16 - 11 - 2021
تعدیل مواضع یا اصرار بر حرفهای قدیمی؟
آرزو فرشید- دور جدید مذاکرات برجامی بین ایران و اعضای ۱+۴ آنطور که اعلام شده از هشتم آذر ماه از سرگرفته خواهد شد و پیش از آن هم نشست شورای حکام را در پیش داریم. نشستی که با توجه به اظهارات اخیر و ابراز نگرانیهای رافائل گروسی مدیرکل آژانس انرژی اتمی نسبت به نتیجه آن بدبینیهایی ایجاد شد. اظهارات سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری دیروزش با خبرنگاران اما وضعیت را قدری تغییر داد و این گمانه را ایجاد کرد که ایران در حال تعدیل مواضع خود است؛ رویکردی که در صورت عملیاتی شدن قطعا تاثیر بسیاری بر روند مذاکرات پیشرو خواهد داشت و بر احتمال دستیابی به توافق خواهد افزود.
خطیبزاده دیروز در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرده که از زمان روی کار آمدن دولت جدید در ایران ارتباط چندانی بین وی و دولت جدید ایران وجود نداشته و این موضوع را حیرتانگیز خوانده اظهار کرد: البته من تصور نمیکنم اظهاراتی که مورد اشاره قرار گرفت منتسب به آقای گروسی باشد و آقای گروسی گفته باشد. آقای گروسی مراودات نزدیکی با دوستان ما در سازمان انرژی اتمی و همچنین نمایندگی ایران در وین دارند. از ایشان برای سفر به تهران دعوت شده است. تاریخی در این زمینه مشخص شده و منتظر پاسخ ایشان نسبت به تاریخ مشخص شده هستیم. ایشان به زودی به ایران میآیند.
وی همچنین با بیان اینکه مراودات ایران و آژانس مثل همیشه بین دو طرف در جریان است و دو طرف با یکدیگر ارتباط دارند، تصریح کرد: اگر آقای گروسی نسبت به تاریخ مشخص شده پاسخ بدهند ایشان در سفر به تهران علاوه بر دیدار با رییس سازمان انرژی اتمی ایران با وزیر خارجه، آقای امیرعبداللهیان نیز دیدار و رایزنی خواهند کرد.
مقدمات مذاکره
تاریخی که به گفته خطیب زاده مشخص شده، اعلام نشد و این سفر به فرض اینکه از سوی گروسی هم پذیرفته و انجام شود، حتما نشانه امیدوارکنندهای برای رسیدن به توافق خواهد بود. این را حشمتالله فلاحتپیشه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم میگوید. او در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: «مذاکرات احیای برجام از هشتم آذر ماه شروع خواهد شد اما روزهای باقیمانده تا آن زمان نیز در سرنوشت و ماهیت این مذاکرات خیلی تاثیرگذار است. برای تحلیل دقیقتر درباره آنچه طی این روزها رخ میدهد یا خواهد داد باید به این نکته توجه داشت که طرفین از هم دو انتظار جدی دارد. البته وقتی میگویم طرفین منظورم مشخصا ایران و آمریکا است زیرا معتقدم که سایر طرفها جایگاهی در این مذاکره هستهای ندارند و ایران به خاطر اینکه حاضر نیست به صورت رودررو به سوی تنشزدایی با آمریکا برود، بازیگران دیگری را ساخته تا به عنوان واسطه عمل کنند اما اینها هر یک برای خودشان یک حوزه منافع تعریف کردهاند و به نظر من این اشتباه ایران است که از کانال دیگر کشورها مساله هستهای را پیش ببرد کما اینکه اکنون سعی دارد با کانال بدون اثر اروپا عمل کند.»
وی افزود: «دو انتظار متقابل ایران و آمریکا اما قابل برآورده شدن و موجب این خواهد شد که مذاکرات هشت آذر با سختی کمتری پیش برود. انتظار ایران از طرف آمریکایی این است که تا آن زمان تا حدی تحریمها را تعدیل کند. مهمترین شاخص هم این است که بتواند راحتتر و بدون دغدغهتر نفت خود را بفروشد، همچنین حداقل بخشهای موثری از پولهای مسدود شده خود را آزاد کند. از طرف دیگر از ایران انتظار میرود که برای نشان دادن حسننیت خود سعی کند که با آژانس کنار آمده و آن سازوکار نظارتی که باعث میشود مذاکرات با تهدید یا ابهام کمتری شروع شود را بپذیرد.»
فلاحتپیشه ادامه داد: «به عبارتی به همان میزان که تعدیل تحریمها تا هشت آذر میتواند امید به مذاکرات را در ایران تقویت کند، توافق یا همکاری بیشتر ایران با آژانس نیز میتواند به همان میزان شرایط را از فضای ابهام و اتهام خالی کند و امکان توافق شکل بگیرد.»
این نماینده پیشین مجلس تاکید کرد: «اگر بعد از برآورده شدن این انتظارات به مذاکرات هشت آذر برسیم، حتما مذاکرات جدی شکل خواهد گرفت که امکان توافق در آن بسیار است. البته این امور در واقع مقدماتی است که نشان دهند عزم طرفین برای رسیدن به توافق است و خودش بخشی از توافق هشتم آذر ماه نیست. یعنی طرفین به دغدغههای یکدیگر اهمیت میدهند و اگر اینطور باشد طبیعتا فضا برای مذاکرات دور ششم فراهمتر میشود.»وی گفت: «من معتقدم که هم طرف ایرانی و هم طرف آمریکایی به این توافق نیاز دارند. بهخصوص که طرف آمریکایی چالشهای تازهای در شرق دور دارد و واقعا چالش ایران دیگر در اولویت چالشهای آمریکا نیست. در طرف ایرانی هم به هرحال تحریمها آثار اقتصادی زیادی بر جای گذاشته و با وجود اینکه کشور قادر به مقاومت است اما این تحریمها مانع از ادامه سیاستها توسعهای است. بنابراین معتقدم که با شکلگیری این مقدمات میتوان خوشبین بود که طرفین در آینده به سازوکاری برای توافق بدون فرسایش مذاکرات برسند.»
شرط اثربخشی سفر گروسی
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین نیز اگرچه به اندازه فلاحتپیشه به تغییر رویه و تعدیل سیاستهای ایران در روزهای پیشرو امیدوار نیست اما تاکید دارد که برای دستیابی به نتیجه، راهی غیر از این نداریم. او در گفتوگو با «جهانصنعت» اظهار کرد:
«آقای گروسی قرار است که به ایران بیاید و من شخصا امیدوارم که معنای این سفر، تعدیل مواضع ایران باشد.»
این دیپلمات پیشین تاکید کرد: «بازدید گروسی وقتی موثر واقع میشود که به دادن امتیاز و گرفتن امتیاز انجامد. در آن زمان است که میتوان به اینگونه سفرها هم امیدوار بود اما اگر از گروسی دعوت شود تا به او بگویند که ما آماده سازگاری و مذاکره و هیچ امتیاز دادنی نیستیم، فایده ندارد.»
این امیدواریها و توصیهها از سوی کارشناسان و تحلیلگران مسائل سیاست خارجی در حالی بیان میشود که فرصت زیادی تا دور جدید مذاکرات نمانده است و طرفین باید جدای از همه مواضع و اظهارات رسانهای خود که حکم دیپلماسی اعلامی را دارد، با خودش نیز جدی فکر کرده، تصمیم نهایی را بگیرند و در عرصه عمل برای رسیدن به خواسته واقعی خود بکوشند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد