26 - 06 - 2022
سایه سنگین بحران بر جهان
در آستانه نشست گروه هفت، سران کشورهای صنعتی دنیا باید با بحرانهای غیرقابل پیشبینی مقابله کنند که شکست بر سر یافتن راهحلی برای آن میتواند ناکامی سردمداران هفت اقتصاد برتر دنیا را بیش از پیش به نمایش بگذارد. چالشهای یک سال گذشته در آستانه برگزاری نشست گروه هفت در آلمان هرگز قابل تصور نبود و کسی فکرش را هم نمیکرد که برخی از ثروتمندترین و دموکراتترین کشورهای جهان با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم کنند.
در نشست سال گذشته گروه هفت در انگلیس که نخستین دیدار رهبران این گروه پس از آغاز همهگیری ویروس کرونا به شمار میرفت، مقامات خوشبینی بیشتری نسبت به بهبود وضعیت جهان داشتند.
«سیانان» در این خصوص نوشت: سال گذشته بزرگترین چالش پیش روی جهان، عبور از همهگیری بود، اما از آن زمان تاکنون رویدادهای جهانی بیش از همیشه افزایش یافته و مشخص نیست که گروه هفت کشور اقتصادی بتواند با وجود بحرانهای کنونی و شکافهای عمیق میان کشورهای عضو حتی اهداف سال گذشته را دنبال کند. آن هم در شرایطی که جنگ در اوکراین به بحرانی بیسابقه بدل شده و همزمان تنشهای دیگر نیز در حال شکلگیری است.
این رسانه آمریکایی در ادامه گزارش خود آورده است: طی چند روز آینده که رهبران ژاپن، کانادا، آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و اتحادیه اروپا با میزبانی آلمان با یکدیگر دیدار خواهند داشت با چالشهای بسیاری از جمله قدرت آخرالزمانی هستهای روسیه، ادعاهای قاطعانه چین بر سر تایوان، بحران جهانی غذا، بهای صعودی انرژی، کندی رشد اقتصاد جهانی و بحران هزینههای زندگی بحث خواهند کرد. در این برهه برخلاف سال گذشته آمال و آرزوها برای مقابله با گرمایش زمین به کلافی سردرگم بدل شده و مشکلات زنجیره تامین، امید برای بازگشت به حالت عادی پس از همهگیری کووید را کاهش میدهد.
از همه اینها گذشته بریتانیا که میزبان سال گذشته این نشست بود، تهدید کرده قوانین بینالمللی در مورد توافق برگزیت با اتحادیه اروپا را نقض میکند و بحث بر سر فرستادن پناهجویان به روآندا همچنان داغ است. ناظران بر این باور هستند، هرچند رهبران گروه هفت قادر به حفظ اتحاد خود در برابر بحرانهای کنونی هستند، اما مقیاس بحرانهای در حال ظهور امکان این امر را کاهش داده است.
تحلیلگران عقیده دارند هرچند ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه مقصر تمامی بحرانهای کنونی نیست، اما جنگ غیرقابل توجیه او در اوکراین با بسیاری از بحرانهای در حال ظهور مرتبط است.
بحران غذا
بحران جهانی غذا نمونهای از این موضوع است که میتوان آن را تاحدی نتیجه بروز اختلال در زنجیره تامین جهانی پس از همهگیری ویروس کرونا دانست. اما تاراج گندم اوکراین توسط روسیه و محاصره کشتیهای اوکراینی در دریای سیاه که مانع از رسیدن گندم و سایر محصولات کشاورزی اوکراین به بازارهای بینالمللی میشود، نقش اصلی در بروز بحران جهانی غذا دارد.
براساس برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد (WFP)، اوکراین به طور معمول ۴۰ درصد گندم، ۱۶ درصد ذرت و بیش از ۴۰ درصد از روغن آفتابگردان مورد نیاز جهان را تامین میکند. کمیته بینالمللی نجات (IRC) هم به تازگی اعلام کرده که ۹۸ درصد غلات و گندم صادراتی اوکراین همچنان در محاصره است و همین امر سبب افزایش ۴۱ درصدی بهای جهانی گندم شده و پیشبینی میشود که ۴۷ میلیون نفر دیگر به شمار گرسنگان در جهان اضافه شوند. چراکه صادرات گندم اوکراین از دیرباز به کشورهای کمبرخورداری همچون لیبی، لبنان، یمن، سومالی، کنیا، اریتره و اتیوپی میرسید. بنابراین گروه هفت با هدف بهبود وضعیت حاکم، باید پوتین را وادار کند که از برخی اهداف جنگی عقبنشینی نماید و با پایان جنگ قدم مثبتی در این مسیر بردارد. هرچند تاکنون هیچ نشانه مثبتی در این مسیر دیده نشده است.
بحران انرژی تهدیدی برای تعهدات اقلیمی
افزایش قیمت نفت یکی دیگر از اثرات جانبی جنگ در اوکراین است. برای رفع این مشکل، گروه هفت باید شرکای روسیه در اوپکپلاس از جمله عربستانسعودی را متقاعد کند که با پشت کردن به کرملین، تولید نفت را افزایش دهد.
سفر از پیش برنامهریزیشده جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا در اواسط ماه ژوئیه (اواخر تیرماه) و سفر بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا به ریاض در ماه مارس (اسفند)، نشانههایی از تلاشهای گروه هفت برای بهبود وضعیت جهانی انرژی است، هرچند هنوز هیچ تضمینی در این خصوص وجود ندارد. عربستانسعودی همچون روسیه از بالا رفتن بهای نفت منتفع میشود، هرچند این سود بهای سنگینی دارد که میلیونها نفر در سراسر جهان باید آن را بپردازند.
اهداف احتمالی گروه هفت برای مقابله با چالشهای کنونی در حالی است که تلاش این گروه در سال گذشته تماما بر رسیدن به نقطه کربن خنثی و بهبودی همهگیری متمرکز بود. اما تلاشهای امسال کشورهای غربی برای کنار گذاشتن نفت و گاز روسیه منجر به رویآوردن دوباره این کشورها به بزرگترین عامل گرمایش زمین یعنی زغالسنگ شده است.
آلمان خود به عنوان میزبان گروه هفت در وضعیت بحرانی قرار دارد، زیرا روسیه عرضه گاز به این کشور را کاهش داده و از این رو دولت برلین اعلام کرده که نیروگاههای زغالسنگ بیشتری راهاندازی خواهد کرد. این اقدام نسبت به نوامبر گذشته که آلمان متعهد شده بود تا سال ۲۰۳۰ زغالسنگ را به صورت تدریجی حذف میکند، یک عقبگرد بهشمار میرود. انگلیس هم که سال گذشته گفت جهان در حذف تدریجی زغال سنگ به نقطه بیبازگشتی رسیده، هفته گذشته پیشنهاد کرد که کشورش استخراج دوباره سوختهای فسیلی را برای صنایع فولاد آغاز کند. این کشور همچنین طرح تعطیلی تعداد بیشتری از کارخانههای زغالسنگ موجود را پیش از زمستان به تعویق خواهد انداخت.
فشارهای اقتصادی
وضعیت رشد اقتصادی کشورهای گروه هفت هرگز در نشست سال گذشته میلادی قابل تصور نبود. در این میان تداوم قرنطینه در چین با هدف رسیدن به کووید صفر نه تنها بازگشت این کشور را به تجارت تحتالشعاع قرار داده، بلکه زنجیره تامین جهانی را هم مختل کرده و منجر به توقف تولید در کارخانهها شده است.
در کشورهای عضو گروه هفت و فراتر از آن، تورم روند افزایشی دارد و بانکهای مرکزی نرخهای وام را افزایش میدهند و به نظر میرسد کاهش رشد اقتصاد جهانی در سال جاری بسیار بیشتر از سال گذشته باشد. ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان، هم به تازگی پیشبینی کرده بود که رکود اقتصادی آمریکا حتمی است.
به باور ناظران این شرایط یادآور رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ است؛ شرایطی که در پی آن اگرچه بانکهای مرکزی به سرعت در پی راه چاره برآمدند اما پیامدهای ژئوپلیتیکی آن تا سالها ادامه داشت. وقوع بهار عربی کمی بعد از این رکود اقتصادی نشان داد که درد اقتصادی جامعه از آستانه عبور کرد. بنابراین دور از انتظار نیست که یک بحران اقتصادی دیگر جهانی بتواند موج گستردهتری از ناآرامی را به راه بیندازد. در ماههای اخیر، سریلانکا از جمله کشورهایی است که به دلیل آشفتگی اقتصادی شاهد اعتراضات خیابانی بوده و در پاکستان و پرو نیز موجی از اعتراضهای مردمی به دلیل شرایط اقتصادی حاکم ادامه دارد.
حساب پوتین روی اجماع متزلزل سران جهان
اقدامات گروه هفت میتواند به دلیل وجود شکافهای موجود محدود شود و روسیه از وجود همین شکافها بهره لازم را میبرد. تنها چند هفته قبل از حمله روسیه به اوکراین، پوتین در سفری به چین قول همکاری عمیقتر داد و باوجود هشدارهای سران گروه هفت، شیجین پینگ، رییسجمهوری چین هم تعهدش را دوچندان کرد و بر سر آینده تایوان قاطعتر شد.
این دو کشور با حضور در شورای امنیت و گروه ۲۰ دارای حق وتو از هرگونه محکومیت حمله روسیه به اوکراین هستند. هرچند آمریکا و انگلیس گفتهاند که روسیه باید از گروه ۲۰ کنار گذاشته شود و در صورت حضور روسیه در نشست سران گروه ۲۰ در اندونزی در نوامبر امسال (آبان) به این نشست نخواهد آمد. آنچه واضح است گروه هفت نه از راه توقف بحران که با کاهش آن میتواند به موفقیت دست یابد و شکست این گروه دقیقا همان چیزی است که روسیه انتظارش را میکشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد