آیا بریکس قدرت دلارزدایی دارد؟

دانیل لاکاله*-چندی پیش اجلاس سران موسوم به بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) که با دعوت به عضویت در این گروه به امارات، مصر، ایران، عربستان سعودی، آرژانتین و اتیوپی گسترش یافته بود، پایان یافت.
این اجلاس سرفصل‌های زیادی را در مورد تاثیر این گروه گسترده از کشورها ایجاد کرده است، از جمله گمانه‌زنی‌ها در مورد پایان یافتن دلار آمریکا به عنوان یک ارز ذخیره جهانی در صورتی که این گروه به عنوان تهدیدی برای ایالات‌متحده یا حتی صندوق بین‌المللی پول تلقی شود.
چند چیز باید روشن شود.
بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند که چین در ازای هیچ چیزی وام می‌دهد، سرمایه‌گذاری یا حمایت می‌کند. چین یک قدرت اقتصادی بزرگ است، اما هیچ علاقه‌ای به یک ارز ذخیره جهانی ندارد. به گفته بانک تسویه بین‌المللی، ارز آن در حال حاضر تنها در ۵ درصد از معاملات جهانی استفاده می‌شود.
چین و روسیه کنترل سرمایه دارند. داشتن یک ارز ذخیره جهانی بدون آزادی حرکت سرمایه غیرممکن است. برای داشتن یک ارز فیات پایدار به نیازهای بیشتری نسبت به ذخایر طلای جامد نیاز است. تضمین آزادی اقتصادی، سرمایه‌گذاری، امنیت حقوقی و حرکت آزاد سرمایه و همچنین یک سیستم مالی باز، شفاف و متنوع ضروری است.
چین و روسیه بیشتر از آن چیزی که بسیاری از سیاستمداران فکر می‌کنند وام‌دهندگان سختگیرانه هستند. به نظر می‌رسد برخی از سیاستمداران بازارهای نوظهور فکر می‌کنند پیوستن به چین و روسیه نوعی داروی رایگان پول خواهد بود.
مشکل دیگر ایجاد ارز بریکس این است که منطقا نه چین و نه روسیه کوچک‌ترین قصدی برای از دست دادن پول ملی خود ندارند تا در کنار گروهی از ناشران که سابقه مشکوکی در کنترل عدم‌تعادل پولی خود دارند، آن را کاهش دهند. طی ۱۰ سال گذشته، ارز کشورهای مهمان بریکس به میزان قابل توجهی در برابر دلار آمریکا کاهش یافته است. براساس گزارش بلومبرگ، پزو آرژانتین ۹۸ درصد، پوند مصر ۷۸ درصد، روپیه هند ۳۵ درصد، بیر اتیوپی ۶۸ درصد و رئال برزیل ۵۵ درصد کاهش یافته و ریال ایران ۹۰ درصد سقوط کرده است. به گزارش اکونومیست، کنار هم قرار دادن ارزهای ضعیف، ارز قوی ایجاد نمی‌کند.
ما نباید فراموش کنیم که عملکرد روبل روسیه در برابر دلار آمریکا، طبق گزارش بلومبرگ در دهه گذشته نیز علی‌رغم داشتن یک بانک مرکزی نسبتا محتاط ضعیف بوده است.
بهترین ارز «بریکس و مهمانان» در برابر دلار آمریکا در ۱۰ سال گذشته، یوآن چین است که تنها ۱۴ درصد کاهش داشته است.
برای پایداری یک ارز فیات، لازم است ناشر از آن به عنوان ذخیره ارزش، یک روش پرداخت عمومی پذیرفته‌شده و یک واحد اندازه‌گیری دفاع کند. آزادی سرمایه و نهادهای مستقلی که امنیت حقوقی سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی را تامین کنند، مورد نیاز است.
همان‌طور که کوپک فاجعه‌بار شوروی نشان داد، با وجود نفوذ اتحاد جماهیر شوروی بر نیمی از جهان، داشتن یک قدرت نظامی قوی تضمین‌کننده ارزی نیست که به عنوان ذخیره ارزش پذیرفته شود.
پیوستن به کشورهایی با دولت‌هایی که طرفدار کسب درآمد از هزینه‌های عمومی کنترل‌نشده و افزایش شدید عدم تعادل پولی هستند، نمی‌تواند ارزی باثبات ایجاد کند مگر اینکه نمونه یورو را اجرا کنند. در یورو، آلمان، کشوری که محتاطانه‌ترین و مسوولانه‌ترین سیاست مالی را داشت، خطوط اصلی قوانین پولی و مالی را برای بقیه دیکته کرد.
متاسفانه، منطقه یورو و بانک مرکزی اروپا، در تلاش برای تبدیل شدن به ایالات‌متحده و فدرال‌رزرو، اکثر گزینه‌های خود را برای جایگزینی واقعی برای دلار آمریکا از دست داده‌اند و یورو بزرگ‌ترین موفقیت پولی فیات در دوران پس از برتون وودز است. آن را از شایستگی‌اش محروم نکنیم.
جایگزین BRICS با یک پاشنه‌آشیل اصلی شروع می‌شود. چین و روسیه برای اعمال محدودیت‌های سیاست مالی و پولی بر شرکای خود با مشکلات بزرگی روبه‌رو خواهند شد. فراموش نکنیم که چندین نفر از این شرکا به این گروه پیوسته‌اند و فکر می‌کنند از این پس می‌توانند به چاپ پول و هزینه بدون کنترل ادامه دهند، اما عدم تعادل پولی آنها بین کشورهای دیگر توزیع خواهد شد.
یورو موفقیت‌آمیز بوده است، زیرا دموکراسی‌های لیبرال با نهادهای مستقل و آزادی اقتصادی گسترده و اطمینان حقوقی موافقت کردند که سیاست‌های خود را برای منافع عمومی هماهنگ و ارزی محکم ایجاد کنند که از ورشکستگی ایجادشده توسط مارپیچ‌های تورمی که از لحاظ تاریخی در اروپا عادی بود، جلوگیری کند.
دولت‌ها خود را وقف انتقال عدم تعادل خود به دستمزدها و پس‌انداز شهروندان از طریق تخریب پولی کردند. به نظر نمی‌رسد این موضوع به راحتی با BRICS و مهمانان قابل تکرار باشد.
با این حال، چین می‌تواند با اعمال سیاست‌های پولی و مالی سختگیرانه، کنترل خود را بر همه این کشورها افزایش دهد. این قوی‌ترین وام‌دهنده در بین بریکس‌هاست، اما بعید است که نقش آلمان یورو را برعهده بگیرد و مایل به جذب افراط‌های دیگران در ازای یک پروژه مشترک باشد. چین قصد دارد کنترل خود را بر کشورهای عضو این گروه افزایش دهد، اما به احتمال زیاد ثبات و امنیت کشور خود را به خطر نمی‌اندازد.
جمعیت بزرگ با غرق کردن ارز
دولت چین احتمالا در حال تجزیه و تحلیل است که چگونه یورو احتیاط پولی خود را از دست می‌دهد و به این نتیجه می‌رسد که نمی‌تواند چنین ریسکی را با برخی از این شرکای جدید بپذیرد. با این حال، چین احتمالا از قدرت مالی خود برای وام دادن، افزایش گزینه‌های رشد داخلی و بین‌المللی خود و دسترسی به کالاهای فراوان و ارزان استفاده خواهد کرد.
چین برنده بزرگ اجلاس بریکس است
دولت چین احتمالا می‌داند که بسیاری از شرکای آن به افزایش عدم تعادل خود ادامه می‌دهند و این ممکن است به چین اجازه دهد تا موقعیت رهبری خود را تقویت کند. با این حال، برای من سخت است که باور کنم چین با ایجاد ارزی موافقت کند که دیگران بتوانند از آن برای ایجاد عدم تعادل تورمی استفاده کنند.
در ایالات‌متحده، اگر دولت به ایجاد کسری دو تریلیون دلاری در سال، یعنی بیش از ۱۴ میلیارد دلاری کسری تخمینی تا سال ۲۰۳۰ ادامه دهد، ممکن است اعتبار دلار آمریکا را به خطر بیندازد و با افزایش تعداد مشاوران غیرمسوول که می‌گویند این کسری است، می‌تواند تمام پولی که می‌خواهد را بدون ریسک ایجاد کند. اعتبار مالی، استقلال نهادی و آزادی اقتصادی دلار آمریکا، پرکاربردترین ارز در جهان، رهبری آن را تثبیت می‌کند. اگر دولت این نقاط قوت را تضعیف کند، دلار وضعیت ذخیره خود را از دست خواهد داد.
اگر پایان دلار آمریکا برسد، از طریق رقابت با یک ارز فیات دیگر نخواهد بود، زیرا وسوسه دولت‌ها برای از بین بردن قدرت خرید ارز صادرشده بسیار قوی است. احتمالا از ارزهای مستقل خواهد آمد.
* پژوهشگر