23 - 02 - 2025
آسیب‌شناسی صنعت خودرو
بابک صدرایی*
صنعت خودروسازی با توجه به ساختار سیاسی و اقتصادی در کشور، یک صنعت خصولتی به‌شمار می‌رود و این موضوع از آنجا ناشی می‌شود که سیاست‌هایی که در کل کشور در پیش‌رو گرفته‌ایم، بین بخش دولتی و خصوصی تفاوت چندانی ایجاد نکرده است. طبیعی است زمانی که امنیت اقتصادی در ساختار کلان کشور وجود ندارد، طبیعی است که امنیت بخش‌خصوصی نیز شکل نخواهد گرفت و این بخش نه به لحاظ مالی و نه به لحاظ نفوذی، توان و قدرت این موضوع را نخواهد داشت که به بخش‌خصوصی واقعی تبدیل شود.
صنعت خودروسازی در کشور طی دهه‌های گذشته با آسیب‌های بسیار همراه بوده و از ابعاد مختلف این صنعت دچار آسیب شده است. این صنعت در پیوند با سیاست‌های داخلی و خارجی در کشور با آسیب‌های بسیاری روبه‌رو بوده است. سیاست‌های خارجی در کشور همواره ما را به سمتی سوق داده که نتیجه آن تحریم بوده و در نبود تعامل با خودروسازان جهانی راهی برای رشد نیافته است. در مورد سیاست‌های داخلی نیز با نبود سرمایه‌گذاری، نبود رقابت و نبود بازار آزاد و راه نیافتن به اقتصاد جهانی و نبود مدیریت درست که در این نوع مدیریت، روابط بر ضوابط ارجحیت پیدا کرده، روبه‌رو هستیم. با وجود این آسیب‌هاست که برای صنعت خودرو همواره یک حاشیه امن ایجاد شده و در یک بازار بسته و محدود قادر به رقابت نشده است. بدیهی است که این صنعت نمی‌تواند عملکرد موفقی داشته باشد و صنعتی پویا باشد که نیازهای روز را پاسخ بدهد. در کنار این مسائل، عوامل اقتصادی، کوچک شدن حجم بازار و کاهش قدرت خرید مردم، نبود ثبات قیمت ارز و بی‌ارزش شدن پول ملی سبب می‌شود که این صنعت قدرت خرید خود را از دست بدهد و اگر بخواهد قیمت را در بازه نگه دارد باید از کیفیت خود بکاهد و خودرویی تولید کند که به لحاظ فناوری و کیفی عقب مانده است.
در دنیا شرکت‌های خودروسازی به سمت خصوصی‌سازی پیش رفته‌اند، بدون شک خصوصی‌سازی نیازمند بسترهایی است که در داخل کشور هیچ‌یک از این بسترها مهیا نشده است. در صنعتی که رانت و مافیای بسیاری نفوذ کرده، اجازه خصوصی‌سازی واقعی به آن نمی‌دهد. امیدواریم اصلاحات اقتصادی و سیاسی لازم برای خصوصی‌سازی واقعی فراهم شود. علاوه بر این به همراه این تغییرات باید زیرساختار فرهنگی و اجتماعی تغییر پیدا کند تا این صنعت در مسیر کارآمد شدن پیش برود تا درنهایت در مسیر خصوصی شدن قرار بگیرد.
تا زمانی که یک سند استراتژیک در صنعت خودرو تدوین نکنیم و در این سند برای این صنعت استراتژی مشخص نداشته باشیم که این صنعت در چه بازه زمانی، به کدام سمت حرکت خواهد کرد، کلی‌گویی ما را به هیچ مقصد مشخصی که در آن خودروی باکیفیت تولید کنیم، پیش نخواهد برد.
باید براساس این سند مشخص کنیم که در کمیت، کیفیت و تنوع تولید خودرو به کجا خواهیم رسید و در راستای همکاری‌های جهانی، استفاده از فناوری‌های روز و توانمندی‌های داخلی در کجا قرار خواهیم گرفت. این تحولات در چه مدت زمانی طی خواهد شد و براساس روند جهانی ما در کجا قرار خواهیم گرفت و چگونه قادر خواهیم بود که فاصله خود را با روند جهانی کاهش دهیم.
در چنین شرایطی تا زمانی که ما در تحریم به‌سر می‌بریم و به اقتصاد آزاد جهانی راه نداریم و از سوی دیگر تا زمانی که بازار ما مهندسی شده است و خودروسازان دولتی 75 تا 80درصد سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند، صنعت خودروسازی ما در همین وضعیت فعلی خود باقی خواهد ماند. باید براساس استراتژی مشخص بتوانیم به سمت ارتقای کیفیت و تعامل با جهان پیش برویم که در دل این استراتژی است که امنیت سرمایه‌گذاری شکل خواهد گرفت چراکه بخش‌خصوصی و سرمایه‌گذاران باوجود احساس امنیت است که به این صنعت ورود پیدا خواهند کرد.
صنعت خودروسازی در ایران معلولی از اتفاقاتی است که روی داده و مدیریتی که در کشور حکمرانی می‌کند. در چنین شرایطی آسیب‌ها در این صنعت به قدری زیاد است که توانایی نگاه کردن به دوردست‌ها را ندارد و تنها با نارضایتی امروز را به فردا می‌رساند. این در حالی است که یک صنعت زمانی موفق است که قاضی اصلی آن، یعنی مصرف‌کننده نهایی به لحاظ کیفی و قیمت از آن محصول رضایت داشته باشد، در غیر این صورت یک صنعت شکسته‌خورده است که حمایت و پشتوانه مردمی را به همراه ندارد.
* کارشناس و مشاور صنعت خودرو
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد