15 - 11 - 2021
دادخواهی در مجامع
یک کارشناس مدیریت منابع آب با اشاره به تلاش ناکام ایران و عراق برای جلوگیری از ساخت سد ایلسو گفت: به یک توافق بینالمللی لازمالاجرا در منطقه به منظور بهرهمندی عادلانه از آب نیاز داریم.
هفته گذشته رییسجمهور ترکیه سد بحثبرانگیز «ایلسو» را روی رود دجله افتتاح کرد. این سد سنگی با سطح بتنی روی رودخانه دجله نزدیک روستای ایلسو و در امتداد مرز استانهای «ماردین» و «شرناق» ترکیه است. این سد یکی از ۲۲ سد پروژه جنوب شرقی آناتولی است و هدف آن تولید برق، کنترل سیل و ذخیره آب است. ساخت این سد در سال ۲۰۰۶ آغاز شد و ابتدا انتظار میرفت تا سال ۲۰۱۶ تکمیل شود.
سد ایلسو گنجایش ۴۳ میلیارد مترمکعب آب را دارد و پس از سد آتاتُرک، دومین سد بزرگ ترکیه محسوب میشود. گفته میشود با احداث این سد حجم قابل توجهی از آب ورودی به دجله کم خواهد شد، در نتیجه باید منتظر پیامدهای منفی زیستمحیطی در ایران و عراق بود.
حمیدرضا رمضانی کارشناس ارشد آب هفته گذشته در یادداشتی که در همین صفحه منتشر شد در این رابطه نوشت: «کشور ترکیه در ابتدا برای ساخت سد ایلسو با سه کشور (آلمان، اتریش، سوییس) قرارداد تنظیم کرد که روی رود دجله سد ایلسو را احداث کنند که جدای از بحث ذخیره آب، بتواند از سد مذکور برق تولید کند و به کشور اسراییل برق صادرات کند و از طرفی با احداث این سد تاریخ و تمدن چندین هزار ساله منطقه کردنشین (حسن کیاف) که محل احداث سد است کلا از بین برود و دولت ترکیه ابدا هیچ توجهی به این خواست مردم منطقه کردنشین نکرد تا اینکه در حین احداث این سد با اعتراض شدید مردم کشورهای آلمان، اتریش و سوییس به خاطر مشارکت کشورشان در این پروژهای که عرصه تاریخی را نابود میکند مواجه شد و هر سه کشور به خاطر اعتراض مردم کشورشان پروژه مذکور را رها کردند ولی در این بین که بیشترین آسیب را دو کشور عراق و ایران از احداث این سد میبینند هیچ صدایی شنیده نشد.»
«آورد» دجله ۵۰ درصد کاهش مییابد
جمالمحمد ولیسامانی مدیر گروه مطالعات آب مرکز پژوهشهای مجلس در گفتوگو با مهر ضمن اشاره به اینکه این سد یکی از مجموعه پروژههای ترکیه موسوم به گاپ است، افزود: با اجرای کامل این طرح در کنار طرحهای دیگر از جمله سد بزرگ آتاترک که میتواند کاملا حجم رود فرات را در اختیار گیرد، ترکیه عملا کنترل آبهای بالادست منطقهای را در اختیار میگیرد و میتواند با توجه به شرایط خشکسالی یا ترسالی از این اهرم به منظور اهداف سیاسی خود استفاده کند.وی افزود: بر اساس پیشبینیها حداقل ۵۰ درصد «آورد» رود دجله تحت کنترل این سد کاهش مییابد. در واقع هرچه در این سالها عراق و ایران تلاش کردند به نتیجه نرسید و در حال حاضر افق تاریکی از این جهت وجود دارد.
مدیر گروه مطالعات آب مرکز پژوهشهای مجلس در پاسخ به سوالی مبنی بر وضعیت فعلی رود دجله گفت: با توجه به اینکه در کردستان عراق هم سدهای متعددی روی دجله ساخته شده است، در این سالها حجم آب این رود کاهش جدی داشته و با وجود سد جدید ترکیه قطعا پایتخت این کشور هم دچار مشکل میشود.
تبعات ایلسو برای ایران
ولیسامانی با اشاره به تبعات احتمالی ساخت این سد برای ایران گفت: در گذشته هم که این سد وجود نداشت، خروجی بسیار کمی به هورالعظیم در ایران وارد میشد و عملا فقط ایران سهم ناچیز خود را به تالاب میریخت و در این سالها بخشهای عمدهای از تالاب هورالعظیم در عراق خشک شده است. با احداث سد جدید ترکیه، احتمال خشکی بیشتر این تالاب و افزایش گرد و غبار و ریزگردها در استانهای مرزی ما وجود دارد.
این کارشناس ادامه داد: از همین جهت پیشبینی میکنم با توجه به حجم ۷-۶ میلیارد مترمکعبی آبهای مرزی ایران، در آیندهای نزدیک فشار عراق به ایران برای استفاده از این آبها افزایش پیدا کند.
اقدام مقابلهای ضروری است
ولیسامانی افزود: ضمن اینکه ترکیه در حال ساختن سدی روی رود ارس است که میتواند کاملا این رود را تحت کنترل خویش درآورد و میان ما و ارمنستان مشکل جدی ایجاد کند، به طور کلی این طرحهای آبی از سوی ترکیه به منظور اهداف سیاسی در منطقه ایجاد شده و باید هرچه سریعتر اقدامات متقابل انجام شود.
مدیر گروه مطالعات آب مرکز پژوهشهای مجلس تصریح کرد: برای مقابله با اقدامات ترکیه و افزایش قدرت دیپلماسی آب، باید عراق را حمایت کنیم، زیرا ضرر سد مذکور به طور مستقیم به این کشور میرسد.
باید به مجامع بینالمللی شکایت کنیم
ولیسامانی با تاکید بر اینکه در سالهای گذشته در کشورمان برای فعالسازی دیپلماسی آب، اقداماتی جدی انجام نشده، ادامه داد: همچنین باید با تشکیل کارگروهی متشکل از وزارت خارجه، وزارت نیرو، سازمان محیطزیست و با حمایت شورای عالی آب شکایتهای زیستمحیطی خود را، از جمله مشکل ریزگردها که در عراق و ایران نمود جدی پیدا کرده، به مجامع بینالمللی ارسال کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: با وجود اقدامات و تلاشهایی که در این سالها توسط ایران و عراق به منظور جلوگیری از ساخت سد ایلسو انجام گرفت ولی در نهایت این سد ساخته شد و دلیل آن عدم وجود یک توافق بینالمللی لازمالاجرا در منطقه به منظور بهرهمندی عادلانه از آب است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد