اظهارات حسین امیرعبداللهیان به نفع منافع ملی نیست

نادر کریمی‌جونی- موضع رسمی و آشکار جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات غزه و منازعه‌ای که هم‌اکنون میان حماس و اسرائیل جریان دارد، عدم مداخله است و اگرچه در ابتدای شروع این جنگ طرف‌هایی در مورد دخالت یا احتمال دخالت ایران در این منازعه گمانه‌زنی‌هایی را مطرح کردند، اما بلافاصله مقامات تهران هرگونه دست داشتن در این رویداد را رد و اعلام کردند که حماس خود این حمله را تدارک دیده و اجرا کرده است.

نه فقط دولت و مقامات دولتی که رسانه‌های داخلی ایران نیز از به کار بردن عبارات و جملاتی که صریحا یا تلویحا و مستقیم یا غیرمستقیم از حضور یا دست داشتن ایران در این نزاع حکایت کند، به‌طور وسواس‌گونه‌ای پرهیز می‌کنند. کاملا قابل درک است که سخنگویان دیپلماسی و نظامی و دیپلمات‌های ایرانی هم این دقت را داشته باشند و از بیان حرف‌ها و مواضعی که بتوان از آن دست داشتن ایران در این ماجرا را استنباط کرد، پرهیز کنند. در این صورت به‌طور یکپارچه و هماهنگ ایران هرگونه مشارکت یا دخالت در این رویداد را رد می‌کند و حتی مسوولیت بخش نرم‌افزاری و طراحی این عملیات را متوجه حماس و رزمنده‌هایش می‌داند. جالب است از سمت فلسطینی‌ها نیز همین ملاحظه و رویه وجود دارد و در روزهای گذشته و حتی در روز نخست شروع عملیات حماس که معمولا هیجان زیادی در رفتار و گفتار وجود دارد، هیچ‌یک از مقامات نظامی یا سیاسی حماس سخنی که همکاری یا مشارکت ایران را نشان دهد، بر زبان نیاورد و به این ترتیب هم ایران و هم دوستانش در فلسطین، لبنان و سوریه عملیات حماس علیه اسرائیل را کاری کاملا فلسطینی و متکی بر ساکنان غزه و رهبران حماس توصیف کردند.
با وجود این از فردی که رییس دستگاه دیپلماسی یک کشور است، انتظار آن است که نه فقط همین سیاست رسمی و اصولی که مقام معظم رهبری نیز بر آن صحه گذاشته‌اند را رعایت کند، بلکه اصولا از موضع دیپلمات سخن بگوید و لحنی که معمولا جنگ‌‌سالاران و نظامیان استفاده می‌کنند را در کلام و رفتار به کار نگیرد. اگر این انتظار و گزاره درست باشد آنگاه کاری که هم‌اکنون حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دولت رییسی انجام می‌دهد با معیارهای پذیرفته‌شده دیپلماتیک مغایرت دارد. در وهله اول باید از امیرعبداللهیان درخواست کرد که اخبار را با دقت بیشتری بخواند، چراکه او در مصاحبه با صداوسیما تصریح می‌کند که از ابتدای جنگ، اسرائیل حتی یک فرمانده حماس را هم مورد هدف قرار نداده است. حال آنکه ارتش اسرائیل در همین چند روز گذشته از ترور برخی فرماندهان حماس سخن گفته است. اخباری که برخی از آن توسط منابع مستقل یا عربی تاییدشده، لذا اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان نادرست بوده و ضروری است امیرعبداللهیان از اطرافیان خود بخواهد تا اخبار دقیق‌تری را به اطلاعش برسانند.
در مواردی امیرعبداللهیان با زبان جنگ‌ سالاران سخن گفته است؛ مثلا آنجا که تهدید می‌کند در صورت تداوم حمله اسرائیل و کشتار بی‌گناهان ممکن است جنگ بر سایر جبهه‌ها گسترش پیدا کند! وزیر امور خارجه احتمالا خود را در جایگاه استراتژیست نظامی قرار داده و با همین لحن سخن گفته است. جالب است که هیچ‌یک از دیپلمات‌ها و حتی دیپلمات‌ها یا مقامات سیاسی طرفدار فلسطین این تهدید را بر زبان نیاورده و در مورد گسترش جغرافیایی منازعه حرفی نزده‌اند. معلوم نیست آیا امیرعبداللهیان جایگاه وزیر امور خارجه را نمی‌داند یا با رفتارها، آداب و مواضع دیپلماتیک آشنا نیست.
اما در حالی که مقامات حزب‌الله لبنان و ژنرال‌های ارتش سوریه کلامی درباره دخالت در این منازعه بر زبان نیاورده و عملیات‌های محدود نظامی که حزب‌الله لبنان در شمال اسرائیل انجام می‌دهد به دخالت در این منازعه یا گسترش جنگ تعبیر نشده است، حسین امیرعبداللهیان چه جایگاهی دارد که افشا می‌کند؛ از طریق شرکایش، به اسرائیل پیام داده‌ایم که اگر به جنایت‌هایش ادامه دهد، تضمینی نیست که این منازعه در محدوده فعلی باقی بماند. آیا نظامیان حزب‌الله، سوریه یا ایران از این حرف امیرعبداللهیان پشتیبانی می‌کنند؟ اگر چنین است چرا پیش از امیرعبداللهیان مقام دیگری آن را بر زبان نیاورده است؟
جالب است که سخنان وزیر امور خارجه‌مان، در مواردی برای دیپلمات‌های کشور دردسر درست می‌کند. مثلا تهدید او در این‌باره که ایران نمی‌تواند تماشاگر این شرایط باشد، واکنش‌های بلافاصله سخنگوی وزارت امور خارجه و نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل متحد را به همراه داشت. هر دوی این مقامات به صراحت یا تلویحی اظهارات امیرعبداللهیان را رد کردند و گفتند که کشورمان برنامه‌ای برای مداخله در این منازعه ندارد.
البته وزیر نه‌چندان کارآزموده امور خارجه کشورمان در برابر این انتقادها می‌تواند توضیح دهد که منظورش از تماشاچی نبودن، انجام فعالیت‌های دیپلماتیک و انسان‌دوستانه است اما اگر این پاسخ آقای وزیر پذیرفته شود، پرسش آن است که آیا ایران در روزهای گذشته فقط تماشاچی بوده و از انجام فعالیت‌های انسان‌دوستانه یا دیپلماتیک پرهیز کرده است؟ پاسخ این سوال به روشنی منفی است و به همین دلیل سخن وزیر امور خارجه ایران نمی‌تواند معطوف و محدود به فعالیت‌های دیپلماتیک و انسان‌دوستانه باشد.
نگارنده بر این باور است که حسین امیرعبداللهیان هنوز آن‌قدر که لازم است در رفتارهای بین‌المللی آداب دیپلماتیک را رعایت نمی‌کند و با راهبرد‌های جمهوری اسلامی ایران همسو نیست. این ناهمسویی گاهی مشکلاتی را برای ملت و کشور پدید می‌آورد ازجمله در مورد بیان همین سخنان که باعث واکنش‌های آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها شده و مقامات ارشد اروپایی و آمریکایی موکدا از ایران خواسته‌اند تا خویشتن‌داری از خود نشان دهد و از بنزین ریختن روی آتش جنگ پرهیز کند.