از اشغا‌لگری تا نسل‌کشی

گروه بین‌الملل- پس از شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل بابت ارتکاب نسل‌کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه، روز گذشته جلسه این دادگاه به منظور بررسی اشغالگری اسرائیل در فلسطین نیز آغاز به کار کرد. نفس برگزاری این دادگاه مربوط به قطعنامه سال ۲۰۲۲ مجمع عمومی سازمان ملل است که از دادگاه لاهه خواسته بود رای مشورتی و غیر‌الزام‌آوری را درباره اشغالگری صیهونیست‌ها صادر کند.
آنچه مشخص است در طول دهه‌های گذشته، اسرائیل بارها و بارها مصوبات و قطعنامه سازمان ملل و حتی شورای امنیت را در خصوص فلسطین نادیده گرفته و نقض کرده است. به خصوص اینکه قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت سازمان ملل به صورت رسمی از اسرائیل خواسته تا به مرزهای قبل از ۱۹۶۷ باز‌گردد، اما نه‌تنها این موضوع از سوی صهیونیست‌ها نادیده گرفته شده، بلکه ما شاهد شهرک‌سازی و اشغالگری در کرانه باختری رود اردن که به صورت رسمی متعلق به فلسطینیان است، هستیم.
در جلسات علنی که روز گذشته در دیوان بین‌المللی دادگستری آغاز شد، قرار است پیامدهای حقوقی ناشی از اشغالگری اسرائیل در فلسطین و به ویژه در قدس شرقی مورد بررسی قرار بگیرد. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که مساله اشغال در طول ۷۵ سال گذشته از سوی رژیم صهیونیستی مورد توجه بوده و درخواست‌های سازمان همکاری‌های اسلامی، اتحادیه کشورهای عربی، اتحادیه آفریقا و ۵۲ کشور در این خصوص رسیدگی شود؛ امری که به گفته کارشناسان بی‌سابقه تلقی می‌شود.
در همین رابطه و در حالی شکایت آفریقای جنوبی در خصوص نسل‌کشی اسرائیل در غزه نیز با حکم دیوان طی چند روز اخیر مواجه شده، در این دادگاه جدید، قاضی دیوان بین‌المللی دادگستری به صراحت اعلام کرده که از مجمع عمومی سازمان ملل هم در مورد پیامدهای سیاست اشغال اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی مشورت‌خواهی صورت می‌گیرد.
کارشناسان معتقدند که در دو اقدام کم‌سابقه، رژیم صهیونیستی حالا به دو اتهام مهم یعنی عدم پایبندی به کنوانسیون منع نسل‌کشی و همچنین اشغالگری مواجه است.
طبق گزارشی که در این خصوص خبرگزاری قدس‌پرس منتشر کرده، دیروز ریاض المالکی وزیر خارجه تشکیلات خودگردان فلسطینی در سخنان خود در دادگاه لاهه گفت: در حالی که سازمان ملل بر حق ملت‌ها در تعیین سرنوشت خود تاکید می‌کند، حق موجودیت و تعیین سرنوشت مردم فلسطین نادیده گرفته می‌شود. اسرائیل خاک فلسطین را به سرقت و یغما می‌برد و دیگر آزادی و مکان امنی باقی نمانده است.
المالکی با اشاره به اینکه جنایت نسل‌کشی در غزه در نتیجه عدم مجازات و پاسخگویی تل‌آویو صورت گرفته، از دیوان بین‌المللی دادگستری خواست که ملت فلسطین را که هر روز برای زندگی می‌جنگند، فراموش نکند.
اعضای تیم حقوقی فلسطین نیز اظهار کردند که مطابق قطعنامه‌های سازمان ملل، اسرائیل ملزم به مذاکره با فلسطینیان بوده، اما زیر بار چنین قطعنامه‌هایی نرفته است. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل هم بارها نه‌تنها کشور مستقل فلسطینی را به رسمیت نشناخته، بلکه همواره بر راهکار یک کشور تاکید کرده است.
دو پرونده علیه اسرائیل
همان‌طور که اعلام شد، برگزاری دادگاه اشغالگری اسرائیل در بحبوحه جنگ غزه صورت می‌گیرد؛ جایی که به گفته مقامات و کارشناسان بین‌المللی، این جنگ نه‌تنها بر وضعیت مردم فلسطین، بلکه بر امنیت کل منطقه نیز تاثیری نگران‌کننده خواهد داشت. از سوی دیگر تداوم شهرک‌سازی‌ها برخلاف موازین بین‌المللی سبب شده تا راه چاره‌ای برای مردم فلسطین برای زندگی در سرزمین‌های خود هر لحظه دشوارتر شود. طبق شواهدی که تیم حقوقی فلسطینی در دادگاه دیروز ارائه داده، ۶۱ درصد از سرزمین‌های کرانه باختری با تهدید شهرک‌سازی مواجه هستند یا زندگی آنها از شهرک‌سازی تاثیر پذیرفته است. اسرائیل علی‌رغم ۲۸ قطعنامه سازمان ملل در خصوص محکومیت اشغال کرانه باختری و شهرک سازی‌های غیر‌قانونی، به اقدامات خود ادامه داده و تنها در سال ۲۰۲۳ میلادی ۲۲ شهرک جدید را در کرانه باختری رود اردن احداث کرده است.
در همین رابطه ناظران معتقدند، اگرچه نظرات مشورتی صادر شده توسط دیوان بین‌المللی دادگستری غیرالزام آور است، اما می‌تواند دارای اقتدار اخلاقی و قانونی قابل توجهی باشد، به طوری که قابل تبدیل به بخشی از هنجارهای حقوق بین‌الملل بوده و می‌تواند از نظر قانونی نیز برای دولت‌ها الزام آور تلقی شود. نمونه چنین مساله‌ای در خصوص ساخت دیوار موسوم به دیوار نژادپرستانه است؛ امری که مجمع عمومی سازمان ملل در دسامبر ۲۰۰۳ خواستار نظر مشورتی حقوقی درباره اقدامات رژیم اسرائیل برای ساخت این دیوار در کرانه باختری شد و چند ماه بعد، یعنی در جولای ۲۰۰۴ دیوان بین‌المللی دادگستری دریافت که ساخت این دیوار مغایر با قوانین بین‌المللی است و باید متوقف و قطعات ساخته‌شده باید برچیده شود.
روز گذشته الجزیره گزارش داده که ریاض المالکی در بخشی از صحبت‌های خود در لاهه به صراحت گفته، اشغالگری اسرائیل باید بدون هیچ شروطی پایان یابد. باید اقدامات اشغالگران متوقف و قوانین بین‌المللی اجرا شود. اسرائیل حکم دادگاه بین‌المللی دادگستری درباره ممانعت از نسل‌کشی در غزه را زیر پا می‌گذارد. اکنون زمان آن رسیده که سیاست یک بام و دو هوا که علیه ملت ما اجرا شده، پایان یابد. ما خواهان حق تعیین سرنوشت هستیم. ملت فلسطین نباید در این مرحله رها شوند.
از سوی دیگر لازم به ذکر است که مطابق اخبار رسانه‌ها قرار است دادگاه لاهه بعدا رای مشورتی را درباره عواقب قانونی ناشی از نقض مکرر حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین که نتیجه اشغال طولانی‌مدت سرزمین آنها و شهرک‌سازی در اراضی فلسطینی است، صادر کند.