ابهام در نحوه ثبت‌نام متقاضیان

معاون وزیر راه‌وشهرسازی به تازگی با اشاره به متقاضیان مسکن ملی که معاف از ثبت‌نام در سامانه این طرح و برنامه هستند،‌ گفته است: علاوه بر خودمالکی‌ها، افرادی که در گروه جابه جایی سکونتگاه برای رفع مخاطرات طبیعی هستند نیازی به ثبت‌نام در سامانه ندارند. این درحالی است که هنوز روش‌های عملی ثبت‌نام در این طرح به طور شفاف برای عموم مردم منتشر نشده است.
یکم آبان ماه، محمد اسلامی وزیر راه‌وشهرسازی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران گفت: طرح مسکن ملی با توجه به برنامه‌ریزی‌ای که در راستای نیازسنجی انجام شده بود، در مدار اجرا قرار گرفته است. حدود ۱۸۰ هزار واحد مسکن در سطح کشور در شرایط مختلف پیشرفت قرار دارد.
وزیر راه‌وشهرسازی گفت: ماه گذشته توسط بنیاد مسکن، بخش مسکن شهری را فعال کردیم، ثبت‌نام در شهر کرمان آغاز شده تا شناسایی دقیق و غربالگری انجام شود و افرادی که فاقد مسکن و زمین هستند و تاکنون از امکانات دولتی بهره‌مند نشدند در لیست قرار گیرند و کاملا تعیین شود که در هر شهر با چه نوع اقدامی این کار باید انجام شود.
وی افزود: در پایلوت کرمان تصمیم این است که به تعدادی به صورت گروهی زمین واگذار شود. در بخشی هم به شرکت‌های سازنده واگذار شود تا آنها بسازند. گام دوم این پایلوت در استان سیستان‌و‌بلوچستان است که در روزهای آینده آغاز خواهد شد. پس از انجام ثبت‌نام در سیستان‌و‌بلوچستان، این طرح به سایر شهرهای کشور تسری یابد.
وزیر راه‌وشهرسازی ادامه داد: در این صورت و برنامه‌های ما برای هر شهری دقیق خواهد شد و اشکالاتی که در گذشته ایجاد شده است، مواجه نخواهیم شد. پیش از این بدون برنامه‌ریزی دقیق نیازسنجی خانه‌هایی ساخته شد که الان فاقد متقاضی است. با این مشکل در چند استان مواجه هستیم. اسلامی گفت: این امر تحولی در برنامه‌ریزی‌ها سند مسکن است تا براساس نیاز واقعی حرکت کنیم.
وی دو روز پیش هم از آغاز ثبت‌نام برای طرح ملی مسکن از ۱۵ آبان ماه خبر داده بود.
وزارت راه‌وشهرسازی نام این طرح را برنامه اقدام ملی تولید و عرضه مسکن نهاده تا این پیام از آن صادر شود که قرار است مردم از منافع آن منتفع شوند اما نشانه‌هایی که از برخی جزئیات نه چندان مشخص آن به دست رسیده، گواهی می‌دهند که هنوز در خصوص واقعا ملی بودن این طرح اندیشه‌ای وجود ندارد.
محمود محمودزاده، سرپرست معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی با یادآوری اینکه ثبت‌نام اولیه طرح اقدام ملی در شهر کرمان برای آزمایش سامانه انجام شد، اظهار کرد: تمام مشکلات و نواقص موجود در سامانه برای ثبت‌نام برطرف شده است.
وی ادامه داد: نام‌نویسی از متقاضیان مسکن ملی در ۱۰ استان کشور از آبان ماه سال جاری آغاز می‌شود و به‌مرور استان‌های دیگر با فراهم شدن شرایط لازم در پروسه ثبت‌نام قرار می‌گیرند و تلاش ما این است تا قبل از بهمن ماه سال جاری فرآیند ثبت‌نام در تمامی استان‌های کشور صورت گیرد.
وی با بیان اینکه طبق قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن متقاضیان ثبت‌نام مسکن ملی باید دارای چهار شرط اصلی باشند، تصریح کرد: تاهل، فاقد مالکیت خصوصی، عدم استفاده از امکانات دولتی از قبیل زمین، آپارتمان یا تسهیلات ویژه یارانه‌دار و داشتن سابقه سکونت در شهر مورد تقاضا از جمله این شرایط است.
محمودزاده در پاسخ به این سوال که برای طرح اقدام ملی تسهیلات در نظر گرفته شده، گفت:‌ در طرح اقدام ملی مسکن، پروژه به پروژه این رقم متفاوت خواهد بود اما در این طرح میزان تسهیلات ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان با نرخ سود ۱۸ درصد خواهد بود.
فقدان سامانه ملی اسکان
این اظهارات در حالی است که تسهیلات ۱۸ درصدی این طرح به جای آنکه مشکلات مردم را حل کند بیشتر به نفع رفع مشکلات بانک عامل خواهد بود. همچنین با توجه به آماده نبودن سامانه ملی املاک و اسکان، ممکن است افرادی که فاقد مسکن باشند، از ورود به این طرح جامانده و به جای آنها، افراد دارای مسکن اقدام به ثبت‌نام کنند.
چون قرمز بودن فرم «ج» استعلام ادارات کل راه‌وشهرسازی استان‌ها، تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که از امکانات دولتی یا بانکی در بخش مسکن استفاده کرده باشند و چه بسا ممکن است افرادی که فرم «ج» آنها سبز بوده ولی مسکن داشته باشند.
امکان ثبت‌نام برای همه واحدهای اقدام ملی وجود دارد
در همین راستا، مهدی غلامی کارشناس مسکن در گفت و گو با مهر گفت: تغییر برنامه‌های وزارت راه‌وشهرسازی به سمت تولید و عرضه مسکن و اهتمام مسوولان وزارتخانه برای به ثمر رساندن برنامه‌ها، مثبت و قابل تقدیر است.
غلامی اضافه کرد: در مورد ثبت‌نام متقاضیان مسکن ابهاماتی وجود دارد که اگر مسوولان این ابهامات را برطرف کنند، متقاضیان بهتر می‌توانند در قالب طرح اقدام ملی خانه‌دار شوند.
غلامی اضافه کرد: طبق برنامه اعلام شده از مجموع ۴۰۰ هزار واحد مسکونی پیش‌بینی شده در برنامه اقدام ملی، ۲۰۰ هزار واحد مسکونی قرار است در شهرهای جدید ساخته شود؛ ۱۰۰ هزار واحد دیگر را بنیاد مسکن و ۱۰۰ هزار واحد دیگر قرار است از طریق نوسازی بافت‌های فرسوده ایجاد شود. علاوه بر این قرار است حدود ۲۵ هزار واحد مسکونی هم در زمین‌های متعلق به سازمان ملی زمین و مسکن تولید و عرضه شود.
وی تاکید کرد: اینکه قرار است نوسازی بافت‌های فرسوده را در این طرح بگنجانند، که دیگر نمی‌توان بر آن نام طرح ملی نهاد چون در این زمینه، مالکان بافت‌های فرسوده مشخص بوده و نحوه نوسازی و واگذاری آنها کاملا خصوصی است. بنابراین متقاضیان حضور در این طرح با شرایط سخت‌تری می‌توانند از واحدهای نوسازی شده در بافت‌های فرسوده نسبت به واحدهایی که قرار است در اراضی دولتی احداث شود، بهره‌مند شوند.
ثبت‌نامی‌ها فقط به بنیاد مسکن محدود می‌شود؟
این کارشناس مسکن افزود: جای این سوال باقی است که آیا امکان ثبت‌نام برای تمامی این واحدها وجود دارد یا فقط واحدهایی که توسط بنیاد مسکن قرار است احداث شود، ثبت‌نام آنها صورت می‌گیرد؟ مخصوصا اینکه ثبت‌نام اولیه که در استان کرمان انجام شد توسط بنیاد مسکن استان کرمان انجام شد.
وی یادآور شد: اگرچه بارها تا کنون درباره نقش بنیاد مسکن در این طرح اظهارنظر شده، اما هنوز به صورت قطعی معلوم نیست آیا قرار است بنیاد مسکن صرفا در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر اقدام به ساخت و ساز کند یا خیر؟ هرچند جواد حق‌شناس معاون مسکن شهری بنیاد مسکن چندی پیش در گفت وگو با خبرنگار مهر از آغاز ساخت واحدهای تحت برنامه اقدام ملی مسکن در کلانشهرهای اراک و مشهد خبر داده بود، اما برخی معاونان وزیر راه‌وشهرسازی، نقش این بنیاد را محدود به شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر می‌دانند.
نحوه ثبت‌نام شفاف نیست
غلامی افزود: بنا بر اظهارات مسوولان وزارتخانه، طرح اقدام ملی در شهرهای جدید و پروژه‌های سازمان ملی زمین و مسکن، به شیوه مشارکتی قرار است اجرا شود، که مشکلات بسیاری در تجربه‌های گذشته تولید مسکن در کشور به همراه داشته است. در این شیوه بخشی از واحدها به عنوان سرمایه‌گذاری و حق‌الزحمه انبوه‌سازان در مالکیت آنها قرار می‌گیرد. در این صورت زمان تحویل و قیمت فروش و تعیین خریدار بر عهده وزارتخانه نخواهد بود که ممکن است اهداف وزارت راه‌وشهرسازی را تامین نکند.
این کارشناس مسکن اضافه کرد: اما اگر وزارت راه‌وشهرسازی برای این پروژه‌ها نیز ثبت‌نام کنند و ثبت‌نام‌کنندگان پالایش شوند تا واحدها به گروه‌های هدف و با قیمت مشخص برسد، بسیاری از مشکلاتی که در شیوه مشارکتی وجود داشت مرتفع خواهد شد.
به جای پراخت وام ۱۸ درصدی، هزینه زمین را تقسیط کنید
غلامی با اشاره به در نظر گرفتن تسهیلات ۱۸ تا ۲۰ درصد برای این پروژه‌ها گفت: این تسهیلات برای بسیاری از گروه‌های هدف مطلوب نیست و آنها توان استفاده از این تسهیلات را نخواهند داشت.
حذف اجاره‌بها و آغاز پرداخت اقساط زمین بعد از اتمام ساخت و ساز
غلامی پیشنهاد استفاده از سیاست تاخیر در دریافت هزینه زمین نسبت به ساخت را به عنوان تسهیلاتی برای متقاضیان عنوان کرد و گفت: در صورتی که دولت با کمبود منابع مالی برای تامین تسهیلات مناسب رو به رو است، می‌تواند هزینه زمین را بعد از تحویل واحدهای مسکونی و به صورت اقساط از مردم دریافت کند. از آنجایی که این اتفاق، یعنی اخذ هزینه زمین بعد از تحویل واحد مسکونی به افراد صورت گیرد، یعنی زمانی است که هزینه اجاره‌بها از دوش مستاجران برداشته شده که در این صورت بسیاری از خانواده‌های مستاجر نیز می‌توانند از این طریق صاحب خانه شوند.