10 - 04 - 2020
استقبال گرم بازار ارز
گروه اقتصادی- با رای نمایندگان مجلس، بحث و جدلهای چند ماهه بر سر تکمیل پرونده استانداردهای مالی و بانکی FATFبه پایان رسید؛ پروندهای که به نظر میرسد تکمیل آن بتواند آغازگر پیوند عمیق بازار مالی کشورمان با کشورهای اروپایی در آستانه بازگشت تحریمهای آمریکا باشد اما به راستی رای مثبت مجلس ایران به لوایح مربوط به استانداردهای مالی جهانی میتواند کلاف سردرگم بازارهای اقتصادیمان را باز کند و سایه سنگین التهابات آن را برطرف سازد؟
فرصت چند ماهه برای ایران
از ماهها قبل که گروه ویژه اقدام مالی به ایران اولتیماتوم داد که بعد از اتمام فرصت چند ماهه برای بررسی و پذیرش لوایح مربوط به آن، ایران را در فهرست سیاه این گروه مالی قرار میدهد، بحث و جدلها بین نمایندگان مجلس و دولت برای رد یا تصویب CFT به عنوان لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم بالا گرفت؛ این کنوانسیون یکی از چهار لایحه مربوط به پیوستن ایران به FATF است.
همراه شدن تحریمهای آمریکا با این موضوع مسیر تازهای را پیش روی اقتصاد ایران قرار داد و این نگرانی را ایجاد کرد که عدم دسترسی ایران به بازارهای جهانی و ناتوانی در برقراری ارتباط مالی و بانکی با جهان، عملا به بلوکه شدن پولهای ایران در آن سوی مرزها منجر خواهد شد.
بنابراین در شرایطی که ایران تنها چند هفته زمان داشت تا خود را با استانداردهای این گروه ویژه مالی همراه کند، تصویب لایحه CFT ایران را از خطر قرارگیری در فهرست سیاه آن نجات داد تا تعامل بانکی و مالی ایران بتواند کماکان به قوت خود باقی بماند اما چگونه میتوان کلاف سردرگم سیاستهای اقتصادی دولت را با تصویب چنین لایحهای باز کرد؟
چرخش مثبت نگاههای جهانی
پاسخ این پرسش را میتوان در لابهلای نگاههای جهانی به همراهی ایران با لوایح این گروه ویژه مالی جست. به عبارتی ایران با پذیرش شروط این گروه ویژه اقدام مالی میتواند به دیگر کشورهای همتایش نشان دهد که رویه به کار گرفته شده در جریان سیاستهای بانکی و مالی اش از استانداردهای این گروه مالی جهانی برخوردار است. چنین نگاهی یقینا بازارهای مالی و سیستم بانکداری جهانی را برای تعمیق روابط با ایران همراه خواهد کرد. روشن است در شرایطی که روابط بانکی و مالی ما با جهان همراه باشد، این همراهی به تسهیل روابط کارگزاری ما با جهان منجر خواهد شد.
تا پیش از پذیرش شروط گروه ویژه اقدام مالی، نگرانی از قرارگیری ایران در فهرست سیاه FATF و قطع تعاملات بانکی ما با جهان بیش از پیش چهره مخدوشی از ایران را در میان کشورهایی که به دنبال ادامه روابط تجاری و بازرگانیشان با کشورمان بودند ساخته بود؛ امروز اما با گذر از بحران قرارگیری در این لیست سیاه مالی، میتوان ابعاد مثبت آن را به وضوح مشاهده کرد و شاهد کاهش چشمگیر هزینههای نقل و انتقال پول در ایران شد.
بر این اساس همراه شدن ایران با رویههای به کار گرفته شده در لوایح مربوط به گروه ویژه اقدام مالی، با کاهش هزینههای نقل و انتقال پول، بازارهای تجاری و بازرگانیمان را هدف رونق قرار میدهد و واردات و صادرات کشور را از مسیر صعبالعبور کنونی خارج میسازد. واضح است هرقدر روابط بازرگانی و تجاریمان با دیگر کشورهای اروپایی وارد فاز رونق شود، میتوان به آینده روابط بلندمدت اقتصادی و مسیر پررونق اقتصاد داخلیمان امیدواری بیشتر نشان داد.
اما شکی نیست که شکلگیری چنین روابطی نیازمند طی کردن یک دوره طولانیمدت است تا بتوان سازوکارهای عملی آن را به طور کامل در اقتصاد اجرایی کرد و کشورهای بیشتری را با خود وارد چنین رویهای کرد. بنابراین باید این انتظار را داشته باشیم که با تصویب لوایح مربوط به گروه ویژه اقدام مالی، بتوان ایران را مقصد تجاری و بازرگانی دیگر کشورهای منطقه کرد.
بازار ارز بر مسیر کاهش قیمت
اما آنچه در این میان بیش از همه حائز اهمیت است، تاثیر پذیرش این لایحه مالی بر بازارهای ارزیمان است. بر این اساس دیروز و به دنبال رای مثبت مجلس به FATF، بازار ارز بر موج کاهشی سوار شد و شاهد ریزش دوباره قیمتها در بازار ارز و طلای کشور بودیم. به گفته دبیر کل کانون صرافان ایران، برداشت اولیه ما این است که تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT)، در کوتاهمدت شوک کاهشی به بازار وارد خواهد کرد و بیشتر تاثیر روانی بر آن خواهد داشت.
به گفته رضا ترکاشوند، CFT یک اقدام بنیادی برای کنترل وضعیت بازار ارز نیست و شاید عاملی برای تنشزدایی در روابط بینالملل ایران باشد و فشارهای سیاسی بر ایران را کاهش دهد، اما تبادل دادههای ارزی کشور را تسهیل نخواهد کرد و در بلندمدت منافعی برای کشور و اقتصاد خواهد داشت و به زودی شاهد تاثیر این لایحه نخواهیم بود.
بر این اساس دیروز بازار ارز باز هم شاهد تجمعات گسترده مردم و دلالان برای انجام خرید و فروشهای ارزی بود، تجمعاتی که با رای مثبت مجلس به FATF معاملات ارزی را با رونق همراه کرد و توانست مقداری بازار را با کاهش قیمت همراه کند؛ به طوری که دلار که تا دو روز پیش در کانال ۱۳ هزار تومان جا خوش کرده بود دیروز وارد کانال ۱۲ هزار تومانی شد و تعداد فروشندگان ارزی بازار را بیشتر کرد.
رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران در این رابطه معتقد است که لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بینالمللی مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) همسو با روند دولت و بانک مرکزی برای ثبات بازار ارز بوده و میتواند در جهت کاهش قیمتها و ثبات بازار موثر باشد.
به گفته آیت محمدولی، با بازگشت بازار به شرایط قبل و روند کاهشی به طور حتم طلا و سکههای خرد خریداری شده توسط افراد غیرمتخصص، به بازار بازخواهد گشت. بر اساس اعلام رییس اتحادیه طلا و جواهر، روز گذشته سکه امامی سه میلیون و ۷۰۰ هزار تومان، سکه بهار آزادی سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، نیمسکه و ربع سکه به ترتیب یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و یک میلیون تومان در بازار معامله شدند.
کاهشهای قیمتی در بازار ارز
اما به نظر میرسد تاثیر همراهی با این لایحه بر بازار ارز، تنها یک جو روانی است که میتواند آثار مقطعی بر کاهش قیمتها در بازار ارزیمان داشته باشد. بر این اساس باید گفت هرچند تصویب چنین لایحهای میتواند به طور لحظهای بازار را به سمت قیمتهای پایینتر سوق دهد، با این وجود به نظر میرسد چنین کاهشهایی از دوام چندان زیادی برخوردار نباشند. وجود چنین مسائلی موجب میشود نتوان با قطعیت اعلام کرد که تصویب چنین لایحهای گام مهمی در راستای کاهش نوسانات قیمتی بازار ارز و طلا باشد.
با همه اینها هرچند میتوان همراه شدن ایران با استانداردهای مالی جهانی را گامی مثبت در جهت گسترش روابط مالی و بانکی با بازارهای مالی جهانی دانست، با این وجود به نظر میرسد نمیتوان حداقل در کوتاهمدت انتظار معجزه از FATF داشت.
بنابراین امروز که تنها چند هفته به بازگشت تحریمهای آمریکا علیه ایران زمان باقی است، تصویب این لایحه میتواند فرصتی باشد که ایران میتواند با بهرهگیری از آن به اصلاح زیرساختهای اقتصادیاش بپردازد و خود را از منجلابی که در آن گرفتار آمده نجات دهد.
قواعد بازی ارتباط بینالمللی بانکی
در این رابطه استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران تصویب لایحه FATF را قواعد بازیای خواند که پذیرش قواعد این بازی، نیازمند برقراری ارتباط با نظام بانکی بینالمللی است.
به گفته تیمور رحمانی، پذیرش قواعد این بازی، محدود شدن روابط مالی و بانکی ایران را با دیگر کشورها تا حدودی کاهش میدهد و به حفظ بخشی از روابط کمک خواهد کرد.
وی در توضیح این مساله که تعمیق روابط بانکی با اروپا چگونه ممکن است، به «جهان صنعت» گفت: معنی حفظ روابط بانکی با اروپا این است که کشورمان میتواند به گونهای راحتتر اقدام به فروش کالا کند، مواد اولیه مورد نیازش را تهیه کند و به این ترتیب موانع پیش روی رکود اقتصادی را بردارد و شدت اثرات تورم در اقتصاد را کاهش دهد.
به اعتقاد این اقتصاددان، این آثار مثبت میتواند بخشی از آثار رکود تورمی محدودیتهایی که از بیرون به اقتصادمان تحمیل میشود را خنثی کند که دستیابی به این آثار مثبت نیازمند زمان است و در کوتاهمدت و به یکباره ممکن نخواهد شد.
نرخ ارز با تصویب CFT متعادل میشود
در همین رابطه نایبرییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران معتقد است که تصویب CFT در شرایط فعلی که بازار هیجانی و ناامن است، قطعا تاثیر مثبتی دارد و باعث میشود نرخ ارز متعادلتر شود و بورس رونق بیشتری پیدا کند.
محسن حاجیبابا درباره تاثیر تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بینالمللی مقابله با تامین مالی تروریسم در مجلس اظهار کرد: پیوستن ایران به FATF در شرایط فعلی الزامی به نظر میرسد و در صورت عدم تصویب این لایحه، ارتباطات مالی ایران با دنیا محدودتر میشد و قطعا روی اقتصاد تاثیر منفی داشت.
وی درباره آثار این اقدام بر وضعیت بازارها نیز گفت: در شرایط فعلی که بازار هیجانی و ناامن است، قطعا تاثیر مثبتی دارد و باعث میشود نرخ ارز متعادلتر شود و بورس رونق بیشتری پیدا کند. حاجیبابا ادامه داد: بانک مرکزی در این مقطع موفق عمل کرده و نرخ حدود زیر ۱۰ هزار تومان برای دلار منطقی است اما بستگی به ماندگاری سیاستهای صحیح دارد. نرخ ارز نباید ثابت نگه داشته شود و باید اجازه دهیم بعد از رسیدن به تعادل، قیمت آن در حد سالانه ۴ تا ۵ درصد رشد کند.
نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران در ادامه با بیان اینکه مشکل اقتصاد کشور تنها FATF نیست و باید اقدامات دیگری در کنار تسهیل روابط مالی بینالمللی انجام شود، تصریح کرد: اقتصاد ایران شفاف نیست و شفافیت در کنار مدیریت عاقلانه نیاز امروز اقتصاد ایران است.
وی با تاکید بر اینکه الحاق به کنوانسیونها برای تسهیل ارتباطات مالی یک روی سکه و بحث مشکلات داخلی اقتصاد روی دیگر آن است، افزود: مهمترین مشکل، عدم شفافیت در اقتصاد است. FATF میتواند تا حدی شفافیت را به وجود آورد اما مجریان باید تعهد به اجرا داشته باشند.
این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه تصویب CFT در کوتاهمدت از نظر روانی تاثیر مثبتی بر اقتصاد دارد، ادامه داد: در بلندمدت باید دید عملکرد و نحوه اجرای آن از سوی مسوولان چگونه است چرا که همه قوانین راه دور زدن دارند اما مهم این است که مدیریت جامعه و مدیران اقتصادی تا چه اندازه این شفافیت را به وجود میآورند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران خاطرنشان کرد: شفافیت به جامعه آرامش میدهد و آثار مثبت روانی بر اقتصاد دارد که اثر آن بسیار بیشتر از لوایح چهارگانه است و مانع از ورود سرمایه به سمت سفتهبازی و بازارهایی مثل ارز و سکه میشود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد