14 - 07 - 2020
انتقال کرونا از نسلی به نسل دیگر
شمار جانباختگان کووید۱۹ از ۱۳ هزار نفر گذشت
مهدیه بهارمست- طبق آمارهای رسمی وزارت بهداشت شمار جانباختگان کرونا از ۱۳ هزار نفر گذشته است و در تهران هر شب نزدیک به ۱۰۰ تن فوت میکنند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته کووید۱۹ بارها جهش ژنتیکی داشته و عفونی بودن آن شش تا ۹ برابر قویتر شده است. اما موضوعی که کمتر به آن توجه شده تفاوت علائم و شدت در بدن افراد است. این ویروس در بدن هر فردی به صورت مختلف بروز میکند؛ در بدن یک فرد کشنده است و در بدن دیگری بدون هیچگونه علائم. متخصصان بیماریهای عفونی بر این عقیدهاند که ژن بعضی افراد در مقابل این ویروس مستعد است. همچنین فردی که یکبار مبتلا میشود امکان دارد بار دوم یا سوم هم به این ویروس دچار شود. در هر صورت ۲۰ درصد از افراد بدون هیچگونه علائمی به این بیماری دچار میشوند که به آنها ناقل سالم میگویند. بنابراین باید پروتکلهای بهداشتی را همچنان رعایت کرد.
در همین رابطه با محمدرضا ناظر، دانشیار بیماریهای عفونی و کارشناس رسمی امور پزشکی گفتوگو کردیم که در ذیل میخوانید.
طی بررسیها مشخص شده عفونی بودن کروناویروس سه تا ۹ برابر بیشتر شده و مستقیما قلب را درگیر میکند، چقدر این قضیه تایید شده است؟
بر اساس شواهد بالینی ویروس کرونا اندامهای مختلفی از جمله ریه، پوست، مغز، کبد و حتی قلب را در بدن فرد بیمار درگیر میکند. در خصوص بالا رفتن آنزیمهای قلبی نیز این احتمال از ابتدا وجود داشت اما تا زمانی که نتیجه نمونههای بیوبسی گرفتهشده از افراد فوتشده بر اثر این بیماری اعلام نشود نمیتوان به طور قطع تایید کرد. البته از نظر بالینی یک حالت بسیار شایع و ثابت شده است؛ افراد با سابقه بیماری دیابت زیرا شدت و طول بیماری در این افراد بیشتر است. در حال حاضر نصف بیمارانی که در بیمارستان به سر میبرند بیماری دیابت دارند.
موضوعی که این روزها کمتر به آن توجه شده و بارها در بیمارستان شاهد اینگونه موارد بودهایم، این است که برخی مبتلایان با سنین کم وضعیت وخیمتری نسبت به یک مبتلای سالمند دارند. در اینگونه موارد باید زمینه ژنتیکی بیمار درگیر را مورد بررسی قرار داد نه ژنتیک ویروس. متاسفانه اخیرا تمام تمرکز پزشکان روی جهشیافتگی کووید۱۹ است اما به عقیده بنده ابتدا باید ژنتیک افراد مبتلا را در نظر بگیریم. ممکن است افراد با ژنتیکهای خاص شدت و غلظت بیشتری را تجربه کنند. کمااینکه در ویروس اچآیوی هم چنین حالتی وجود دارد. حدود صدها سال قبل در جهان پاندمی طاعون رخ داد که موجب تغییرات عجیبی در ژن نسلهای بعدی شده است. در همین راستا برخی از ژنهای افراد به مرور زمان جهش پیدا کرد، اکثریت آنها در مقابل ویروس اچآیوی مقاوم شدند از جمله ژن سیسیآرفای یعنی این افراد هیچوقت به این ویروس مبتلا نمیشوند و گیرنده در این افراد وجود ندارد. بنابراین در این امر هم باید ژنتیک افراد را مورد بررسی قرار دهیم.
تاکنون هیچ ویروسی وجود نداشته که به این صورت جهش ژنتیکی و شیوع پیدا کند اما از قبل این امر در بین انسانها شایع بوده است. طی بررسیهای صورت گرفته مشخص شده فوتیهای بر اثر کرونا مستعد این نوع ویروس بوده است. هرچند امکان دارد سیستم دفاعی بدن قوی هم داشته باشند اما ژنتیکشان حساس است. گرچه زمانی که یک ویروس به مرحله پاندمی میرسد تغییرات ژنتیکی در نسلهای آینده به وجود میآورد. حال بعضی از این تغییرات همانند ایمن شدن فرد در برابر ویروس اچآیوی خوب است و برخی اوقات هم تشدیدکننده است.
در حال حاضر ما شاهد افزایش ابتلا و مرگ کودکان بر اثر کرونا هستیم، دلیل این امر همان ژنتیک کودک است؟
احتمالات بسیاری در این زمینه وجود دارد که امکان اثباتش را در ایران نداریم. در هر صورت ما اکنون میدانیم فردی که به این ویروس مبتلا میشود، ژن حساسی دارد. گرچه مردم نباید درگیر ژنتیکشان شوند همگان در تمام سنین باید پروتکلهای بهداشتی را رعایت کنند.
چقدر امکان دارد فرد بهبودیافته مجددا به این ویروس مبتلا شود؟ با ابتلا به این بیماری در مقابل ویروسهای دیگر ایمن میشود؟
در حال حاضر اینکه فرد مبتلا در برابر ویروس جدید یا کروناویروس ایمن شود، ثابت نشده است. حتی فردی که یکبار به کرونا مبتلا شده است امکان دارد یک ماه بعد دوباره مبتلا شود از جمله خود بنده. من جزو اولین پزشکانی بودم که به این ویروس مبتلا شدم. یک مریض بدحال داشتم؛ مرد ۳۵سالهای بود که سابقه بیماری قبلی هم نداشت، هر دارویی برایش تجویز میکردیم بهبود پیدا نمیکرد و در آخر فوت کرد. من هم از طریق ایشان دچار بیماری کووید۱۹ از نوع قلبی و تنفسی شدم که خداروشکر بهبود یافتم اما دو ماه بعد مجددا به کرونا از نوع گوارشی مبتلا شدم. اگر تا ۷۵ درصد بافت ریه از بین نرود فرد احساس مشکل ریوی پیدا نمیکند. به همین منظور من چنین مشکلی را بعد از بهبودی پیدا نکردم. بنابراین فردی که یکبار مبتلا میشود امکان دارد مجددا درگیر این ویروس شود. ضمن اینکه برخی ویروسها همانند کروناویروس افراد سن کم باید دو الی سه بار مبتلا شوند تا در مقابل آن ایمن شوند. ایمنی میزبان در این قضیه دخیل است.
سیستم دفاعی قوی فرد در مواجهه با برخی ویروسها همیشه بازدارنده نیست، حتی امکان دارد وضعیت بیمار را وخیمتر کند.
در این ویروس هم میتواند نتیجه عکس داشته باشد؟
نکته حائزاهمیت دقیقا همین موضوع است که سیستم دفاعی قوی فرد همیشه برعکس عمل میکند. ویروسها میکانیسم از دستدادنشان وابسته به سیستم ایمنی است. مثلا در ویروس هپاتیت بی اگر سیستم ایمنی به شدت شروع به نابودی سلولهای آلوده کند این واکنش شدید باعث میشود کبد از بین برود و هپاتیت جدیدی را به وجود آورد. متاسفانه ۹۰ درصد این افراد فوت میکنند. فوت افراد به خاطر واکنش شدید سیستم دفاعی است. به همین دلیل در حال حاضر دو دسته دارو برای بیماران کرونایی تجویز میکنیم: یک داروی ویروسکش به فرد میدهیم که تاکید میکنیم تا پایان دوران بیماری آن را قطع کند و داروی دیگری تجویز میکنیم تا ایمنی را مهار کند و بیمار را از بین نبرد.
کدام دارو تاثیر بهتری در بیماران کرونایی داشته است؟
نمیتوانیم یک دارو را برای تمام مبتلایان تجویز کنیم بستگی به حال بیمار در زمان مراجعه به بیمارستان دارد. وقتی ویروس در بدن بیمار پخش شود دیگر تزریق دارو فایدهای ندارد. اما در هر صورت اولویت با داروی ضدویروس رمدسیویر است. این دارو را به بیمارانی که با داروهای ضدویروس قبلی بدتر شدند هم تزریق کردیم و در کمال ناباوری بهبود پیدا کردند. گرچه این دارو در برخی بیماران نتیجه عکس داشته است. در هر صورت بهترین و موثرترین دارو برای درمان کرونا رمدسیویر است که متاسفانه در بازار جهانی نایاب شده است.
چند روز تجویز این دارو را ممنوع اعلام کردند. دلیلش را میدانید؟
داروهایی که برای درمان کووید۱۹ تجویز میشود در اصل جزو پروتکلهای تحقیقاتی وزارت بهداشت است. یعنی هنوز تاییدیه وزارت را نگرفته و در حال حاضر به صورت تحقیقاتی و آزمایشی تزریق میشود به همین دلیل به صورت مستقیم در داروخانهها موجود نیست.
واکسن این ویروس صددرصد کارساز است؟
خیر، نمیتوان صددرصد گفت اگر واکسن این ویروس ساخته شود پس کارایی هم دارد. بارها واکسن اچآیوی را ساختند اما هیچکدام موثر نبوده است. گاها تزریق واکسن بر فرد مبتلا مخربتر بوده بنابراین ساخت واکسن کرونا مهم نیست بلکه اثرپذیری آن اهمیت دارد که بعد از تزریق، ویروس را فعالتر نکند. در کل امکان دارد واکسن ساخته شود و جواب ندهد.
هیچ فکر کردید چرا هر سال واکسن آنفلوآنزا را استفاده میکنیم؛ به خاطر اینکه ویروس آنفلوآنزا هرساله تغییرات ژنتیکی دارد. هنوز هیچ کشوری نتوانسته برای پیشگیری از این ویروس واکسنی بسازد. پس چطور تصور میکنید هفت ماهه بتوان برای این ویروس ناشناخته واکسن دقیقی کشف کرد. حتی واکسنی که برای آنفلوآنزا ساخته شده برای اپیدمی آن فایده دارد و اگر آنفلوآنزا پاندمی رخ دهد هیچ واکسنی برای پیشگیری از آن جواب نمیدهد.
با این وجود امکان دارد تمام مردم یک بار به این ویروس مبتلا شوند ؟
طبق بررسیهایی که شده، امکان دارد ۶۰ درصد مردم جهان به ویروس مبتلا شوند اما سازمان بهداشت جهانی میگوید بهتر است کمکم مردم مبتلا شوند زیرا ناگهان واگیردار شدن آن هم خود تغییرات ژنتیکی به همراه خواهد داشت و نکنه دیگر توانایی کادر درمان است تا آنها بتوانند به همگان کمک کنند.
بین سیتیاسکن ریه و آزمایش پیسیآر کدام برای تشخیص فرد ناقل دقیقتر است؟
آزمایش پیسیآر بسیار دقیقتر از سیتیاسکن است چرا که در افراد ناقل سالم ریه درگیر نمیشود. اما اگر کسی علائم بیماری داشت حساسترین روش سیتیاسکن است. گرچه آزمایش پیسیآر از راه بزاق دهان ۵۰ درصد و از راه بینی ۶۰ درصد جواب صحیح را مشخص میکند.
وضعیت بیمارستانهای لرستان به چه صورت است؟
خوشبختانه از زمانی که دولت مراسمهای عروسی و عزا را ممنوع اعلام کردند، تعداد مراجعهکنندگان و بستری هم کاهش یافته است.
با این وجود تنها راهکار برای مقابله با این ویروس ماسک زدن است، درسته؟
من از ابتدای شیوع کرونا بر چهار تا راهکار تاکید کردم؛ در ابتدا تنها و آخرین راهکار برای مقابله با کرونا ماسک زدن در محیطهای مسقف است. البته باید همه بدانند ماسک زدن در محیط بسته بدون وجود تهویه نتیجه معکوس دارد. تهویه غلظت ویروس را از اطراف درزهای ماسک کم میکند. نکته بعدی رعایت بهداشت فردی و رعایت فاصله اجتماعی است. این موارد چهار اصل تغییرناپذیر در مواجه با کرونا است. اگر تمام افراد این نکتهها را رعایت کنند این ویروس ریشه کن میشود.
البته باید از اول شهریور خودمان را آماده کنیم. مخصوصا افرادی که سابقه بیماری دارند حتما باید واکسن آنفلوآنزا یا پلوموکوک را بزنند. زیرا اگر فرد به آنفلوآنزا مبتلا شود هم سیستم دفاعی بدنش ضعیفتر میشود و هم تشخیص علائم آن از کروناویروس سختتر است. در پاییز و زمستان جنگ شروع خواهد شد. همگان برای مبارزه با کروناویروس باید آماده شویم. بهتر است از موکبات اربعین دعوت کنیم تا در کنار نقاهتگاهها به کادر درمان کمک کنند. اگر وضع اقتصادی کشور خراب نبود باید از همین امروز کشور قرنطینه میشد اما چون ممکن است تعداد فوتیها در پاییز و زمستان چهار رقمی شود بهتر است دولت برای جلوگیری از افزایش فوتی و مبتلایان، دو تا چهار هفته کشور را قرنطینه کامل کند یا محدودیتهای جدی را اعمال کنند. البته بسیاری از مردم ایمنی نسبی را کسب کردند اما ما باید آمادگی کافی و لازم را داشته باشیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد