استراتژی افزایش قیمت

«جهان صنعت»- انجمن زغال‌سنگ اخیرا در نامه‌ای خطاب به معاون امور معادن و صنایع معدنی وزرات صمت از کم‌کاری انجام شده در زمینه احداث و تجهیز پایگاه‌های ایمنی و نجات زغال‌سنگ گله کرد و نسبت به هر گونه تعلل در ساخت و تجهیز این پایگاه‌ها هشدار داد. کارشناسان معدنی معتقدند که با وجود اینکه بسیاری از معادن زغال‌سنگ خصوصی‌سازی شده‌اند و توان تامین بودجه لازم برای ایمنی معادن را ندارند دولت باید در این زمینه آنها را حمایت کند‌ چرا که معادنی که بیشتر در قالب کوچک‌مقیاس نیز هستند از کمبود نقدینگی رنج می‌برند‌ از این رو برای حمایت از کارگران و حفظ فرصت‌های شغلی در این معادن باید دولت نسبت به ایجاد پایگاه‌های ایمنی و امداد و نجات در این معادن اقدام کند. همچنین این دیدگاه وجود دارد که هرچه دامنه کشف ذخایر این معادن بیشتر شود میزان توانمندی آنها بیشتر و خود نیز می‌توانند نسبت به ایجاد پایگاه ایمنی اقدام کنند. در واقع انجمن زغال‌سنگ در حالی نسبت به کاهش ایمنی در معادن و احتمال بروز حوادثی مشابه زمستان یورت به واسطه کمبود نقدینگی هشدار می‌دهد که متولیان این حوزه پس از وقوع حادثه در معدن یورت با تکیه بر جلوگیری از بروز چنین حوادثی دولت و ذوب‌آهن اصفهان را برای تغییر نرخ تحت فشار قرار داد که در نهایت به افزایش حدود ۲۰ درصدی منجر شد‌.
حال با گذشت بیش از یک سال مجدد شاهد اعلام فعالان این حوزه از کمبود نقدینگی هستیم موضوعی که اگر چه کارشناسان عدم همپوشانی رشد تورم با افزایش نرخ را دلیل آن عنوان می‌کنند اما آنچه مسلم است تکرار سناریوی تزریق نقدینگی و بالا بردن قیمت‌ها در شرایطی که اساسا زیر‌ساخت‌های لازم برای ارتقای ایمنی وجود ندارد کارساز نخواهد بود و تنها به عنوان مسکنی موقتی عمل خواهد کرد.
فعالیت در معادن زیرزمینی و به ویژه معادن زغال‌سنگ همواره با مخاطرات بسیاری همراه است‌ با این حال پس از حادثه معدن یورت و کشته شدن بیش از ۳۰ کارگر در این معدن، توجه بیشتری به رعایت ایمنی در معادن زغال‌سنگ و جلوگیری از حوادث مشابه در کشور انجام شد. از آنجایی که نبود پایگاه‌های ایمنی و نجات یکی از مهمترین عوامل افزایش تلفات انسانی در حادثه معدن یورت بود، با پیگیری‌های انجام شده، ساخت ایستگاه‌ها ایمنی و نجات در مناطق ۴گانه معادن زغال‌سنگ کشور توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تصویب و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی نیز مسوول اجرای این مصوبه شد. با این حال روند این کار با تاخیر همراه بوده است.
تاخیری که از جانب مسوولان کمبود بودجه تلقی می‌شود و از جانب صاحبان معادن بهانه‌جویی و تعلل؛ مسوولان وزارت صمت معتقدند که معادن خصوصی هستند و باید خود از عهده تجهیز برآیند و صاحبان معادن در مقابل خود را توانمند نمی‌بینند. با این حال حفظ ایمنی و تجهیز معادن اهمیت بسیاری دارد؛ از حفظ ذخایر معدنی گرفته تا جان کارگرانی که در آن فعالیت می‌کنند همه و همه وابسته به ایمنی‌سازی است.
سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: تامین ایمنی در داخل معادن جزو تعهدات معادن زغال است و اغلب معادن زغال کشور نیز استانداردهای ایمنی وضع شده را رعایت می‌کنند، اما این مراکز امداد و نجات در حکم پایگاه‌های آتش‌نشانی شهری هستند‌ بنابراین ساخت و تجهیز پایگاه‌های امداد و نجات جزو زیرساخت به شمار رفته و احداث آنها وظیفه مسوولان است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ با اشاره به تاثیر افزایش قیمت زغال در ایمنی معادن گفت: افزایش صورت گرفته در قیمت زغال با افزایش قیمتی که مد‌نظر معادن زغال‌سنگ بود تفاوت بسیاری داشت. در واقع این افزایش قیمت، مسائل و مشکلات معادن زغال را برطرف نکرد. باید بدانیم قیمت زغال از ابتدای سال گذشته تا به امروز رشد حدود ۴۰ درصدی داشت، در حالی که در همین زمان، تورم کشور رشد چند برابری را تجربه کرده است. البته این افزایش قیمت افزایش هزینه‌های معادن را جبران نمی‌کند.
صمدی گفت: در هر صورت تامین ایمنی در هر شرایطی جزو وظایف ذاتی معادن است و معادن زغال‌سنگ نیز در این زمینه خود را مکلف می‌دانند و اقدامات لازم را انجام می‌دهند، اما همواره احتمال خطر وجود دارد. وجود پایگاه‌های امداد و نجات در زمان وقوع حادثه از تلفات پس از حادثه می‌کاهد. اما ساخت پایگاه ایمنی و نجات جزو وظایف معادن نیست. همین امر نیز سبب شد تا وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت ساخت و تجهیز چهار پایگاه ایمنی و نجات توسط این وزارتخانه را تصویب کند. متاسفانه با وجودی که بیش از یک‌سال از تصویب این مصوبه گذشته و با وجود تامین بودجه در سال‌جا‌ری اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
دبیر انجمن زغال افزود: حدود ۲۰ سال پیش پایگاه‌های امداد و نجات در معادن وجود داشتند، اما بعد از آنکه معادن خصوصی شدند این مراکز نیز از یکدیگر پاشیده شد. در حال حاضر نیز تنها در طبس مرکزی مشابه این پایگاه‌های امداد و نجات وجود دارد که توسط شرکت زغال‌‌سنگ پرورده طبس احداث شده است. اما لازم است تا مراکز استاندارد ایمنی و نجات در تمامی مناطق معدنی زغال‌سنگ وجود داشته باشد.
تورم گریبانگیر معادن
صمدی تصریح کرد: با وجودی که از حدود دو سال پیش وعده ساخت مراکز ایمنی و نجات داده شده بود و سال گذشته نیز کار ساخت این پایگاه‌ها به تصویب وزیر صمت رسید اما همچنان اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. به نظر می‌رسد مسوولان امر همچنان بر اهمیت ساخت چنین مراکزی واقف نیستند که کار ساخت این پایگاه‌ها در بوروکراسی‌های اداری به تعویق افتاد و سپس نیز به دست فراموشی سپرده شد. بنابراین انجمن زغال‌سنگ وظیفه خود دانست تا در نامه‌ای خطاب به معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، هشدارهای لازم نسبت به عدم وجود پایگاه‌های ایمنی و نجات در زمان حادثه و امکان افزایش تلفات در چنین مواقی را یادآور شود.
تعطیلی معادن راهکار نیست
محمدرضا بهرامن رییس خانه معدن ایران در این زمینه به «جهان صنعت» می‌گوید: ایمنی از مهم‌ترین فاکتورهای فعالیت در تمامی معادن به ویژه معادن زغال کشور است. هرگونه فعالیت معدنی با مسائل و مشکلات خاص خود روبه‌رو است و باید همواره رصد کاملی صورت گیرد تا از بروز هرگونه حادثه‌ای جلوگیری شود. در این میان حفظ ایمنی در معادن زیرزمینی و به خصوص معادن زغال‌سنگ به واسطه وجود گاز، از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است.
وی گفت: کنترل میزان گازهای موجود در معادن زغال و همچنین جمع‌آوری این گازها‌، نیازمند ماشین‌آلات و تجهیزات خاصی است که تامین آن برعهده معدن‌داران است. در شرایط کنونی و پس از بازگشت مجدد تحریم‌ها معدن‌داران در تامین بخشی از تجهیزات خود با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند. همچنین افزایش چند برابری قیمت ارز در ۱۸ ماه گذشته بر مشکلات آنها در به‌روزرسانی تجهیزات اضافه شده است.
بهرامن اعتقاد دارد، معدنکاران پایبند به حفظ ایمنی هستند، اما متاسفانه بخش زغال‌سنگ با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند؛ تعداد قابل توجهی از معادن زغال بخش خصوصی، شامل معادن کوچک می‌شوند که عملیات معدنی محدود و استخراج کم مشکل تامین نقدینگی را برایشان دو‌چندان
کرده است.
در نتیجه این معادن بیش از این توان افزایش ایمنی را ندارند.
وی می‌گوید: در چنین شرایطی باید مسوولان امر با اخذ سیاستی صحیح از بروز حادثه جلوگیری کنند. یکی از گزینه‌ها تعطیلی معادن در معرض خطر است‌ البته با توجه به نیاز کشور به زغال و همچنین از آنجایی که زغال جزو محصولاتی است که در لیست تحریم‌ها قرار دارد، منطقی به نظر نمی‌رسد.
همچنین تعطیلی این معادن موجب بیکاری تعداد زیادی از کارگران می‌شود و همین امر نیز بر مشکلات کشور خواهد افزود.
راهکاری موقت
بهرامن گفت: راه اساسی کمک دولت به معدن کوچک برای ایمن‌سازی است.
در کنار این امر باید این معادن اکتشافات تکمیلی حین بهره‌برداری انجام دهند تا با کشف ذخایر جدید بتوانند بر میزان استخراج خود بیفزایند. افزایش تولید موجب بهبود شرایط این معادن می‌شود و بر توان آنها خواهد افزود و در نتیجه این معادن قادر به بهبود ایمنی خواهند شد.
رییس خانه معدن ایران می‌گوید: وجود این دلایل نیز سبب شد تا به دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت ساخت چهار ایستگاه ایمنی در دستور کار این وزارتخانه قرار گیرد و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی نیز به نمایندگی از وزارت صمت مجری این امر شد. اما متاسفانه به دلایلی این ا‌قدام تا به حال اجرایی نشده است.
وی افزود: بحث احیای معادن کوچک در چند سال اخیر مطرح شده و مورد توجه قرار دارد. یکی از اصول احیای معادن کوچک ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز است که ساخت پایگاه‌های ایمنی نیز جزو همین زیرساخت‌ها به شمار می‌رود.
بهرامن به اهمیت نیروی انسانی آزموده در معادن زغال‌سنگ اشاره کرد و گفت: باید با حفظ ایمنی و جلوگیری از تعطیلی معادن زغال‌سنگ نیروی کار در این معادن را حفظ کنیم. در غیر این صورت در آینده نه‌چندان دور کمبود نیروی متخصص به یکی دیگر از دغدغه‌های معادن زغال‌سنگ کشور تبدیل می‌شود.
کمبود نقدینگی
حسام مقدمعلی، معاون اکتشاف و بهره‌برداری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این زمینه به «جهان صنعت» می‌گوید: بنا بود تا تفاهمنامه‌ای مابین شرکت تهیه و تولید و وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور احداث چهار پایگاه امداد و نجات در چهار نقطه از کشور (که شرکت‌های زغال‌سنگ و معادن آن به بخش خصوصی واگذار شده است) منعقد شود و به موجب این تفاهمنامه احداث، تجهیز و ایمنی این پایگاه‌ها برعهده شرکت تهیه و تولید قرار گیرد‌.
همچنین برای ساخت و تجهیز این پایگاه‌ها ۴۰ میلیارد تومان بودجه درنظر گرفته شد. اما این تفاهمنامه به علت عدم تامین بودجه از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرا نشد و به شرکت تهیه و تولید نیز ابلاغی صورت نگرفت. از آنجایی که تمامی معادن زغال‌سنگ کشور به جز معادن بخش طبس در اختیار بخش خصوصی است، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران بدون ابلاغیه و تامین بودجه از وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان ورود و ساخت این پایگاه‌ها را ندارد.
وی در ادامه افزود: شرکت تهیه و تولید در خصوص معادن زغال‌سنگ تحت اختیار خود در طبس در نظر دارد تا با انعقاد قرارداد با سرمایه‌گذاران و شرکت‌های طرف قرارداد پایگاه امداد و نجاتی با تجهیزات و ماشین‌آلات آتش‌نشانی و آمبولانس را در این منطقه احداث کند. با وجود نظرات کارشناسان سوال دیگری نیز مطرح می‌شود، مبنی بر آنکه آیا، ایجاد ایمنی تنها باید از طریق مسوولین امر دنبال شود، آیا معدن‌دارن در این زمینه مسوولیتی ندارند یا عدم سوددهی کافی این معادن سبب شده است تا آنها توان احداث پایگاه‌های ایمنی را نداشته باشند؟
و اگر چنین است، مگر بنا نبود که افزایش قیمت زغال، افزایش ایمنی معادن را درپی داشته باشد؛ پس چرا با وجود افزایش قیمت همچنان انجمن زغال‌سنگ هشداری مبنی بر احتمال وقوع حادثه‌ای دیگر همچون حادثه معدن یورت را می‌دهد.