استخوان لای زخم

محمدرضا رسولی*-کاربران اینترنت در ایران سال‌هاست که با محدودیت‌هایی مثل فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی و اختلال در شبکه دست‌ و پنجه نرم می‌کنند و موضوع فیلترینگ و استفاده از وی‌پی‌ان به یکی از چالش‌های روز آنان تبدیل شده است. برخلاف بسیاری از نقاط جهان که دسترسی به اینترنت جهانی به راحتی با اتصال به شبکه اینترنت خانگی یا شبکه تلفن همراه ممکن است، در ایران کاربران برای دسترسی به اینترنت جهانی مجبور به استفاده از فیلترشکن یا وی‌پی‌ان هستند. بدون وی‌پی‌ان هیچ اپراتور اینترنتی در ایران به ‌طور مستقیم به شبکه جهانی متصل نیست و فقط می‌تواند به شبکه ملی اطلاعات دسترسی داشته باشد. هر چند صحبت از فیلترینگ اینترنت در ایران نیاز چندانی به ارائه آمار و ارقام ندارد اما طبق نظرسنجی ایسپا 6/83‌درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند. طبق این نظرسنجی در اسفندماه ۱۴۰۲ استفاده از فیلترشکن بعد از فیلتر شدن اینستاگرام و واتساپ در پاییز ۱۴۰۱ تا به امروز سه برابر شده و به ‌طور میانگین هر کاربر ایرانی در طول روز چهار ساعت از فیلترشکن استفاده می‌کند. با وجود اینکه فیلترشکن‌ها، کاربران را به صورت آزادانه به دنیای اینترنت متصل می‌کنند اما تهدیدات جدی در پس آنها نهفته است. یکی از پیامدهای نگران‌کننده فراگیر شدن استفاده از فیلترشکن‌ها به ویژه وی‌پی‌ان‌‌های ناامن فراهم شدن بستری مناسب برای فعالیت‌های مجرمانه و حملات سایبری است. تاثیراتی که با توجه به تحریم‌ها و محدودیت در دسترسی به نرم‌افزارهای پیشرفته توسعه و تقویت فناوری‌های امنیت سایبری، فضای سایبری ایران را به بستری مناسب برای رشد و گسترش انواع تهدیدات و چالش‌های جدی تبدیل کرده است. همچنین با فیلترینگ گسترده مافیای خرید و فروش نیز به دیگر مفاسد اقتصادی افزوده شده است. براساس برخی گمانه‌زنی‌ها، گردش مالی سالانه صنعت فروش فیلترشکن‌ها در ایران اعداد و ارقامی حول و حوش 5‌هزار‌میلیارد تومان بدون پرداخت حتی یک ریال مالیات را شامل می‌شود. غلامرضا نوری قزلجه، نماینده بستان‌آباد در مجلس شورای اسلامی، یکی از مخالفان جدی طرح صیانت گفته:«براساس اطلاعاتی که از شرکت‌ها و مجموعه‌هایی که اقدام به فروش فیلترشکن می‌کنند، دارم، همان افراد و جریاناتی که اقدام به فیلترینگ کرده و برای تصویب طرح صیانت تلاش کرده‌اند، بی‌‌ارتباط با فروشندگان فیلترشکن هم نیستند و گردش مالی این صنعت به اندازه‌ای بالاست که بعید است بخش‌خصوصی بتواند در این حجم در فروش فیلترشکن ورود کند.» واضح و مبرهن است که سیاست بی‌حاصل فیلترینگ اینترنت در عمل شکست خورده و ثمره این سیاست شکست‌ خورده در حال حاضر چیزی نیست جز کاهش سرعت و کیفیت اینترنت و به خطر افتادن امنیت سایبری کشور و فراهم شدن یک بازار ناامن و فاسد با گردش مالی بسیار بالا برای کاسبان فیلترینگ. شایسته است مسوولان مربوطه کمی تدبیر کنند و نسبت به رسمیت شناختن حق مردم برای دسترسی به اینترنت آزاد و رفع فیلترینگ اهتمام لازم را به‌عمل آورند و به این نکته توجه ویژه داشته باشند که طبق برآوردها، تقریبا تا چهار سال دیگر، اینترنت آزاد در تمام دنیا توسط ایلان‌ماسک در دسترس است و این اینترنت‌های فعلی و چیزی به نام فیلترینگ به سرنوشت ویدئو و موسسه رسانه‌های تصویری و ویدئو ‌کلوپ دچار
خواهند شد.