استراتژی غیرنفتی عربستان

مجتبی صدریا- در سال گذشته و امسال به بهانه چاپ ترجمه کتابم با عنوان «بدین‌سان عربستان سعودی شد» ملاقاتی با بزرگان مذهبی کشورمان داشته‌ام و سعی کردم توضیح دهم که گفتمان رایج ما درباره ابهت و اهمیت منفی وهابیزم است، در صورتی که مساله اصلی را با دقت بیشتری باید مطرح کرد و آن اینکه وهابیزم کنشگر اصلی که در شبه‌جزیره عربستان کنش می‌کند نیست، بلکه از ابتدای قرن بیستم احیای وهابیزم وسیله‌ای در اختیار آل‌سعود بوده است و به منظور تحکیم و استوار کردن قدرت و منافع‌شان در شبه‌جزیره است که مبانی اجتماعی- اقتصادی شکل گیری یک حکومت سعودی در عربستان را بررسی می‌کند، اما اخیرا مرکز عرب پاریس که ریاست آن به‌عهده آقای «ژَک لانگ» وزیر سابق فرهنگ فرانسه است، نمایشگاهی برگزار کرده و می‌کند که منابع مالی آن توسط دولت عربستان تامین شده است و تبلیغات زیادی درباره این نمایشگاه جریان دارد.

عنوان نمایشگاه «الاولا» منطقه‌ای در شمال حجاز در کنار دریای سرخ است که گفتمان دولت سعودی و شواهدی که در حمایت از این گفتمان زده شده است وجود یک تاریخ هفت هزار ساله را به مثابه نقطه آغاز یک حرکت وسیع گردشگری غیرمذهبی در عربستان معرفی می‌کند.

خارج از صخره‌ها، کوه‌ها و کتیبه‌هایی که به زیباترین شیوه سمعی و بصری به نمایش گذاشته شده‌اند، بحث بر سر تجهیزات و شرایطی است که گردشگرانی که از این منطقه دیدار خواهند کرد بهره‌مند خواهند شد مانند: جنگل وسیع نخل، هتل‌های تجملی که شرط اقامت در آن به هیچ وجه ازدواج مرد و زنی که با هم اطاق می‌گیرند نیست و چشم‌انداز یک اقتصاد وسیع غیرنفتی در شبه‌جزیره است.

گفته می‌شود که این پروژه از ابتکارات شاهزاده سلمان بن‌محمد است و وی به طور جدی در حال کوشش برای بقای سیستم سیاسی سعود در عربستان در شرایط افت شدید یا فقدان درآمد نفت و گاز است. یک گردشگر مراکشی که در حال دیدار از این نمایشگاه بود به راهنمای عرب‌الاصل این نمایشگاه می‌گفت: «یک مساله‌ای هست که من نمی فهمم.» اگر تاریخ هفت هزار ساله‌ای در شمال حجاز بوده و منطقه دارای کتیبه و خط میخی و معبد بوده است، پس عنوان دوران جاهلیت چرا؟

Modjtaba.sadria@yahoo.co.uk