2 - 11 - 2023
استراتژی یا تاکتیک؟
مژده کلهر – روزنامه جمهوریت در یادداشتی به قلم محمدعلی گوللر در مورد رفتارهای استراتژیک ترکیه در رابطه با غرب نوشته است: امضای پروتکل الحاق سوئد به ناتو توسط اردوغان و ارسال آن به مجلس ملی ترکیه در ۲۳ اکتبر توسط برخی از تحلیلگران سیاسی به عنوان یک تاکتیک تعبیر شد. ولی خب تاکتیک چه چیزی؟ اردوغان با این اقدام چه امیدی دارد؟
هدف این بوده که بین کنگره آمریکا و مجلس ملی ترکیه تعادل برقرار کند. قرار بوده این تاکتیک به این صورت عمل کند که اگر کنگره آمریکا فروش ۱۶-F به ترکیه را تایید کند، مجلس ملی ترکیه نیز پروتکل را تایید و در غیر این صورت مجلس ملی ترکیه آن را رد کند.
آنکارا پنهان و ناتو آن افشا کرد
البته کسانی که این را بیان می‌کنند واقعا آن را باور نکرده‌اند. بدیهی است که با تاکتیک خواندن این مساله تلاش می‌کنند تا از جاذبه اردوغان برای امضا کردن بکاهند، چراکه اگر هدف فروش ۱۶-F از کنگره ایالات‌متحده بود می‌توانست بدون ارسال آن به مجلس ملی ترکیه، برای امضا در کاخ ریاست جمهوری نگهداری شود. ضمن اینکه اگر واقعا هدف تاکتیکی بود، این موضوع در گفت‌وگوی تلفنی اردوغان با ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در ۲۱ اکتبر پنهان نمی‌شد. بله پنهان شد: در بیانیه اداره ارتباطات در مورد صحبت اردوغان و استولتنبرگ، موضوع سوئد درج نشده بود. در حالی که استولتنبرگ در بیانیه خود مبنی بر اینکه از امضای اردوغان خرسند است، گفته بود: «در آخر هفته این موضوع را با اردوغان در میان گذاشتیم.»
سخنان علیه ایالات‌متحده، اقدامات به نفع ایالات‌متحده
در این میان می‌توان گفت که هیچ تاکتیکی وجود ندارد، بلکه یک ضرورت استراتژیک وجود دارد. اظهارنظرهای تند بر اساس سخنان گاه و بیگاه اردوغان در مورد هدف قرار دادن آمریکا، مفسران را در شرایط سختی قرار می‌دهد. با قضاوت در مورد سخنان ۱۰ روز پیش اردوغان در مورد اینکه «آه، ایالات‌متحده، شما در مدیترانه، فلسطین، سوریه چه می‌کنید؟»، می‌شد امیدوار بود که اردوغان از امضای عضویت سوئد در ناتو خودداری کند، به ویژه در دوره‌ای که تجاوزات اسرائیل مورد حمایت آمریکا قرار گرفته است.
با این حال، کسانی که شیوه سیاستگذاری اردوغان را می‌دانند، وقتی موضوع آمریکا یا ناتو باشد، انتظار هیچ هماهنگی‌ای بین گفتار و اقدامات وی را ندارند. به یاد داشته باشید، مدت کوتاهی پس از گفتن «ناتو در لیبی چه می‌کند؟» اردوغان اعلام کرد «ناتو باید وارد لیبی شود تا مشخص و ثبت کند که لیبی به لیبیایی‌ها تعلق دارد» و پایگاه ازمیر را نیز مرکز عملیات ناتو در لیبی قرار داد. به طور خلاصه، اگرچه سخنان اردوغان گاهی آمریکا و ناتو را هدف قرار می‌دهد، اما اقدامات او همیشه در راستای منافع آمریکا و ناتو بوده است.
این موضوع را که «این تاکتیک نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک است» بیشتر روشن کنیم. به عنوان مثال، روزنامه ینی‌شفق، پرچمدار ایدئولوژیک حزب عدالت و توسعه، دو روز پیش عکسی از ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه و نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که همدیگر را در آغوش گرفته بودند، در صفحه اول خود منتشر کرده و این تیتر را زده بود: «کشورهای اسلامی به این قاتلان غذا می‌دهند.»
ینی‌شفق با بیان اینکه «آمریکا و کشورهای غربی سختگیری را درک می‌کنند» در واقع خواستار این بود که «کشورهای خلیج‌فارس به آنها نفت و گاز طبیعی نفروشند.» چقدر حق با این روزنامه است!
آیا شیمشک وزیر خزانه‌داری و دارایی به دنبال پول از این قاتلان نیست که نباید به آنها غذا داد؟ آیا شیمشک همین دیروز در فرانسه و قبل از آن در انگلیس و آمریکا مذاکرات پولی انجام نداد؟ به طور خلاصه در این وضعیت چه باید گفته شود؟ اینکه «شما به قاتلان غذا ندهید، اما ما بتوانیم از قاتلان پول بخواهیم!» این یک ضرورت استراتژیک است!
همیشه به نفع مکانی که از آن پول درخواست می‌شود عمل هم می‌شود. آنها ملزم هستند که با اقتصاد نئولیبرالی بانکداران نیویورک و کوسه‌های وام‌دهنده لندن بسازند. برای همین هم به عنوان سیاست داخلی به اصطلاح غرب را هدف قرار می‌دهند، اما در تحلیل نهایی می‌روند و خواسته‌های آمریکا و ناتو را برآورده می‌کنند.
برای خروج از این وضعیت هم باید یک مدل اقتصادی اجرا کرد که مراقب مردم باشد نه روسای بزرگ، مبتنی بر خواست عمومی باشد نه خصوصی، بر صنعت و تولید تمرکز کند، نه سرمایه مالی. متاسفانه سیاست اقتصادی همه احزاب، از حزب حاکم تا اپوزیسیون «عظیم»، همه نئولیبرالیسم و سیاست خارجی‌شان هم آتلانتیسیسم است! به عبارت دیگر، مساله این است که با ورود به قرن دوم (چند روز گذشته ترکیه صدمین سال جمهوریت را جشن گرفت) از چنین سیستمی خارج شویم.