست‌محیطی پاریس را امضا کردند و متعهد شدند تا اجازه افزایش دما بیش از 5/1درجه سانتیگراد تا سال ۲۰۵۰ را ندهند و انتشار گازهای آلاینده را کاهش دهند. پیمانی که تاکنون در اجرای آن موفقیت زیادی حاصل نشده است.» از طرف دیگر می‌توانیم با استفاده بهینه از انرژی، اعم از انرژی برق یا انرژی مورد استفاده در سوخت خودروها نقش خود را در این زمینه ایفا کنیم. همچنین عدم ورود به زیستگاه‌های طبیعی و تبدیل آنها به زمین‌های کشاورزی مساله دیگری است که باید مدنظر قرار بگیرد. بررسی‌های اخیر نشان داده است از آنجا که بخش زیادی از مزارع در دنیا به دنبال تغییرات جوی از نظر کیفیت خاک توان تولید را ندارند، مردم به جنگل‌ها و زیستگاه‌های سرسبز روی آورده‌اند تا با از بین بردن آنها و تبدیل آنها به زمین‌های کشاورزی از خاک با کیفیت آنها استفاده کنند. طی یک‌دهه اخیر ۲۰‌درصد از جنگل‌ها و زیستگاه‌های دنیا از بین رفته و به مزرعه تبدیل شده‌اند و فائو این سیاست را فاجعه‌آفرین می‌داند. فائو می‌نویسد: «تبدیل زیستگاه‌های طبیعی و جنگل‌ها به مزارع شاید در نگاه اول تولید محصولات کشاورزی را افزایش دهد ولی راه تنفس زمین و محل زندگی گونه‌های زیادی از موجودات زنده را از بین می‌برد و احتمال ایجاد بیماری‌هایی از قبیل بیماری کووید -۱۹ را افزایش می‌دهد.»