آتش بنزین در بورس

افزایش قیمت سوخت در روزهای پایانی آبان ماه باعث به‌هم‌ریختگی روال عادی بازارهای موازی شده است. برخی از این بازارها همانند مسکن به علت تاثیرپذیری‌ میان‌مدت همچنان روال عادی خود را طی می‌کنند اما بازار ارز، سکه و بازار سرمایه از ابتدای دونرخی شدن سوخت روزهای پر از سردرگمی، هیجان و رخوت و سکون را می‌گذرانند. نبود مسیر روشن کوتاه‌مدت همگام با نبود زیرساخت‌ها باعث شده بازار سرمایه طی روزهای اخیر با دریافت سیگنال‌های هیجانی و رخوتی شاهد دو رفتار بسیار متفاوت باشد اما جدای از افزایش قیمت سوخت به نظر می‌رسد محدودیت‌های اینترنتی نیز باعث به‌هم‌ریختگی بیشتر این بازار شده است .
شوک حاصل از دونرخی شدن سوخت
بعد از دونرخی شدن سوخت این بازار تحت تاثیر شرایط ابهامی وارد فاز فروش شد اما روند فروش نمادها طی روزهای اخیر با توجه به گستردگی اعتراضات گسترده‌تر شده و بخش بزرگی از متقاضیان عادی در شکل فروشنده وارد این بازار شدند .
اما شاید اولین شوک بازار سرمایه از دونرخی شدن سوخت مربوط به افزایش نرخ ارز باشد. اگرچه طی روزهای اخیر در اکثر ساعات کاری سایت صرافی ملی که منبع قیمت‌گذاری دلار و یورو در بازار ارز محسوب می‌شده قابل‌دسترس نبوده اما سیگنال‌های حادث از کف بازار تهران باعث شد بیشتر متقاضیان به تابلوهای نماد نگاهی نگران همراه با سردرگمی داشته باشند .
بر این اساس شاخص کل بورس تهران دوشنبه ۲۷ آبان با ثبت رشد کم‌رمق ۳۸۵ واحدی (معادل ۱۳/ ۰ درصدی) به عدد ۳۰۲ هزار و ۷۲۶واحد رسید. این در حالی است که قبل از شروع اعتراضات و دونرخی شدن سوخت شاخص کل سه‌شنبه هفته گذشته ۲۱آبان بالای ۳۰۶ هزار واحد بود و در مجموع هفته گذشته شاخص کل بورس و این رقم در چهارشنبه هفته گذشته یعنی آخرین روز معاملات بازار سرمایه هفته گذشته به رقمی در حدود ۳۰۷ هزار واحد رسید .
حال به نظر می‌رسد اختلالات ارزی، افزایش اعتراضات مدنی، ابهامات متعدد در خصوص دونرخی شدن سوخت و نبود اطلاعات جامع به علت قطع اینترنت بزرگ‌ترین دلایل برای ریزش پنج هزار واحدی بوده است .
اما شاید عامل اصلی سقوط شاخص کل بورس اعتراضات باشد. در حال حاضر بخش اعظمی از شهروندان توجیهات مسوولان را در خصوص دلایل افزایش نرخ سوخت قابل‌قبول ندانسته و نگرانی‌های متعددی در خصوص درآمد حاصل از این اختلاف قیمت دارند. دولت همواره با بیان اینکه با کسری بودجه روبه‌رو است به دنبال تامین عایدی به شکل پایدار بود که برای رسیدن به این بودجه، دو راهکار افزایش نرخ سوخت و مالیات بر عایدی سرمایه را مدنظر قرار داده و در گام نخست به‌صورت یکباره قیمت سوخت را افزایش داد.
بر اساس اعلام دولت ۴۰ تا ۵۰ هزارمیلیارد تومان از افزایش قیمت بنزین در اختیار دولت قرار خواهد گرفت که به ادعای خود دولت همه این درآمد‌ها وارد سبد شهروندان خواهد شد که بدون تردید این مورد می‌تواند در افزایش نقدینگی‌های سرگردان در کشور موثر باشد. نباید فراموش شود همواره همزمان با افزایش نقدینگی در کشور تورم عمومی به ‌شدت افزایش می‌یابد و افزایش تورم عمومی در غیاب تولید می‌تواند تمامی بازارها را به چالش بکشاند .
اما چنانچه ذکر شد اگر قرار نیست دولت درآمدی از اختلاف قیمت دونرخی سوخت داشته باشد برای کسری خود راهکاری جز اجرای طرح اخذ مالیات از عایدی سرمایه نخواهد داشت که این اتفاق به ‌هیچ‌ عنوان سیگنال خوبی برای بازار سرمایه محسوب نمی‌شود و بدون تردید تمامی این عوامل باعث خواهد شد اقتصاد کشور بسیار شکننده شود.
در این میان مسوولان مدعی هستند که اقدامات نظارتی دقیقی برای تثبیت قیمت‌ها در نظر خواهند داشت که در این خصوص باید گفت بازار همواره ضوابط خود را دارد و رفتارهای تحکمی نمی‌تواند در این قضیه موثر باشد. درثانی به نظر می‌رسد دولت ایمانی به تاثیر اختلاف قیمتی بنزین ۱۰۰۰ تومان به ۱۵۰۰تومانی ندارد چراکه لحاظ این اختلاف می‌تواند تاثیر تورمی در جامعه بگذارد .
تاثیر قیمت بنزین در پالایشی‌ها
به‌طور مشخص گام اول تاثیر دونرخی شدن سوخت را می‌توان در افزایش نمادهای پالایشی دید. این مورد را در همان روز اول شروع بازار سرمایه یعنی ۲۵ آبان‌ماه به ‌وضوح دیدیم. در این روز برترین گروه ‌صنعت بازار، پالایشی‌ها بودند و نمادهای شتران، شپنا و شبندر، بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل گذاشت اما به گفته کارشناسان این صنعت، این رشد هیجانی و التهابی است چراکه شرکت‌های پالایشی پیش ‌از این در صورت‌های مالی خود، افزایش قیمت بنزین متناسب با افزایش قیمت ارز، نوسانات قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی را دیده بودند. به همین دلیل می‌توان گفت که توجه بازار در این دقایق به سهم‌های پالایشی، یک هیجان کاذب و زودگذر باشد.
اما آنچه در این مورد مهم به نظر می‌رسد رشد قیمت گازوییل به ‌واسطه قیمت بنزین است. اگر گازوییل افزایش پیدا کند اکثر نمادهای با افزایش تولید و حمل‌ونقل شاهد افزایش قیمت شده و از آنجا ‌که این افزایش از سوی متقاضیان واقعی مطلوب ارزیابی نخواهد شد از سوی متقاضیان خرید نماد مورد استقبال قرار نخواهد گرفت. به ‌طور مثال گروه سیمانی و مصالح ساختمانی به‌شدت متاثر از این وضع خواهد شد چرا که هزینه‌های حمل‌‌ونقل به‌ شدت افزایش پیدا خواهد کرد. از طرف دیگر صادرات زمینی محصولات فولادی هم تحت‌الشعاع افزایش نرخ سوخت قرار خواهد گرفت و بهای تمام‌‌شده محصول نهایی افزایش پیدا خواهدکرد. همچنین شرکت‌های پیمانکاری و دیگر شرکت‌هایی که با مساله حمل‌ونقل طرف هستند، از افزایش احتمالی نرخ گازوییل تاثیر خواهند گرفت.
آینده بازار بورس در دستان سهام گروه‌های کالایی بزرگ
از ابتدای افزایش قیمت نرخ سوخت بیشتر حقیقی‌ها در شکل فروشنده و بیشتر حقوقی‌ها در شکل خریدار و فروشنده برآمدند اما آنچه از ابتدای نوسانات به‌صورت پایدار نقش خود را ایفا کرده سهام گروه‌های کالایی بزرگ است. در حال حاضر بازار نشان می‌دهد سهام فلزات اساسی و شیمیایی از تنش‌های فروش و خرید دور مانده و به نظر می‌رسد عدم ریزش بیشتر شاخص بازار سهام به دلیل پایداری همین نمادها باشد .
بنابراین به نظر می‌رسد تحت تاثیر دونرخی شدن سوخت و ارز در روزهای آتی شاهد افزایش در اکثر گروه‌های کالاهای بزرگ همانند فلزات، گروه‌های خودرویی و بانکی باشیم. چنانچه آمارها نشان می‌دهد در ۲۸ آبان ماه با رشد تقریبا ۱۴۰۰ واحدی شروع به کار کرد. گروه‌های خودرویی و بانکی در این روز پیشتاز نمادها بودند .
به هر روی به گفته کارشناسان بازار سرمایه در روزهای آتی گروه‌های صنایع خودرو، شیمیایی، بانکی، مواد دارویی، فلزات اساسی، سیمان و کانه غیرفلزی در لیست برترین‌ها قرار خواهند گرفت. اما به باور این عده نیز در صورت تداوم اعتراضات، افزایش قیمت گازوییل و اخذ مالیات بر عایدی سرمایه رشد این گروه‌های سنگین نیز با کاهش روبه‌رو خواهند شد .
اختلالات ارزی با بازار سرمایه چه کرد
از ابتدای روز کاری این هفته یعنی ۲۵ آبان ماه بازار سرمایه تحت تاثیر اختلالات ارزی شاهد دو رویکرد در نمادهای صادراتی و وارداتی بود. بر اساس ارقام به دست آمده روز شنبه هم‌زمان با افزایش اعتراضات قیمت ارز ۵/۳ درصد رشد و از مرز ۱۲ هزار و ۴۰۰ عبور کرد .
به‌طورکلی افزایش نرخ ارزبر بازار سرمایه دارای دو رویکرد مثبت و منفی است. افزایش نرخ ارز در نمادهایی که بنیاد صادراتی دارند همواره با افزایش تقاضای خرید روبه‌رو می‌شود. تجربه نشان داده هم‌زمان با رشد نرخ ارز صنایع صادرات محور همچون پالایشی‌ها، فلزات اساسی، کانه‌های فلزی و پتروشیمی‌ها هستند که نرخ‌های آنها معمولا با قیمت‌های جهانی حرکت می‌کند با استقبال بالایی از سمت بخش تقاضا روبه‌رو می‌شوند و گرایش به خرید این نمادها همواره رفتار هیجانی سرعتی است. اما از سوی دیگر صنایع وارداتی مانند نمادهای خودروسازی، غذایی، دارویی و حمل‌ونقلی‌ها که وابستگی تامی با واردات مواد اول دارند با افزایش نرخ دلار با کاهش تقاضا روبه‌رو می‌شوند و در این نمادها بخش تقاضای غیرحرفه‌ای شروع به فروش نمادهای خود می‌کنند .
از نگاه کارشناسان افزایش نرخ دلار باعث افزایش بازار سرمایه به‌صورت غیرواقعی و بی‌بنیان می‌شود چراکه ذات شرکت‌های این نمادها با تنش‌های ارزی نوسان پیدا می‌کند اما همواره دیده ‌شده با افزایش نرخ ارز شاخص کل بازار سرمایه افزایش می‌یابد. اما اینکه روال کنونی به ماه‌های دیگر تسری پیدا کند باید در انتظار آرامش اعتراضات مدنی باشیم. به‌طور یقین اگر اعتراضات و قطعی اینترنت ادامه‌دار باشد بازار سرمایه روی خوشی به نوسانات ارزی نشان نخواهد داد .
اما در این ‌بین نباید از سیگنال‌های واردشده از صادرات بنزین مازاد این طرح غافل ماند. به باور کارشناسان افزایش نرخ سوخت شاید در مقطع کوتاه دادرس نمادهای سوختی بازار سرمایه باشد اما در کل این افزایش با تاثیر مستقیم بر قیمت تمام‌شده و افزایش نرخ تورم اثرگذرای منفی بر این بازار خواهد داشت .
بنابراین در جمع‌بندی تاثیر ارز بر بازار سرمایه باید گفت اگر افزایش نرخ ارز ادامه داشته باشد در ماه‌های آتی در بازار سرمایه شاهد رفتاری همانند رفتار تابستانی خواهیم داشت یعنی همزمان با افزایش نرخ ارز شاخص کل بازار سرمایه ارتقا یافته و تقاضا برای خرید نمادهای صادراتی از سوی بازیگران هیجانی افزایش خواهد یافت .
بازار سرمایه در روزهای آتی
چنانچه گفته شد بازار سرمایه در روزهای آتی در صورت تداوم رشد نرخ ارز و اعتراضات در گام اول شاهد رشد در شاخص و معاملات بخش خرید خواهد شد این رشد می‌تواند ناشی از محصولات مرتبط با صادرات باشد اما اگر رشد قیمت بنزین به بخش گازوییل تسری پیدا کند و دولت در اقدام بعدی به دنبال اجرایی کردن اخذ مالیات از عایدی سرمایه باشد شاهد کاهش تقاضای خرید در بیشتر نمادهای داخلی خواهیم بود.
البته اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در برهه کنونی و بعد التهاب و تنش‌های هیجانی توسط سهامدار حقیقی می‌تواند سد راه رشد بازار سرمایه باشد و بازاری که همگان منتظر بودند بعد از رشد روزافزون در تابستان به رقم ۳۳۰ هزار
واحدی برسد.
بنابراین درمجموع می‌توان گفت در روزهای آتی سایه تهدید و ابهام بر بازار سرمایه سنگین‌تر شده و تصمیم‌گیری برای خرید و یا فروش کاملا هیجانی خواهد بود.