25 - 09 - 2024
آخرین نفس‌های صلح در خاورمیانه
سایه سیاه جنگ بر سر منطقه سرخ خاورمیانه
عرفان ناظریه- در حالی که هنوز منازعات جاری در سرزمین زیتون (غزه) پایان نیافته و روز‌به‌روز بر شدت و حدت جنگ در این باریکه افزوده می‌شود، بدخیم شدن مجدد زخم دیرینه‌ای که میان اسرائیل و حزب‌الله است، محیط امنیتی خاورمیانه را بیش از پیش در آستانه وضعیتی خطرناک قرار می‌دهد. در واقع رفتارها و کنشگری‌های تل‌آویو در جنوب لبنان که با ادعای ایمن‌سازی قسمت‌های شمالی اراضی اشغالی صورت می‌گیرد، بیش از هرچیزی، عامل بالاگرفتن درگیری‌ها و پیش بردن منطقه به سوی جنگی فراگیر شده و سیگنال شکل‌گیری جبهه‌ای جدید را می‌دهد.
به همین منظور می‌توان اقدامات تل‌آویو در این خصوص را در دو سطح تاکتیکی (کوتاه‌مدت) و استراتژیک (بلندمدت) مشاهده و بررسی کرد. به طوری که در سطح نخست، اسرائیل می‌خواهد تا با طراحی و اجرای اقدامات متقابل و ایجاد اهرم توازن به وسیله ناامن‌سازی سرزمین‌های جنوبی لبنان به ناامن شدن بخش‌های شمالی خود پاسخ دهد. از طرفی دیگر و در سطح تحلیل راهبردی نیز می‌توان به عزم سران و رجال اسرائیل برای پایه‌ریزی مقدمات شروع عملیات احتمالی زمینی به جنوب لبنان و پیگیری سیاست‌های تهاجمی‌تر اشاره کرد.
محاسبات امنیتی اسرائیل
در ادامه ایده پیشتر ذکر شده و با توجه به شواهد موجود میدانی، به نظر می‌رسد که از طرفی اسرائیل قصد دارد تا پیش از اینکه وارد هرگونه جنگ مستقیم احتمالی (جنگ به مفهوم عرفی و کلاسیک آن) با حزب‌الله شود، با پیش بردن سیاست ناامن‌سازی جنوب لبنان، حزب‌الله را از فعالیت‌های خود در شمال اراضی اشغالی باز دارد بنابراین سخن به گزاف نبردیم اگر بگوییم که اقداماتی همچون حمله به اماکن غیرنظامی، شهرک‌ها و روستاهایی که کاربری مسکونی دارند، در کنار اقدامی همچون منفجر کردن پیجرها و برخی دیگر از وسایل الکترونیکی در راستای ایده مطرح شده در جمله قبلی تحلیل می‌شود. به تعبیری دیگر، تل‌آویو بر آن است تا با ایجاد فضای متشنج روانی و بالا بردن هزینه زندگی در جنوب لبنان از منظر امنیتی، ساکنان آن را وادار به ترک مناطق مورد نظر کند.
در همین راستا دو روز پیش بود که به گفته مقامات مربوطه لبنانی، تل‌آویو دست به انجام مرگبارترین حمله دوران معاصر خود در جنوب لبنان زده است. به گفته وزارت بهداشت لبنان در حملات هوایی روز دوشنبه اسرائیل به مناطق جنوبی این کشور، 558نفر جان خود را از دست داده‌اند که دست‌کم ۳۵ تن از آنها را کودکان تشکیل می‌دهند. همچنین از طرفی دیگر نیز، یورونیوز به نقل از یک مقام لبنانی در این‌باره گفت که این بالاترین تلفات جانی روزانه در این کشور از زمان جنگ داخلی ۱۹۹۰-۱۹۷۵ میلادی بوده است. البته در کنار این سیاست، اقدام دیگری نیز برای بازداشتن حزب‌الله از اجرای عملیات در شمال اراضی اشغالی صورت می‌گیرد و آن هم ترور فرماندهان بلندپایه، میانی و میدانی این سازمان است؛ اقدامی که البته از عینکی به غیر از بالا بردن هزینه جنگ برای حزب‌الله هم می‌توان به آن نگاه انداخت.
سودای استراتژیک تل‌آویو و نظم جدید منطقه
از طرفی دیگر، سلسله اقدامات اسرائیل را باید از زاویه‌ای متفاوت نسبت به دیدگاه قبلی هم نگریست. در واقع جدای از فوریت‌های کوتاه‌مدتِ امنیتی تل‌آویو، باید به اهداف و تفکرات بلندمدت آن نیز توجه داشت. در همین راستا یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که در امتداد جنگ غزه در این نزدیک به یک سال اخیر مشاهده می‌شود، تلاش و خواست اسرائیل برای کسب منافع استراتژیک در پرتو بازآرایی نظم و مناسبات موجود منطقه‌ای در خاورمیانه است. به تعبیری، رفتارها و همچنین برخی از گفتارهای مقامات فعلی و سابق اسرائیلی حکایت از این سناریوی احتمالی دارد که تل‌آویو بر آن است تا با پیگیری راهبرد «فتح گام به گام»، شرایط منطقه را به نفع خود تغییر دهد.
در همین راستا دو روز پیش رونی مزراحی، مقام سابق اسرائیلی و از نزدیکان بنیامین نتانیاهو، طی اظهاراتی در تلویزیون عبری 14 اسرائیل گفت «کاری که ما امروز در لبنان انجام می‌دهیم را می‌توانیم پس از آن در اردن نیز انجام دهیم.» وی در ادامه صحبت‌های خود مدعی شد که اسرائیل می‌خواهد تاسیسات زیربنایی کشورهای متخاصم خود را نابود کند و از نظر او این امر شدنی است. سخنانی که نشان می‌دهد در نظر برخی از طیف‌های سیاسی اسرائیلی مخصوصا جریان راست‌افراطی، چنین دیدگاهی وجود داشته و همچنین شواهد میدانی هم تا حدودی بر آن صحه می‌گذارد بنابراین می‌توان به قضایای لبنان از این حیث هم نگاه کرد که ترور فرماندهان حزب‌الله در سطوح مختلف و همچنین آسیب‌رسانی به لوازم، تجهیزات و زیرساخت‌های ارتباطاتی در مناطق مورد نظر، در کنار ایجاد فضای متشنج روانی، در راستای پایه‌ریزی شرایط و مقدمات تهاجم زمینی به جنوب لبنان نیز تلقی شود.
آینده منازعات
به هرحال باید در نظر داشت که چنین اقداماتی از طرف حزب‌الله نیز بی‌پاسخ نمانده و با وجود تلاش‌های تل‌آویو برای بازداشتن این سازمان از اجرای عملیات در شمال اراضی اشغالی، کماکان نیروهای این سازمان به انجام این امر مبادرت می‌ورزند. به طوری که در آخرین مورد آنها، دو روز گذشته بود که حزب‌الله نه‌تنها شمال اسرائیل بلکه مناطق مرکزی آن را هم نیز با موشک‌های خود هدف قرار داد. با این همه معلوم نیست که هر دو طرف می‌خواهند سطح و عمق تنش‌ها را تا کجا ادامه داده و آینده نبرد خود را در چه افقی ترسیم کنند؛ نبرد و منازعه‌ای که در صورت فراگیر شدن پای دیگر بازیگران منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای را به آن باز کرده و تاثیرات مهمی بر نظم کنونی و محیط امنیتی خاورمیانه می‌گذارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد