10 - 10 - 2020
با مردم داغدار مدارا کنیم
محمود صادقی*
استاد شجریان نماد یک هنرمند خلاق، نوآور و در عین حال وفادار به سنت است. او با اتکا به هنر اصیل موسیقی ردیفی و سنتی ایران و برخورداری از دانشی که از استادان خود به ارث برده بود، با نوآوری و خلاقیت این هنر را شکوفا کرد و در عرصه هنر و موسیقی ایران خوش درخشید. ایشان دو ویژگی بارز داشت؛ یکی اینکه هم در رژیم گذشته و هم نظام فعلی استقلال خودش را از نهاد قدرت حفظ کرد. او در رژیم گذشته از هنرمندانی بود که طبق روال و جریان هنری غالب حرکت نمیکرد و با حفظ اصالت هنری خودش حامل فرهنگ و ادبیات اصل ایران بود. بعد از انقلاب هم با وجودی که خدمات زیادی به فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی کرد، روح تازهای در کالبد میراث ادبی ایرانی دمید.
در عین حال تعلق خودش را به فرهنگ مذهبی هم نشان داد و پیش از روی آوردن به موسیقی و آواز، قاری قرآن بود و در خانوادهای علاقهمند به قرآن رشد کرد. بنابراین هم فرهنگ اصیل ایرانی و هم فرهنگ دینی و مذهبی در او ریشه داشت و آنها را در هم آمیخت. ویژگی دیگر استاد شجریان این بود که توانست با هنر خودش ادبیات کهن ایرانی را زنده کند و آن را بر سر زبانها آورد و به نسل جدید القا کند. نکته دیگر اینکه با درآمیختگی موسیقی با سنت اصیل ایرانی توانست ناجی موسیقی در ایران پس از انقلاب و اوج اختلاف سلیقهها درباره موسیقی باشد. دیدهام که در بیانی به نقش خودش در اینباره اشاره کرده است. ویژگی دیگر استاد شجریان مردمی بودن ایشان است و اگر کسانی هم درصدد حذف یا به حاشیه راندن او بودند، قدرت مردمی بودن او، مانع از این اتفاق شد.
نکته مهم دیگر این است که استاد شجریان یک سرمایه اجتماعی است که متعلق به همه مردم ایران است ولی متاسفانه افرادی که همه افراد را صفر و یک میدانند و اگر یکی همسو با خواست آنها عمل نکند بلافاصله خط بطلان روی او میکشند، سعی میکنند این سرمایههای اجتماعی را به حاشیه برانند. یکی از مصادیق این صاحبان قدرت صداوسیماست. یکی از ظلمهایی که صداوسیما به استاد شجریان روا داشت، نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری او بود و حق مولف و کپیرایت را نادیده میگرفت. استاد شجریان طی سالهای طولانی دنبال و پیگیر حق خودش از صداوسیما بود ولی تا جایی که اطلاع دارم در این پیچ و خم رفتوآمدهای قضایی در جدالی نابرابر با صداوسیما نتوانست احقاق حق کند و صداوسیما طی سالها به حقوق این هنرمند بزرگ صاحب سبک، تجاوز کرد. پس از آن هم به دلایل سیاسی، حتی از پخش ربنای او برای مردم دریغ کرد.
متاسفانه کدورت صداوسیما از این هنرمند، خود را در موضوع درگذشت استاد شجریان هم بروز داد و بیمهری نابخردانهای نسبت به او نشان دادند. در حالی که بسیاری از رسانههای معتبر ساعتها وقت خود را به برنامههای ویژه برای شجریان اختصاص دادند. کجسلیقگی است که رسانه ملی در یکی از بخشهای خبری خود به صورت گذرا بعد از شش یا هفتمین موضوع، خبر درگذشت این استاد نامی را اعلام میکند و این جای تاسف دارد.
نکته دیگر اینکه بعد از اعلام خبر درگذشت استاد شجریان به دلیل ملاحظات کرونا، صرفا برای ادای احترام به این استاد نامی از دور مقابل بیمارستان جم حاضر شدم ولی متاسفانه پلیس و نیروهای ویژه خیابانهای منتهی به بیمارستان را به شدت کنترل میکردند و موتورهای یگان ویژه به سمت جمعیت حملهور شدند! و این شیوه کنترل صحیح نیست. ولو اینکه شعارهایی هم داده شود، در این مواقع باید سعه صدر بیشتری به خرج داد چراکه چنین صحنههایی را دوربینها ثبت و به دنیا مخابره میکنند. این کار باعث سوژه دادن به مخالفان به منظور تبلیغات منفی میشود ولی متاسفانه این بیتدبیریها در رخدادهای اینچنینی تکرار میشود.
کرونا باعث شده این فضا برای تجمع مردمی وجود نداشته باشد هر چند مردم فاصله اجتماعی را هم رعایت کردند ولی این عشقی که مردم از اقشار مختلف به استاد شجریان دارند را نباید نادیده گرفت. همه با صدای شجریان خاطره دارند و بهتر است در مراسم دیگر مسوولان فرهنگی کشور، وزارت ارشاد، شورای شهر، سازمانهای هنری و همچنین مسوولان امنیتی و بهداشتی تمهیداتی اتخاذ کنند که بدون ایجاد تنش، آن طور که در شأن آن مرد پرآوازه ایران بود این مراسم برگزار شود.
البته نکته دیگری که وجود دارد و در کشور ما هم بیسابقه نیست، بعضا چهرههایی که در زمان حیات انسانهای بزرگ و صاحب نام هستند و باعث رنجش آنها شده و محدودیتهایی را بر آنها تحمیل میکنند و پس از درگذشت آنها سعی میکنند با موج افکار عمومی همراهی کرده و موجسواری کنند. درباره آقای شجریان بحث خس و خاشاک و واکنشی که ایشان نشان داد و خود را صدای این خس و خاشاک دانست، معروف است. آنهایی که مردم را خس و خاشاک نامیدند حالا سعی به مصادره به مطلوب و همراهی با مردم میکنند. هرچند که اگر این همراهی واقعی بود، خوب است. ولی اینکه بخواهند سردمدار هواداری از ایشان باشند یک تعارض در رفتار است و همواره این تعارضها را شاهد بودهایم.
* دبیر کل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها و نماینده مجلس دهم
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد