30 - 10 - 2024
اسکناس بریکس؛ از رویا تا واقعیت
مهدی خاکیفیروز
اخیرا ایده انتشار یک اسکناس مشترک برای کشورهای بریکس به عنوان یک راهکار برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا و تقویت همکاریهای اقتصادی میان این کشورها مطرح شده است.
برخی تحلیلگران معتقدند که پول بریکس، یک نقطه عطف برای تغییر نظم جهانی است و اعضای پیمان بریکس، با همکاریهای مشترک، الگوهای جدیدی برای تجارت و سرمایهگذاری ایجاد خواهند کرد که به نفع کشورهای در حال توسعه خواهد بود. از دید این افراد، واحد پولی بریکس، تاثیر قابلتوجهی بر نظام مالی جهانی خواهد داشت و قادر است به عنوان یک نیروی مثبت در نظام مالی جهانی عمل کند. آنها معتقدند این کار به کاهش وابستگی به دلار آمریکا میانجامد و تنوع سیستم مالی جهانی را افزایش خواهد داد. از دید این افراد، پیوست پولی پیمان بریکس به عنوان یک پلتفرم برای کشورهای در حال توسعه عمل خواهد کرد تا از منافع آن بهرهبرداری کنند اما واقعیتهای موجود نشان میدهد که ایده انتشار اسکناس بریکس با چالشهای جدی مواجه است و احتمال رواج آن در آینده نزدیک، بسیار کم است. یکی از عوامل کلیدی که مانع از رواج اسکناس بریکس خواهد شد، اختلافات عمیق سیاسی و اقتصادی میان برخی اعضای این گروه است. به ویژه تنشهای تاریخی و رقابتهای ژئوپلیتیکی میان چین و هند که به عنوان دو قدرت بزرگ آسیا شناخته میشوند، مانع ایجاد یک واحد پولی مشترک است. این دو کشور در زمینههای مختلفی از جمله مرزهای مشترک، نفوذ منطقهای و حتی در حوزههای اقتصادی، دارای اختلافات جدی هستند. این اختلافات نهتنها بر روابط دو جانبه آنها تاثیر میگذارد بلکه بر همکاریهای چندجانبه در چارچوب بریکس نیز سایه میاندازد.
نگرانیهای امنیتی و سیاسی، مانعی جدی برای رواج اسکناس بریکس است. روابط بینالمللی پیچیده و تنشهای سیاسی و نظامی برخی اعضا، بر اعتماد میان اعضای بریکس تاثیر میگذارد. به عنوان مثال، تحریمهای اقتصادی علیه روسیه به دلیل جنگ اوکراین، بر تعاملات اقتصادی و مالی این کشور با دیگر اعضای بریکس تاثیر منفی دارد.
علاوه بر این کشورهای بریکس به طور فزایندهای به طلا و فلزات گرانبها نیاز دارند. این نیاز به ویژه در صنایع خاص مانند الکترونیک و فناوری اطلاعات احساس میشود. مثلا چین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیک در جهان به فلزات گرانبها نیاز مبرمی دارد. از سوی دیگر هند نیز در حال رشد سریع در زمینه فناوری اطلاعات بوده و برای تامین نیازهای خود به منابع معدنی و فلزات گرانبها وابسته است بنابراین ایجاد یک واحد پولی مشترک بدون تامین منابع کافی از این فلزات به مشکلات جدی منجر میشود؛ منابعی که در حال حاضر عمدتا در اختیار ایالاتمتحده آمریکا قرار دارد و تاکنون تضمینکننده هژمونی دلار بوده است.
وضعیت تورمی کشورهای بریکس نیز دیگر عامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود. هر یک از اعضای این گروه با چالشهای متفاوتی در زمینه تورم مواجه هستند. به عنوان نمونه در حالی که نرخ تورم در هند اندکی کمتر از 8درصد است، چین با نرخ تورم نیمدرصدی روبهرو است. این عدم هماهنگی در وضعیت اقتصادی و تورمی، مانع ایجاد یک اسکناس مشترک میشود زیرا یک واحد پولی مشترک نیازمند ثبات اقتصادی و شرایط مالی مشابه در میان کاربران خود است. تجربه شکلگیری یورو درسهای مهمی را به ما میآموزد. یورو به عنوان یک واحد پولی مشترک برای کشورهای اروپایی پس از سالها مذاکره شکل گرفت. یکی از کلیدیترین عوامل موفقیت یورو، وجود یک پایه اقتصادی قوی و هماهنگی در سیاستهای مالی و اقتصادی میان کشورهای عضو بود. کشورهای بریکس هنوز نتوانستهاند چنین هماهنگی را به دست آورند و این موضوع موفقیت اسکناس بریکس را به چالش میکشد. برای ایجاد یک واحد پولی مشترک، کشورهای عضو باید به یک توافق جامع در مورد سیاستهای مالی و اقتصادی برسند که در حال حاضر به نظر غیرممکن است. برای موفقیت هر نوع واحد پولی مشترک، اعتماد متقابل میان اعضا ضروری است. کشورهای بریکس باید بتوانند به یکدیگر اعتماد کنند که سیاستهای اقتصادی و مالی آنها با یکدیگر همسو خواهد بود اما با توجه به تاریخچه روابط پیچیده میان این کشورها، ایجاد این اعتماد کار آسانی نیست.
کشورهای بریکس دارای ساختارهای اقتصادی و مالی متفاوتی هستند. برای مثال، اقتصاد برزیل به شدت وابسته به منابع طبیعی است در حالی که هند و چین به سمت فناوری و خدمات حرکت کردهاند. این تنوع، کسب توافق در سیاستهای پولی و مالی را دشوار میسازد. تنوع اقتصادی و سیاسی کشورهای عضو بریکس باعث ایجاد تنگناهایی در تصمیمگیری مشترک میشود. بدون یک چارچوب قانونی و نهادهای قوی، بریکس نمیتواند به طور موثر عمل کند.
برای مدیریت یک واحد پولی مشترک، وجود یک نهاد مالی مرکزی ضروری است تا بتواند سیاستهای پولی را تنظیم و از ثبات این ارز اطمینان حاصل کند. در حال حاضر بریکس فاقد چنین نهادی است و هر کشور به طور مستقل سیاستهای خود را دنبال میکند. ایجاد یک بانک مرکزی مشترک، نیازمند توافقات پیچیده و زمانبر است که تحت تاثیر تنشها و همکاریهای بینالمللی قرار دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد