اسقاط 98‌هزار خودروی فرسوده

با توجه به نداشتن نقشه راهی برای اسقاط خودروهای فرسوده، سال گذشته تنها ۷۲‌هزار خودرو اسقاط شده بود اما امسال و پس از ابلاغ آیین‌نامه مربوطه، طی ۴ماه ۹۸‌هزار خودرو اسقاط شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود 95/0لیتر بنزین و حدود 88/0لیتر گازوئیل مصرف می‌شود؛ این گزاره به معنای این است که مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریبا دوبرابر متوسط جهانی بوده که در ۳۰ سال گذشته ۲۶۵‌درصد رشد کرده است.
نکته مهم درخصوص این موضوع که مورد غفلت اغلب متولیان دولتی قرار گرفته، علت بالا بودن مصرف سوخت است؛ علت نخست که باید به آن اشاره کرد پرمصرف بودن خودروهای تولید ایران است؛ متاسفانه اگرچه دولت‌های مختلف بر ایجاد تحول در صنعت خودروسازی و بهبود فرآیند تولید تاکید کرده‌اند اما این وعده‌ها روی کاغذ ماند و با تشدید تحریم‌ها و دسترسی سخت‌تر به تکنولوژی روز دنیا، مشکلات در مصرف سوخت چالشی‌تر از قبل شد.
بررسی‌ها حاکی از آن است که خودروهای داخلی در هر ۱۰۰کیلومتر ۱۰ تا ۱۲لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این عدد در دنیا ۴لیتر در هر ۱۰۰کیلومتر است؛ بنابراین اگر گفته می‌شود که مصرف بنزین در کشورهای خارجی همچون ترکیه، آلمان و فرانسه رشد منفی داشته است، ناشی از این است که خودروهای خارجی مصرف بنزین پایینی دارند در حالی که مصرف بنزین خودروهای داخلی تقریبا ۳برابر مصرف استاندارد جهانی است.
علت دوم بالا بودن مصرف بنزین که متاسفانه طی سال‌های اخیر به حاشیه رانده شده، اسقاط خودروهای فرسوده است؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد که هر یک از خودروهای فرسوده نسبت به یک خودروی غیر‌فرسوده 3/14‌درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. بنابراین اسقاط هر خودروی فرسوده در شرایط فعلی سبب کاهش مصرف ۲۰۰۰لیتر بنزین در سال می‌شود.
اسقاط ۹۸‌هزار خودرو در ۴ ماه
کارشناسان یکی از عمده دلایل عقب‌ماندگی اسقاط فرسوده‌ها را نداشتن نقشه راهی دقیق عنوان می‌کردند؛ بر همین مبنا نیز آیین‌نامه اسقاط خودروهای فرسوده اوایل سال گذشته تدوین شد اما ابلاغ این آیین‌نامه بیش از یک‌سال به طول انجامید و در نهایت فروردین ماه امسال برای اجرا ابلاغ شد.
تاثیر ابلاغ این آیین‌نامه خود را در افزایش تعداد اسقاط خودروهای فرسوده به خوبی نشان داد؛ به‌گونه‌ای که از ابتدای امسال میزان اسقاط فرسوده‌ها طی ۴ماهه امسال به ۹۸‌هزار دستگاه خودرو رسیده است در حالی که در طول ۱۲ماه پارسال تنها ۷۲‌هزار دستگاه خودرو اسقاط شده بود. مهران سالاریه، رییس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده در این خصوص گفت: از ابتدای سال تا پایان تیر ماه ۹۸‌هزار دستگاه خودرو اسقاط شده است که شامل ۸۹‌درصد خودروی سواری ۸‌درصد وانت و ۲‌درصد شامل اتوبوس و کامیون و… بوده است.
وی افزود: در کل سال گذشته ۷۲‌هزار دستگاه اسقاط شد که رشد خوبی در این زمینه شاهد هستیم. یکی از دلایل آن نیز آیین‌نامه اجرایی است که انگیزه کافی را ایجاد کرده و مالکان خودروهای فرسوده انگیزه لازم برای اسقاط را دارند.
سالاریه گفت: طرح‌های ما به دوگروه تقسیم می‌شود که شامل بدون جایگزین (نقدی) و جایگزین است. طرح جایگزین ایستایی بیشتری دارد زیرا با شرایط خاصی جایگزینی انجام می‌شود. وی اظهار کرد: دوگروه خودروهای پرتردد در کشور وجود دارند که یکی از آنها تاکسی‌ها هستند که نوسازی آنها به شدت در حال انجام است. دومین گروه، خودروهای دولتی است که امیدواریم با ایرادات آیین‌نامه‌ای مشکلات ما برای خودروهای دولتی کم شود.
چند خودروی فرسوده داریم؟
تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور ۲۱‌میلیون دستگاه است که از این تعداد یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار دستگاه که ۶‌درصد این خودروها را تشکیل می‌دهد، فرسوده است. البته اگر سن فرسودگی را ۱۵سال در نظر بگیریم، تعداد این خودروها به 5/2‌میلیون دستگاه می‌رسد.
۱۲‌میلیون و ۵۰۰‌هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کنند که از این تعداد ۹۰‌درصد و به عبارتی ۱۱‌میلیون و ۲۰۰‌هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده است. از یک‌میلیون و ۱۰۰‌هزار دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده نیز ۲۵۰‌هزار دستگاه (۲۳‌درصد) فرسوده هستند. تعداد اتوبوس‌های درون‌شهری در حال تردد در سطح کشور ۲۲‌هزار دستگاه است که از این تعداد ۱۸‌هزار دستگاه و به عبارتی ۸۲‌درصد فرسوده‌اند.
۱۳‌هزاردستگاه از ۲۳‌هزاردستگاه اتوبوس برون‌شهری در حال تردد در کشور، فرسوده‌اند که این تعداد ۵۷‌درصد کل اتوبوس‌های برون‌شهری را تشکیل می‌دهد. همچنین از ۴۰۰‌هزار تاکسی در حال تردد در کشور ۱۹۰‌هزار دستگاه فرسوده‌اند که ۴۸‌درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهند. ۳۴‌هزار خودرو دولتی در سطح کشور تردد می‌کنند که ۳۲‌درصد از این خودروها یعنی ۱۱‌هزار خودروی دولتی، فرسوده هستند.
ارتباط مستقیم فرسوده‌ها با آلودگی هوا
بر این اساس مصرف بالای بنزین توسط خودروهای فرسوده نه‌تنها یکی از عوامل ایجاد ناترازی بنزین در کشور شده، بلکه هوا را نیز به شدت آلوده کرده است به‌گونه‌ای که در طول سال به‌ویژه در نیمه دوم سال، اغلب روزها هوا آلوده است. به عنوان نمونه اگر شهر تهران را در نظر بگیریم، در مجموع سالانه حدود ۷۰۱‌هزار تن آلودگی در تهران منتشر می‌شود که حدود ۵۷۸‌هزار تن از آن مربوط به «منابع متحرک آلاینده» است.
منابع متحرک بیش از ۶۰‌درصد ذرات معلق و ۸۲‌درصد گازهای آلاینده را تولید می‌کنند. به این ترتیب سهم منابع آلاینده متحرک خودروهای سواری ۱۴‌درصد، تاکسی‌ها حدود 5/2‌درصد، موتورسیکلت‌های کاربراتوری بنزینی ۱۰‌درصد، وانت‌ها ۲‌درصد، مینی‌بوس‌های گازوئیلی ۴‌درصد، اتوبوس‌های شرکت واحد نزدیک به ۶‌درصد، سرویس‌های ادارات و اتوبوس‌های سرویس 5/7‌درصد و کامیون‌ها هم نزدیک به ۱۶‌درصد و جمعا حدود ۶۰‌درصد آلودگی هوای شهر تهران ناشی از ذرات معلق منتشرشده از خودروهاست.
آلاینده‌های گازی همین خودروها هم ۸۲‌درصد است که سهم خودروهای سواری نزدیک به ۳۸‌درصد، تاکسی‌ها 5/9‌درصد، موتورسیکلت ۲۱‌درصد، وانت نزدیک به ۱۰‌درصد، مینی‌بوس 8/0‌درصد، اتوبوس 5/0‌درصد، اتوبوس سرویس 4/0‌درصد و کامیون‌ها 5/3‌درصد برآورد می‌شود.
به گزارش مهر، با توجه به مسائل مزبور اگر دولت به دنبال کاهش مصرف سوخت در کشور و البته کنترل آلودگی هواست، اصلی‌ترین راهکار افزایش کیفیت تولید خودروهای بنزینی و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است.