«آیفون» آزاد شد

علی حسینی- پس از اعلام ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون مدل۱۴ و بالاتر در ایران، فضای بازار تلفن همراه با تغییرات چشمگیری مواجه شد. این تصمیم که با هدف مدیریت ارزی و ملاحظات امنیتی اتخاذ شد، به توقف رسمی واردات این مدل‌ها منجر و باعث شد کاربران و خریداران ایرانی دسترسی به آیفون‌های جدیدتر نداشته باشند اما وزیر ارتباطات روز گذشته در صفحه «ایکس» خود خبر حل شدن این مشکل را اعلام کرده است. ستار ‌هاشمی در این‌ باره نوشت: «مشکل رجیستری آیفون با تدبیر دولت وفاق، حمایت رییس‌جمهور محترم و پیگیری فعالانه وزارت ارتباطات حل شد. معتقدم با کار کارشناسی، ایجاد وفاق، بدون هیاهو و غوغاسالاری می‌توان سایر مشکلات فضای مجازی و مطالبات مردم را حل کرد.» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از اعلام آزادسازی واردات آیفون در پستی دیگر در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «‏با مصوبه هیات‌ دولت و رفع ممنوعیت که با همراهی معاون محترم حقوقی رییس‌جمهور و وزیر محترم صمت حاصل شد، جزئیات و آیین‌نامه مرتبط با واردات آیفون در کوتاه‌ترین زمان ممکن اعلام خواهد شد.» وزیر ارتباطات در پاسخ به سوالی درباره منظور از سازوکارهای رجیستری توضیح داد: «یعنی اگر کسی گوشی‌ای دارد که در شبکه رجیستر نمی‌شود و امکان استفاده از آن وجود ندارد، به کجا مراجعه کند و چه فرآیندی باید طی شود و چقدر زمان‌بر است تا فعال شود و در شبکه قابل استفاده شود. نگاه ما بر این است که فرآیندها و سازوکارها را با همکاری وزارت صمت مشخص کنیم تا این افراد عملا بتوانند در یک فرآیند قانونی گوشی‌هایشان را فعال کنند.» او در مورد زمان آغاز رجیستری هم گفت: «این موضوع یک مقدار زمان‌بر است اما اصل آن در هیات دولت مصوب شده و طبیعتا در آینده نزدیک رجیستر شدن اتفاق می‌افتد.»
این تصمیم در نگاه اول به ‌عنوان یک خبر مثبت برای تجار و مصرف‌کنندگان به نظر می‌رسد زیرا باعث بازگشایی بازار آیفون در ایران و افزایش گزینه‌های موجود در بازار تلفن همراه خواهد شد اما تصمیم اخیر در سایه تعرفه ۹۶‌درصدی برای واردات آیفون قرار گرفته است؛ تعرفه‌ای که هزینه واردات این گوشی‌ها را به‌ شدت افزایش می‌دهد و موجب می‌شود تنها بخش محدودی از جامعه توانایی خرید این محصولات را داشته باشند. واردکنندگانی که قصد دارند این کالاها را وارد کنند، با هزینه‌های سنگین عوارض و تعرفه‌ها مواجه خواهند شد و در صورت عدم استقبال بازار، ممکن است با ضررهای مالی جدی روبه‌رو شوند.
فرصت یا تهدید برای بازار تلفن همراه
در همین خصوص مهدی عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان تلفن همراه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بیان کرد: «پس از رونمایی آیفون14، رجیستری این گوشی‌ها به‌طور کامل متوقف و واردات آنها ممنوع اعلام شد. این ممنوعیت شامل تمام رویه‌ها، حتی واردات مسافری بوده و هیچ ثبت سفارشی نیز صورت نگرفت.» او در ادامه گفت: «در سال 1401، انجمن چندین جلسه با مقامات و تصمیم‌گیران دولت سیزدهم برگزار و پیشنهادهای مختلفی برای بازگشایی مسیر واردات آیفون را ارائه کرد. یکی از این پیشنهادها، واردات آیفون با تعرفه بالاتر مشابه ترکیه بود که متاسفانه پذیرفته نشد.» او گفت: «در آن زمان، دولت به ‌دلایل سیاسی، امنیتی و مدیریت ارزی واردات آیفون را ممنوع اعلام کرد. لازم به ذکر است در سال 1400، آیفون‌ها حدود 700‌میلیون تا یک‌ میلیارد دلار از ارزش واردات گوشی‌های همراه را تشکیل می‌دادند، یعنی تقریبا 30‌درصد از کل واردات موبایل کشور.»
او در ادامه گفت: «روز چهارشنبه، وزیر ارتباطات اعلام کرد که ممنوعیت رجیستری آیفون لغو شده و جزئیات رویه جدید به‌ زودی اعلام خواهد شد. براساس بودجه ارائه‌شده به مجلس، برای کالاهای بالای 600دلار تعرفه 15‌درصدی تعیین شده، اما ممکن است در سال 1404 مصوبه جدیدی برای این موضوع صادر شود.» عبقری در ادامه خاطرنشان کرد: «با توجه به شرایط ارزی و سیاست خارجی و مسائل امنیتی موجود، تغییر خاصی را در وضعیت شاهد نیستم، به ‌ویژه با تعرفه پیشنهادی 96درصدی، تنها قشر خاصی می‌توانند از آیفون استفاده کنند که این محدودیت قبلا هم تا حدی وجود داشته است.»
او گفت: «هنوز نمی‌دانم از این تغییرات خوشحال باشم یا نگران زیرا ممکن است این تصمیم موجب سردرگمی در بازار تجاری شود. با توجه به اینکه بخشنامه به‌طور جامع ابلاغ نشده، واردکنندگانی که پیش از این گوشی‌های آیفون را وارد کرده‌اند، ممکن است با ضررهای سنگین به دلیل عوارض بالا مواجه شوند.» عبقری در پایان گفت: «تنها جوابی که می‌توانم برای آینده این بازار بدهم این است که نمی‌دانم چه خواهد شد.»
در شرایط فعلی و با توجه به عدم تغییرات اساسی در سیاست‌های ارزی و روابط خارجی، چشم‌انداز روشنی برای کاهش تعرفه‌ها و دسترسی آسان به آیفون دیده نمی‌شود. این تصمیمات همچنین می‌تواند تاثیراتی بر بازار سایر برندهای گوشی‌های میان‌رده و رده‌بالا داشته باشد و ممکن است این برندها بتوانند سهم بیشتری از بازار را در دست بگیرند. در این صورت، تقاضا برای گوشی‌های اندرویدی میان‌رده و پرچمدار بیشتر خواهد شد. رفع ممنوعیت رجیستری گوشی‌های آیفون، اگرچه به ‌عنوان یک اقدام مثبت تلقی می‌شود، اما با در نظر گرفتن تعرفه سنگین ۹۶درصدی، عملا دسترسی بسیاری از کاربران ایرانی به این محصولات را محدود خواهد کرد. به ‌علاوه، افزایش قاچاق و واردات غیررسمی نیز از چالش‌های پیش‌رو خواهد بود. دولت می‌تواند با بازنگری در تعرفه‌های وارداتی و در نظر گرفتن راه‌حل‌های اقتصادی جایگزین، به ‌نحوی عمل کند که ضمن مدیریت منابع ارزی، دسترسی به محصولات باکیفیت برای عموم مردم نیز فراهم شود.