آب رفت حیات تعاونی‌ها

مهر- موضوع سهم ۲۵ درصدی تعاونی‌ها در اقتصاد از برنامه پنجم توسعه و حتی پیش از آن مطرح بوده است. برنامه ششم هم به پایان رسید و برنامه هفتم به‌زودی وارد فاز اجرایی می‌شود، اما همچنان این عدد از سوی دولتمردان در حال تکرار است در حالی که سهم تعاونی‌ها امسال به عدد ۶ درصد رسید. به نظر می‌رسد این عدد، رقم رویایی و آرمانی است که با واقعیت فاصله زیادی دارد. چرا سیاست‌ها در اجرا به هدف دست نمی‌یابند؟ چالش‌های پیش‌روی تحقق سهم ۲۵ درصدی بخش تعاونی‌ها در اقتصاد چیست؟
بعد از پایان دولت سیزدهم صحبت کنیم
سید صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به این پرسش که چرا مدت‌هاست موضوع سهم ۲۵ درصدی تعاونی‌ها در اقتصاد مطرح اما محقق نشده است، به مهر گفت: بله، متاسفانه سال‌هاست که تلاش می‌شود سهم تعاونی‌ها در اقتصاد به ۲۵ درصد برسد، اما تا امروز محقق نشده است. بخشی از چرایی این موضوع ریشه فرهنگی دارد که ما باید تعاون با یکدیگر را افزایش دهیم.
وی افزود: فرهنگ و مقوله تعاون باید به احسن وجه ترویج و مشکلاتی که وجود دارد ترمیم شود.
وی ادامه داد: مشکل دیگر منابع مالی است که باید به میزان نیاز تامین شود تا به آن نگاه وسیعی که در حوزه اقتصاد تعاونی وجود دارد، دست یابیم.
وزیر تعاون در پاسخ به این پرسش که این موضوع همیشه مطرح بوده چرا تا به امروز همچنان تکرار عدد می‌شود، گفت: در حال تلاش هستیم اگر محقق نشد بعد از دوره درباره آن صحبت می‌کنیم.
مرتضوی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه پیش‌بینی می‌شود در دوره فعلی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چقدر از این عدد محقق شود، اظهار کرد: نمی‌توان پیش‌بینی کرد. تلاش می‌کنیم تا بتوانیم عدد فعلی را افزایش دهیم.
آب رفت حیات تعاونی‌ها
در ادامه رضا وفایی‌یگانه معاون اقتصادی و کسب‌و‌کار اتاق تعاون ایران درباره چگونگی تحقق سهم ۲۵ درصدی تعاونی‌ها در اقتصاد گفت: در حال حاضر بیش از ۲۰۰ هزار تعاونی در کشور ثبت شده که از این تعداد بیش از ۱۰۰ هزار تعاونی فعال هستند. دلیل این تفاوت در اعداد این است که برخی تعاونی‌ها پروژه‌محور بوده و در مقطعی تشکیل شده و پس از پایان پروژه فعالیت این شرکت‌های تعاونی نیز به پایان می‌رسد. بنابراین اگر اختلافی وجود دارد بخشی از آن به این مساله بر‌می‌گردد.
وی افزود: پس از سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و تاکید داشتن بر فعالیت بخش تعاون در اقتصاد که در برنامه پنجم توسعه مطرح شد، موضوع مورد پیگیری قرار گرفت اما در یک دهه گذشته شرکت‌های تعاونی مغفول ماندند و به فراموشی سپرده شدند، به طوری که در سال ۱۳۹۱ بیش از ۱۳ هزار تعاونی در کشور تشکیل شد که این عدد سال به سال کوچک‌تر شده و در نهایت در سال ۱۳۹۹ کمتر از ۳ هزار شرکت تعاونی در کشور شکل گرفتند.
وی تصریح کرد: در دولت سیزدهم دوباره باور به تعاونی و فعالیت شرکت‌های تعاونی برجسته شد و مورد توجه قرار گرفت. وفایی‌یگانه در پاسخ به این پرسش که تشکیل تعاونی‌ها براساس چه رویکرد و الزامی است، گفت: در حال حاضر سهم بخش تعاون در اقتصاد حدود ۶ درصد است. هدفگذاری آن از قانون پنجم توسعه (۱۳۹۴-۱۳۹۰) انجام شده است.
معاون اقتصادی و کسب‌و‌کار اتاق تعاون ایران ادامه داد: فرصت‌های زیادی برای تشکیل تعاونی‌ها در قالب‌های مختلف وجود دارد. البته لزوما تعداد تعاونی‌ها مطرح نیست و بازدهی و کیفیت فعالیت‌ها اهمیت بیشتری دارد. ویژگی تعاونی براساس آنچه در قانون آمده، شرکت‌های تعاونی تشکیل می‌شوند تا به اعضا خدمات با کمترین هزینه ارائه دهند. بر این اساس تعداد این شرکت‌های تعاونی در کنار بازدهی آنها مهم است.
مزیت تعاونی‌ها چیست؟
این مقام دولتی درباره مزیت‌های شرکت‌های تعاونی گفت: یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم ساخت یک میلیون مسکن در سال است. شرکت تعاونی مسکن می‌تواند در این راستا کمک‌کننده به دولت باشد.
وی اظهار کرد: بسیاری از نهادها و سازمان‌ها به دنبال تامین مسکن کارکنان خود هستند و به جرأت می‌توان گفت براساس تجربیات موفق جهانی اگر کارکنان یک مجموعه در کنار هم قرار گیرند گام به گام جلو رفته و می‌توانند به هدف که تامین مسکن است دست پیدا کنند یا هر مشکل دیگری که وجود دارد با کنار هم قرار گرفتن کارکنان به عنوان اعضای یک شرکت تعاونی راحت‌تر می‌توانند چالش‌ها را حل‌و‌فصل کنند. مهم‌ترین دستاوردهای دانشجویان تخصص آنها است. این قشر می‌توانند در قالب شرکت تعاونی کسب‌و‌کار تجاری راه‌اندازی کنند.
وفایی یگانه درباره آمار شرکت‌های تعاونی فعال در حوزه‌های مختلف عنوان کرد: در حال حاضر تقریبا ۲۶ درصد از شرکت‌های تعاونی در کشور در حوزه خدمات فعالیت دارند. حدود ۲۵ درصد در بخش کشاورزی، ۲۱ درصد در صنعت و معدن، ۹ درصد در حوزه تامین و توزیع و برخی هم در بخش‌های حمل‌و‌نقل، مسکن و… فعال هستند.
گردش مالی شرکت‌های تامین و توزیع
معاون اقتصادی و کسب‌و‌کار اتاق تعاون ایران درباره نقش کمرنگ تعاونی‌های بخش تامین و توزیع در بین شرکت‌های تعاونی گفت: در حوزه تامین و توزیع شاید آمار پایین باشد، اما ترنور مالی این سهم را متفاوت کرده و گردش مالی آن بالاست. به عنوان مثال ۱۰۰ تولیدکننده گردهم، یک شرکت تعاونی در حوزه خدمات تشکیل می‌دهند که حوزه توزیع را پشتیبانی می‌کنند. بنابراین اگر منابع مالی هم لحاظ شود این سهم‌ها در شرکت‌های تعاونی متفاوت می‌شود.
وی درباره شرکت‌های تعاونی در حوزه صادرات گفت: در حال حاضر شرکت مدیریت صادرات در بخش تعاون فعالیت دارد که فلسفه شکل‌گیری آن در قانون ایجاد بستر صادرات کالاها برای اعضا با پایین‌ترین هزینه است. محصولات به شکل امانی دریافت یا خریداری و صادر می‌شوند. چندین تولیدکننده این شرکت تعاونی را تشکیل داده‌اند تا محصولات را به بازار مصرف برسانند.
وفایی یگانه با بیان اینکه شرکت‌های تعاونی عضومحور هستند، گفت: در شرکت‌های تعاونی هر فرد یک رای دارد، اما در شرکت‌های سهمی هر عضو براساس آورده‌ای که دارد حق رای داشته و سخن می‌گوید.
ایجاد دفتر تجاری ایران در مسکو
معاون اقتصادی و کسب‌و‌کار اتاق تعاون ایران در ادامه سخنان خود اظهار کرد: در کنار این شرکت‌ها، اتاق تعاون ایران هم اقداماتی برای تسهیل صادرات داشته که یکی از آنها ایجاد دفتر تجاری ایران در مسکو است. این دفتر سال گذشته در روسیه راه‌اندازی شد و تعاون‌گران می‌توانند از این بستر بهترین بهره‌برداری هم برای صادرات کالاهای خود و هم واردات تجهیزات و تکنولوژی‌های مورد نیاز را داشته باشند. علاوه بر این اتاق تعاون اعلام آمادگی کرده تا در سایر کشورها از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم دفتر تجاری راه‌اندازی کند.
وی تصریح کرد: رایزن اقتصادی، فردمحور است اما دفاتر تجاری ساختارمحور است در نتیجه عملکرد بهتری می‌توانند داشته باشند.
تسهیل ورود ایران به بازار جهانی
وفایی یگانه با اشاره به عضویت اتاق تعاون ایران در اتحادیه جهانی تعاون گفت: سال گذشته اتاق به عنوان نماینده ایران به عضویت اتحادیه جهانی تعاون (ICA) درآمده که ۱۳۰ کشور عضو این اتحادیه هستند. عضویت ایران سبب شده تا دسترسی کشور به بازار جهانی تسهیل شود.
وی با اعلام اینکه به زودی رییس هیات‌مدیره اتحادیه جهانی تعاون به ایران سفر خواهد کرد، ادامه داد: تاکید بر فعالیت تعاونی‌ها به دور از فضای سیاسی است و به این ترتیب در مقاطعی که کشور دچار تحریم می‌شود می‌توانیم ارتباطات مستمر خود را با بازار جهانی حفظ کنیم.
معاون اقتصادی و کسب‌و‌کار اتاق تعاون ایران در پایان با بیان اینکه دولت برای بهبود مدیریت سهام عدالت آن را به شرکت تعاونی واگذار کرده است، گفت: اگر شرکت تعاونی سهام عدالت را به مجموع شرکت‌های تعاونی کشور اضافه کنیم در حال حاضر ۵۵ میلیون نفر از جمعیت ایران عضو تعاونی‌ها هستند.
دستور کار احیای ۸۸۸ تعاونی روستایی
۷۰ درصد امنیت غذایی کشور از سوی روستاییان تامین می‌شود. شرکت‌های تعاونی روستایی می‌توانند بخشی از سهم ۲۵ درصدی اقتصاد را تامین کنند. سیدامیرحسین مدنی معاون توسعه روستایی و مناطق محروم و عشایر ریاست‌جمهوری در پاسخ به این پرسش مهر که آیا معاون توسعه روستایی در حوزه فعال شدن شرکت‌های تعاونی روستایی برنامه‌ای دارد، گفت: تفاهمنامه‌ای بین معاونت توسعه روستایی ریاست‌جمهوری با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به امضا رسیده که ۸۸۸ تعاونی تعطیل و نیمه‌تعطیل را احیا کنیم. این امر در حال پیگیری است.
وی افزود: موضوع شرکت‌های تعاونی روستایی هم چون متولی‌ای به نام سازمان تعاون روستایی دارد بنا داریم هم‌افزایی شکل گیرد. از این رو از شرکت‌های تعاونی روستایی برای شرکت در نمایشگاه «روستاآباد» دعوت شد و در غرفه‌های متعدد به ارائه محصولات می‌پردازند.
مدنی ادامه داد: با توجه به اهمیت تعاونی‌ها و تاکیدی که مقامات کشوری بر فعالیت شرکت‌های تعاونی‌ها دارند امیدواریم روستاییان را بیشتر و جدی‌تر به این سو هدایت کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که شرکت‌های تعاونی روستایی بیشتر در کدام حوزه فعالیت دارند، گفت: در حال حاضر شرکت‌های تعاونی فعال در شبکه توزیع برای کاهش واسطه‌ها و رسیدن محصول با قیمت مناسب به دست مصرف‌کننده اهمیت ویژه دارند، از این رو هر چه بتوانیم بازار را با تجمیع شرکت‌های تعاونی رونق دهیم فعالیت‌ها اقتصادی‌تر خواهد شد.
این مقام مسوول تاکید کرد: تجمیع آنها برای اینکه بازارهای بهتری داشته باشند بیشتر به اقتصاد روستا کمک می‌کند. امیدواریم تا پایان سال بتوانیم عدد مناسبی در حوزه احیای شرکت‌های تعاونی ارائه دهیم.