9 - 09 - 2021
نسل متخصصان کمسواد
گروه جامعه- گسترش و همهگیری ویروس کرونا در ماههای گذشته آسیبهای زیادی را به بخشهای مختلف اجتماعی، بهداشتی، روانی و اقتصادی وارد کرده است. اگرچه با کاهش مراودات اجتماعی و انتخاب گزینههای آنلاین، برخی مشاغل اینترنتی با رشد تقاضا و گردش مالی مواجه بودهاند، اما در مقایسه با جوانب دیگر، بیماری کووید۱۹ و سویههای جدید کرونا، در مجموع بسیاری از مشاغل را در سطح جهان تعطیل کرده و یا از رونق انداخته است. این وضعیت باعث رشد شاخصهای منفی اقتصادی از جمله بیکاری، تورم و کاهش تولید ناخالص ملی در بسیاری از کشورها شده است.
در حوزه آموزش حضوری، به ویژه در بخش مدارس ضربات و آسیبهای کرونا بسیار جدیتر و درازمدتتر نمود داشته است. تعطیلی مدارس حضوری و به دنبال آن کاهش میزان سواد و بهرهوری علمی دانشآموزان اگرچه ممکن است در کوتاهمدت، آشکار نباشد، اما در بلندمدت باعث افت شاخصهای علمی و کاهش کیفیت دانشآموختگان مدارس و دانشگاهها خواهد شد.
این جنبه از زیانهای اقتصادی درازمدت کمتر مورد توجه کارشناسان قرار گرفته و لازم است در محافل علمی و تخصصی به شیوه مناسبی تبیین و راهکارهای کاهش پیامدهای آن تدوین شود. بیشتر متخصصان امور آموزشی و پرورشی بر این عقیدهاند که آموزش غیرحضوری و دوری از محیطهای مدارس، علاوه بر پیامدهای سوء بر سطح سواد و دانش میلیونها دانشآموز، موجب اختلال در رشد فردی، تربیتی و اجتماعی آنان شده و از کارکردهای پرورشی و غیرآموزشی مدارس به طور نگرانکنندهای کاسته است.
محرومیت دانشآموزان از حضور فیزیکی در مدارس باعث اخلال در ارتباطات انسانی و اجتماعی آنها میشود و مهارتهای اجتماعی آنها را کاهش خواهد داد؛ از منظر جسمی نیز نشستن در خانه و کمتحرکی میتواند در میانمدت، پیامدهای جسمی همچون چاقی، اضافهوزن و تغییر سبک زندگی را به همراه داشته باشد که غفلت از آن موجب خسارات بهداشتی زیای خواهد شد.
محرومیت دانشآموزان از حضور فیزیکی در مدارس باعث اخلال در ارتباطات انسانی و اجتماعی آنها شده و مهارتهای اجتماعی آنها را کاهش خواهد داد؛ از منظر جسمی نیز نشستن در خانه و کم تحرکی میتواند در میانمدت، پیامدهای جسمی همچون چاقی، اضافهوزن و تغییر سبک زندگی را به همراه داشته باشد که غفلت از آن موجب خسارات بهداشتی زیای خواهد شد.
از آن سو، پدران و مادران نیز نگرانیها و دغدغههای خاص خود را دارند. در پی همهگیری موج پنجم کرونا به طور مکرر اعلام شد که سن مبتلایان رو به کاهش است و حتی برخی متخصصان اعلام کردند، میزان مراجعه کودکان دارای علائم کرونا رو به افزایش نهاده؛ اگرچه تاکنون کمتر درباره مرگ و میر افراد زیر ۱۸سال (مقطع سنی دانشآموزان) شنیده شده اما درصد مرگومیر کودکان صفر نبوده است؛ تنها در یک مورد ۲۵ تیرماه گذشته رییس بخش عفونی بیمارستان کودکان مفید تهران گفت، در یک سال و نیم گذشته، ۷۷ مرگ در کودکان ناشی از کرونا در این بیمارستان ثبت شده است.
مردادماه امسال نیز رییس بیمارستان کودکان امام حسین(ع) اصفهان با بیان اینکه روزانه حدود ۱۰ کودک مبتلا به کرونا در بیمارستان بستری میشوند، خاطرنشان کرد: آمار بستری و ابتلای کودکان افزایش یافته و هر روز آمار کودکان مبتلا به کرونا در موج پنجم رو به افزایش است. در این میان آنچه باعث نگرانی مضاعف والدین شده، ابتلای برخی کودکان به قارچ سیاه و پیامدهای خطرناک آن است.
در کنار احتمال ابتلای کودکان و دانشآموزان به کرونا به ویژه در سویههای جدید و جهش یافته کرونا، بسیاری از والدین نگران انتقال احتمالی ویروس به خود و و دیگر اعضای خانواده هستند که به واسطه حضور فرزندانشان در مدارس ممکن است رخ دهد.
ارزیابی زیانهای مالی مدارس
در واقع حتی اگر ویروس کرونا هیچ کودک یا نوجوانی را درگیر نمیکرد، مطابق نظر پزشکان، این ویروس میتواند در بدن دانشآموزان نفوذ کرده و از طریق آنها به خانواده، دوستان و آشنایان انتقال یابد.
توجه داشته باشیم در میان بسیاری از خانوادهها افراد مسن، دارای بیماریهای زمینهای و انبوهی از جمعیت غیرواکسینه حضور دارند که ممکن است از طریق دانشآموز خود، درگیر کرونا و عواقبش شوند.
بسیاری از اولیای دانشآموزان در سنین بین۳۰ تا ۵۰ سال قرار دارند که تاکنون نوبت واکسیناسیون آنها نرسیده است و در فرصت کوتاه باقیمانده تا مهرماه، امکان واکسینه کردن همه آنها فراهم نیست؛ همچنین بستگان زیادی در خانوادهها هستند که در سنین ۱۸ تا ۳۰ سال قرار دارند و بازهم تا مهرماه امکان واکسیناسیون آنها وجود ندارد. به این ترتیب به نظر میرسد اتخاذ یک راهبرد میانه و با هدف کاهش آثار مخرب کرونا بر دو پایه مهم اول دبستان و آخر دبیرستان (متقاضیان کنکور سراسری) مناسبتر است.
همچنین با توجه به اینکه وزیر بهداشت دولت سیزدهم اعلام کرده واکسیناسیون جمعیت اصلی هدف کشور تا دهه فجر یعنی بهمنماه تکمیل خواهد شد، میتوان کلاسهای باقی دیگر پایهها را از آن تاریخ به بعد به صورت حضوری برگزار کرد. برای تحقق این راهکار، وزارت آموزشوپرورش میتواند یک یا دو ماه بازگشایی حضوری مدارس را به تاخیر بیندازد تا اولیا و افراد خانواده دانشآموزان پایه اول واکسینه شوند؛ در این فرصت نیز برنامه آموزش آنلاین با جدیت دنبال شود.
خوشبختانه در سیستم ثبتنام همه مدارس کشور، برنامهای اینترنتی و سراسری به نام «سناد» (سامانه نامنویسی اینترنتی دانشآموزان) وجود دارد که در آن مشخصات دقیق اولیا همراه با سن و کد ملی و… ثبت میشود. در صورت لزوم میتوان از این سامانه بهره گرفت و والدین دانشآموزان پایه اول و دوم را شناسایی و برای تسریع در واکسناسیون به وزارت بهداشت ارائه کرد.
به این ترتیب آن بخش از افرادی که عامدانه از تزریق واکسن امتناع میکنند نیز شناسایی شده و هیچ عذری برای عدم حضور فرزندانشان در مدارس و دانشگاهها ندارند و مسوولیت عواقب بهداشتی آن برعهده خودشان خواهد بود.
در واقع آنچه بیش از هرچیز باعث ضررهای اقتصادی کلان در جوامع خواهد شد محدود به تعطیلی کسبوکارهای مرتبط با مدارس نیست و در درازمدت آثار منفی آن در عرصههای مختلف اقتصادی و علمی و فناوری آشکار خواهد شد.
ادامه این وضعیت، جامعه را با نسلی مواجه خواهد کرد که متخصصان و تحصیلکردگانش از سواد لازم برخوردار نبوده و توانایی تولید علم و دانشهای پایهای و زیربنایی را نخواهند داشت؛ از همین رهگذر بسیاری از مشاغل و صنایع تولیدی و خدماتی و بهداشتی آسیب خواهند دید.
اما در کوتاهمدت، تعطیلی مشاغل مرتبط با فعالیتهای روزانه مدارس باعث بیکاری انبوه فعالان مرتبط شده و ضربات اقتصادی زیادی به این اقشار وارد کرده است؛ از فعالان صنایع لوازمالتحریر، کیف، کفش و لباس و فروشندگان آنها تا رانندگان سرویس مدارس، تعمیرکاران و حتی بوفهداران و سرایداران مدارس.
برای داشتن تصویری دقیقتر و واقعیتر از مشاغلی که در یک سال و نیم گذشته از عدم بازگشایی حضوری مدارس، آسیب دیدهاند، لازم است چرخه حضور و فعالیت فیزیکی دانشآموز و معلم را از پیش از ورود به مدرسه تا بعد از تعطیلی ساعات آموزشی بررسی کرد.
در بخش اول این زنجیره، نیازهای نوشتافزاری دانشآموزان است که همه مشاغل مرتبط با آن آسیب دیدهاند. دو روز پیش ۱۵ شهریورماه رییس اتحادیه فروشندگان لوازم تحریر و نوشتافزار تهران، از کاهش ۷۰ درصدی مصرف نوشت افزار در کشور با شیوع کرونا خبر داده و گفته برای رونق بازار لوازمالتحریر نیاز به بازگشایی مدارس و دانشگاهها باهم است.
در واقع این کاهش کلان همراه است با کاهش فعالیت کارخانجات تولیدی، بیکاری کارگران، بیکاری حملکنندگان، توزیعکنندگان و فروشندگان. همین افت فعالیت را میتوان برای صنایع پوشاک، کیف، کفش و لباس حدود ۱۶ میلیون دانشآموز و معلم متصور شد.
در بخش دوم زنجیره حضور فیزیکی درمدارس، ضرر هنگفت رانندگان و شرکتهای حملونقل معلمان و دانشآموزان قرار دارد که با در نظر داشت حدود ۱۱۰ هزار مدرسه در سراسر ایران، میتوان تصور کرد چه تعداد زیادی از رانندگان سرویسهای مدارس و دیگر فعالان ناوگان حملونقل عمومی و خصوصی دچار خسارت یا بیکاری شدهاند.
در حلقه سوم، مواد و تجهیزات مصرفی و لوازم و تجهیزات مدارس است که بخشی از آنها در دو سال تحصیلی گذشته بلااستفاده مانده و طبیعتا نیازی به تعمیر، سرویس یا تعویض آنها نبوده است؛ مانند تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، آب، برق، میز و نیمکتها و…. در این بخش میتوان از تعطیلی ناگزیر بوفههای مدارس هم یاد کرد که شبکه بزرگی از توزیعکنندگان و فروشندگان و حتی تولیدکنندگان صنایع غذایی را متضرر کرده است.
در ساختار اداری بسیاری از مدارس کشور پستهای رسمی خاصی هستند که فعالیتشان تنها با حضور فیزیکی دانشآموزان معنا پیدا میکند؛ اگر بتوان فرض کرد که در سال تحصیلی گذشته، معاونان پرورشی مدارس برخی فعالیتها را در فضای آنلاین دنبال میکردند، اما مشاوران مدارس در کنار متصدیان آزمایشگاه، کارگاه، کتابدار و معاونان اجرایی (دفترداران سابق) در شمار کسانی قرار میگیرند که به بهانه عدم حضور بچهها، یا با حذف پست مواجه شدهاند (در مدارس غیردولتی) و یا از مزایا و اضافهکاری ماهانهشان کاسته شده است.
بخش آخر این زنجیره، به سرایداران زحمتکشی ختم میشود که کار اصلیشان تازه بعد از پایان ساعت درسی آغاز میشود. این قشر عمدتا محروم و کمتربرخوردار، در سال تحصیلی گذشته با بیتوجهی مدیران آموزشوپرورش مواجه شدهاند و احتمالا به همین دلیل بود که تیرماه گذشته تجمع بزرگی را مقابل مجلس شورای اسلامی برگزار کردند.
در کنار این موارد، میتوان از کاهش مراودات اقتصادی مرتبط با فعالیتهای فوق برنامه، جشنهای ملی و مذهبی، اردوهای دانشآموزی، برخی سلف سرویسهای مدارس غیرانتفاعی و بسیاری مشاغل دیگر نام برد که از تعطیلی مدارس متضرر شدهاند.
امید است با افزایش سرعت و شمول واکسیناسیون و همراهی بیشتر مردم در مراعات شیوهنامههای بهداشتی، شاهد بازگشایی حضوری مدارس و بازگشت جریان زندگی در شریانهای علمی، اقتصادی و اجتماعی کشور باشیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد