آزموده را آزمودن خطاست

عباس آرگون*- تامین منابع مالی در هر اقتصادی به‌ویژه اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه مهم‌ترین عامل پویایی، رونق و رشد است. اقتصاد ایران به‌طور سنتی در تامین منابع مالی خود بر سیستم بانکی و استفاده از تسهیلات آن تکیه کرده است. بازار سرمایه با دو بازوی بازار سهام و بازار بدهی در گذشته‌های نه‌چندان دور در تامین مالی اقتصاد ملی جایگاهی را از آن خود نکرده بود و بودجه عمرانی دولت با فاصله بسیار نسبت به‌ردیف اول، دومین جایگاه تامین مالی را در اختیار داشت. سرمایه‌گذاری خارجی نیز بنا به دلایل گوناگون تاکنون نتوانسته خود را به‌عنوان یک عامل تامین مالی پایدار به اثبات برساند. هرچند سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه در صنعت نفت و گاز هرازگاهی به‌طورجدی پا به عرصه اقتصاد ایران گذاشته اما از پایداری لازم برخوردار نبوده و با تغییر روندهای سیاسی و دیپلماسی روندی پر‌نوسان یافته است. بازار سرمایه اما در سالیان گذشته جایگاه مناسب‌تری برای خود مهیا کرده و به‌ویژه با تغییر قوانین اصلی ناظر بر این بازار و امکان انتشار اوراق تامین مالی همچون اوراق مشارکت، اسناد خزانه، اوراق اجاره، اوراق مرابحه و سایر اوراق تامین مالی اسلامی به دومین منبع تامین مالی پایدار و باثبات اقتصاد ایران بدل شده است‌، اما طی سال‌های اخیر اعمال برخی از تبصره‌های یک‌شبه و بدون پشتوانه علمی باعث شده این بازار دچار افت ارزش ذاتی شود.
در جدیدترین اقدام می‌توان به تبصره ۸ بندی که از ۲۲ مهر‌ماه لازم‌الاجراست اشاره داشت اگرچه در حال حاضر بسیار زود است که نتیجه‌گیری درخصوص موفقیت یا عدم‌موفقیت این بندها داشته باشیم اما اگر تمامی بندهای ذکرشده در تبصره جدید به سمت شفافیت و عدم ایجاد رانت باشد می‌توانیم ادعا کنیم این تبصره‌ها موفق بوده و شرایط برابری بین سهامداران ایجاد کرده است.
اما مساله این است که چرا ما در کشورمان همواره به دنبال اختراع مباحثی هستیم که سابق بر این کشف‌شده و توسط بسیاری از کشورها مورد آزمون و خطا قرار گرفته است. به نظر می‌رسد در حال حاضر در بازار بورس ایران به دنبال اختراع چرخی است که سال‌های پیش کشف و تمام ضعف‌های آن رفع شده است.
ما باید همسو و همگام با استاندارد و نرم جهانی پیش برویم. در حال حاضر در بازار سرمایه دامنه نوسان بالا و ارزش ذاتی بسیار پایین است. این دو مولفه نشان می‌دهد بخش‌ بزرگی از مسیر دارای خطا و انحرافاتی است.
بنابراین اگر بندهای تبصره فوق در کشورهای توسعه‌یافته پیاده‌سازی شده و عملکرد موفقی داشته می‌توان انتظار داشت عملکرد این بندها در بازار سرمایه ما نیز موفق خواهد شد.
ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مساله در بازارهایی مانند بازار سرمایه که جهانی تلقی می‌شوند استفاده از تجربیات موفق است. نمی‌دانم چرا همسو با کدام رانت و کدام مافیا باید مسائلی که سال‌ها قبل با هزینه‌های هنگفت در کشورهای توسعه‌یافته آزموده شده را تکرار کنیم و بعد از صرف هزینه‌های بسیار سنگین مباحث را در تاریک‌خانه انبار کنیم.
به هر رو باید در زمان لازم‌الاجرا بودن بندها و تبصره‌ها به ضرب‌المثل آزموده را آزمودن خطاست رویکرد دوباره داشته باشیم.
البته در این بین مسائلی نیز وجود دارد که نیازمند آزمودن و بومی‌سازی در کشور ماست. انجام این‌گونه مباحث باید به صورت تدریجی و پله‌پله‌ای اجرا شود تا سهامداران را به چالش نکشاند.
بنابراین باید به جای ایجاد تنش‌های واهی در بازار پایه به دنبال افزایش ارزش ذاتی شرکت‌ها و عمق‌دهی بیشتر به بازارها و افزایش شناورسازی سهم‌ها باشیم.
اجرای پله‌پله‌ای تغییرات می‌تواند راهکار مناسب برای عدم تنش در بازارها تلقی شود.
*عضو نمایندگان اتاق بازرگانی تهران