اخبار امیدوارکننده‌ای در راه نیست

نادر کریمی‌جونی- بالاخره پس از گمانه‌زنی‌های متعدد و ضدونقیض، تهیه و نگارش نامه از سوی دونالد ترامپ خطاب به مقامات کشورمان تایید شده البته مقامات جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه نگفته بودند که چنین نامه‌ای نوشته نشده و آنچه ترامپ گفته، دروغ است بلکه گفته بودند که این نامه را دریافت‌ نکرده‌اند. دونالد ترامپ هم هیچ‌گاه نگفته بود که این نامه به دست مخاطب یا مخاطبانش رسیده بلکه او تاکید کرده بود که نامه نوشته و فرستاده شده است. با این حساب و چنانکه وزیر امور خارجه کشورمان دیروز و در حاشیه نشست هیات وزیران بیان کرد، اکنون باید منتظر فرستاده‌ای از جانب یکی کشورهای عربی باشیم تا با نامه ترامپ بیاید و آن را تسلیم مقامات ایرانی کند. به همین دلیل هر یک از مقامات کشورهای عربی که از این پس وارد ایران شود، نگاه‌ها به سویش دوخته خواهد شد تا بفهمند که آیا حامل نامه ترامپ هست یا نه.
اگر کمی به گذشته بازگردیم به یاد می‌آوریم که دست‌کم یک‌بار رهبری ایران از دریافت نامه ترامپ که توسط نخست‌وزیر ژاپن به ایران آورده شده بود امتناع کرد. در آن هنگام اگرچه از نخست‌وزیر ژاپن در تهران استقبال گرمی به عمل آمد ولی او نتوانست به ماموریتش که ایجاد همگرایی میان ایران و ایالات‌متحده است عمل کند. در دوره پیشین ریاست‌جمهوری ترامپ نیز تا آنجا که رسانه‌ای شده و افکار عمومی از آن آگاه شده‌اند، هیچ گفت‌وگوی مستقیم، غیرمستقیم یا مکتوب میان تهران و واشنگتن انجام نگرفت و هنگامی که ترامپ کنار رفت، ایران خود را برنده میدان اعلام کرد چراکه مقامات ایرانی تصریح می‌کردند که اسیر و تسلیم خواست‌های ترامپ نشده‌اند و او پس از اعمال این تحریم‌ها و سختگیری‌ها علیه کشورمان، کامیاب نشده است.
هنوز نامه ترامپ به تهران نرسیده و در دست مقامات کشورمان قرار نگرفته، مقامات ایرانی به‌گونه‌ای سخن می‌گویند که گویی مفاد نامه برایشان تشریح و توضیح داده شده است. همانطور که همگان شاهد بودند مقامات و رهبران ایرانی هیچ‌یک از در آشتی با اقدام ترامپ بیرون نیامده و مواضع آنها، همگی مواضع مخالف با مذاکره و پذیرش شروط ترامپ بوده است. البته مهم است که این نامه چگونه و با چه شیوه‌ای وارد ایران شود و برای رساندن آن به دست مقامات ایرانی چه راهکاری انتخاب گردد. یک شیوه آن است که ارشدترین مقام یک کشور عربی در سطح رییس‌جمهور کشورمان، به ایران سفر کند و مانند نخست‌وزیر ژاپن بخواهد این نامه را مستقیم به دست رهبری برساند. در این صورت با احتمال نسبتا زیادی می‌توان پیش‌بینی کرد که رهبری مانند مرتبه گذشته حتی از پذیرش نامه هم سر باز زنند. در این صورت نامه اصلا دریافت نمی‌شود که دولت ایران بخواهد در مورد آن و مفادش موضع بگیرد، پاسخ دهد یا از خود واکنشی نشان دهد.شیوه دوم آن است که نامه نه در سطح مقامات ارشد که در سطوح پایین‌تر به مقامات کشورمان تسلیم شود. مثلا در دیدار فرستاده ویژه، وزیر امور خارجه و… کسی از کشورهای عربی به تهران سفر کند و ضمن مذاکره درباره مسائل روز و منطقه، نامه ترامپ را نیز به همتای خود تسلیم کند که در این صورت ممکن است نامه دریافت شود. این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که ممکن است به مقامات کشورمان دستور داده شود که در هر سطحی از پذیرش نامه ترامپ امتناع ورزند.
فرض بر این گذاشته می‌شود که نامه ترامپ توسط مقامات ایرانی- در هر سطحی- دریافت شود، در این صورت چه اتفاقی خواهد افتاد و چه چیزی تغییر خواهد کرد؟ در وهله اول این پرسش مطرح است که آیا ترامپ در نامه‌اش چیزهایی به جز آنهایی که بیان کرده، نگاشته است؟ ترامپ در فرمان خود برای برقراری تحریم‌های حداکثری به صراحت مولفه‌های مهمی نظیر توقف برنامه هسته‌ای، کاهش فعالیت‌های موشکی، توقف فعالیت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ و توقف حمایت از گروه‌های جهادی و مقاومت ضداسرائیلی را از ایران خواسته بود. حالا و در نامه
مکتوب شده آیا ترامپ از این مواضع عدول می‌کند و مثلا می‌پذیرد که ایران برنامه هسته‌ای‌اش را به جای توقف، با آهنگ آهسته‌تری پیش ببرد؟ آیا مثلا واشنگتن در این نامه از مواضع پیشین خود کوتاه می‌آید و تداوم برنامه موشکی ایران را می‌پذیرد؟ در هیچ‌یک از مفاد بیان شده در فرمان و مواضع اعلام شده ترامپ گمان نمی‌رود که در نامه تعدیل یا تخفیفی دیده شود. حتی برخی ناظران انتظار دارند که متن نامه ترامپ به مقامات ایرانی مقداری تحکیم‌آمیز نیز باشد چراکه این رویه ترامپ است که به حربه‌هایی نظیر تحقیر و تخفیف متوسل می‌شود، همانطور که این اهرم را ترامپ در مورد کانادا و زلنسکی به کار گرفت. البته در این صورت انتظار آن است که نامه نگاشته شده حداقل همان اظهاراتی که ترامپ تاکنون بیان کرده و بر آن پای فشرده را منعکس کند.
اگر چنین باشد با احتمال زیادی می‌توان پیش‌بینی کرد که ایران نامه ترامپ را رد می‌کند و حتی ممکن است از پاسخ دادن به آن هم خودداری ورزد. پیش از آنکه نامه ترامپ به دست مقامات جمهوری اسلامی در ایران برسد، مقامات ارشد ایران ابراز عقیده کرده و مخالفت موکد خود را برای مذاکره در شرایط تحمیلی و در موقعیت نابرابر اعلام کرد‌ه‌اند. آنان بهویژه بر این نکته تاکید می‌کنند که مذاکره با ایالات‌متحده باید شرایطی برابر داشته باشد و گفت‌وگوها به‌گونه‌ای نباشد که یک طرف متعهد طرف دیگر باشد، به خواست‌ها و اراده او تمکین کند و دست آخر تنها حاصل و دستاوردش از مذاکره با ایالات‌متحده آمریکا، تنبیه نشدن باشد.